PowerPoint Tiếng Việt 5 Bài 9: Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS

&nbspTIẾT 1: ĐỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú cho HS từng bước làm quen với bài học.

b. Tổ chức thực hiện

- GV giới thiệu chủ điểm bài học: Tiếp nối chủ điểm Vẻ đẹp cuộc sống là chủ điểm Hương sắc trăm miền. Nếu chủ điểm Vẻ đẹp cuộc sống kể cho các em nghe theo những cách khác nhau về những con người bình dị sống xung quanh ta, thì mỗi bài học trong chủ điểm Hương sắc trăm miền lại đem đến cho các em trải nghiệm về những vùng miền trên lãnh thổ Việt Nam yêu thương.

- GV trình chiếu cho HS quan sát một số hình ảnh về lễ hội truyền thống ở Việt Nam:

- GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm đôi và thảo luận: Trao đổi với bạn về một lễ hội truyền thống mà em biết.

- GV mời đại diện 1 – 2 nhóm đôi trình bày ý kiến trước lớp. Các HS khác lắng nghe, nêu câu hỏi (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá và khích lệ HS: Hội Gióng là lễ hội lớn và đặc sắc tưởng nhớ Thánh Gióng, một trong những vị thánh “bất tử” của tín ngưỡng dân gian Việt Nam, Hội Gióng cũng là lễ hội độc đáo, đặc sắc nhất của người Việt ở châu thổ Bắc Bộ đã tồn tại qua hàng nghìn năm lịch sử.

Hiện nay, đồng bằng Bắc Bộ có rất nhiều nơi thờ phụng Phù Đổng Thiên vương Thánh Gióng nhưng chính hội vẫn là ở làng Phù Đổng (Gia Lâm, Hà Nội) - nơi Đức Thánh Gióng sinh thành và Phù Linh (Sóc Sơn, Hà Nội) - nơi Thánh Gióng hóa thân.

Hàng năm, Hội Gióng chính thống được tổ chức vào ngày mùng 8 và ngày 9 tháng 4 âm lịch tại đền Phù Đổng và các vùng lân cận.

- GV hướng dẫn HS quan sát tranh minh họa SGK tr.43, dẫn dắt và giới thiệu bài đọc:

Bài đọc Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân đã miêu tả khung cảnh náo nhiệt lễ hội. Chúng ta cùng nhau đi tìm hiểu chi tiết của hội thi đó nhé!

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Đọc văn bản

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Lắng nghe GV đọc mẫu, hướng dẫn đọc, luyện đọc từ khó, luyện cách ngắt nghỉ và đọc câu thể hiện khung cảnh lễ hội.

- Đọc được bài đọc trong nhóm và trước lớp.

b. Tổ chức thực hiện

- GV đọc mẫu cho HS nghe: Đọc diễn cảm, đọc đúng ngữ điệu những câu miêu tả không khí chuẩn bị nấu cơm bằng giọng đọc sôi nổi; nhấn giọng vào cụm từ: “người thì”.

- GV hướng dẫn HS đọc và luyện đọc một số từ khó, hướng dẫn luyện đọc một số câu thể hiện khung cảnh lễ hội:

+ Luyện đọc một số từ khó: trẩy quân, thoăn thoắt, giã thóc, giần sàng,…

+ Luyện đọc ngắt giọng ở những câu dài:

· Khi tiếng trống hiệu vừa dứt,/ bốn thanh niên của bốn đội nhanh như sóc,/ thoăn thoắt leo lên bốn cây chuối bôi mỡ bóng nhẫy/ để lấy nén hương cắm ở trên ngọn.//

· Mỗi người nấu cơm/ đều mang một cái cần tre/ được cắm rất khéo vào dây lưng,/ uốn cong hình cánh cung/ từ phía sau ra trước mặt,/ đầu cần treo cái nồi nho nhỏ.//

- GV tổ chức cho HS đọc thành tiếng, luyện đọc trong nhóm nhỏ và trước lớp. Bài đọc có thể chia thành ba đoạn để luyện đọc và tìm ý:

+ Đoạn 1: Từ đầu đến “sông Đáy ngày xưa”.

+ Đoạn 2: Tiếp theo đến “người xem hội”.

+ Đoạn 3: Phần còn lại.

* Tùy thuộc vào năng lực HS, GV có thể tách hoặc ghép đoạn để tuận tiện trong việc hướng dẫn các em luyện đọc.

Hoạt động 2: Trả lời câu hỏi

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Giải nghĩa được một số từ khó.

- Đọc thầm lại bài đọc và trả lời các câu hỏi liên quan đến bài đọc.

- Nắm được nội dung, ý nghĩa của bài đọc.

b. Tổ chức thực hiện

- GV hướng dẫn HS giải nghĩa một số từ khó:

+ Đồng Vân: một làng thuộc xã Đồng Tháp, huyện Đan Phượng, Hà Nội.

+ Sông Đáy: một nhánh của sông Hồng.

+ Đình: ngôi nhà to, rộng của làng thời xưa, dùng làm nơi thờ thành hoàng và họp việc làng.

- GV tổ chức cho HS đọc thầm lại bài đọc và thảo luận trong nhóm hoặc nhóm nhỏ để trả lời từng câu hỏi:

+ Câu 1: Hội thổi cơm thi của làng Đồng Vân bắt nguồn từ đâu?

+ Câu 2: Cách lấy lửa để nấu cơm trong cuộc thi được miêu tả như thế nào?

+ Câu 3: Kể tên những việc làm đan xen cùng việc lấy lửa. Các thành viên của mỗi đội đã phối hợp với nhau như thế nào khi thực hiện những việc đó?

+ Câu 4: Xếp những bức tranh thể hiện một số hoạt động trong cuộc thi nấu cơm vào nhóm thích hợp.

+ Câu 5: Theo em, tác giả muốn nói điều gì qua bài đọc? Chọn câu trả lời dưới đây hoặc nêu ý kiến của em.

A. Ca ngợi nét đẹp truyền thống trong sinh hoạt văn hóa của người Việt Nam.

B. Bộc lộ niềm tự hào về một nét đẹp văn hóa cổ truyền của dân tộc.

C. Khơi dậy ý thức giữ gìn những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc.

- GV mời 1 – 2 HS trả lời câu hỏi, các HS khác lắng nghe, nhận xét và bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án:

+ Câu 1: Hội thổi cơm thi ở làng Đồng Vân bắt nguồn từ các cuộc trẩy quân đánh giặc của người Việt cổ bên bờ sông Đáy xưa.

+ Câu 2: Bốn thanh niên của bốn đội nhanh như sóc, thoăn thoắt leo lên bốn cây chuối bôi mỡ bóng nhẫy để lấy nén hương cắm ở trên ngọn. Có người leo lên, tụt xuống, lại leo lên, châm cho que hương cháy thành ngọn lửa để nấu cơm ...

=> Cách miêu tả cảnh lấy lửa có tác dụng giúp người đọc hình dung được đây là một cuộc thi không dễ dàng chút nào. Mức độ gay cấn của cuộc thi thể hiện ngay trong bước chuẩn bị thi. Đội nào không vượt qua được có lẽ sẽ bị loại ngay từ vòng đầu. Cuộc thi càng khó thì càng hấp dẫn người xem, càng tạo cơ hội đua tài cho những người tham gia.

+ Câu 3:

Trong lúc chờ người trèo lên cây chuối lấy lửa, những thành viên khác khẩn trương bắt tay vào chuẩn bị cho việc nấu cơm. Mỗi người mỗi việc: Người thì vót những thanh tre già thành những chiếc đũa bông. Người thì nhanh tay giã thóc, giần sàng thành gạo, người thì lấy nước và bắt đầu thổi cơm.

Điều đó cho thấy các thành viên của mỗi đội đã phối hợp với nhau rất nhịp nhàng.

Cụm từ “người thì” nhắc lại nhiều lần vừa phản ánh không khí khẩn trương hối hả lại vừa thể hiện phối hợp ăn ý giữa các thành viên trong nhóm.

+ Câu 4: Nhóm 1 – Chuẩn bị nấu cơm: tranh số 2 và tranh số 4. Nhóm 2 – Nấu cơm: tranh số 3. Nhóm 3 – Chấm giải cuộc thi: tranh số 1.

+ Câu 5: HS trả lời theo suy nghĩ, quan điểm cá nhân.

Lưu ý: Tuỳ thuộc vào trình độ HS, thời lượng tổ chức hoạt động và nội dung cụ thể của từng bài đọc, GV có thể hướng dẫn HS tìm ý từng đoạn:

+ Sau khi HS trả lời câu hỏi 1:

ð Rút ra ý đoạn 1: Giới thiệu về hội thổi cơm thi ở Đồng Vân.

+ Sau khi HS trả lời câu hỏi 2, 3, 4:

ð Rút ra ý đoạn 2: Khung cảnh diễn ra lễ hội.

+ Sau khi HS trả lời câu hỏi 5:

ð Rút ra ý đoạn 3: Ý nghĩa của lễ hội.

ð Rút ra nội dung, ý nghĩa bài đọc.

Hoạt động 3: Luyện đọc lại

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Nhắc lại được nội dung, ý nghĩa bài đọc; xác định được giọng đọc của đoạn.

- Luyện đọc trong nhóm và trước lớp.

b. Tổ chức thực hiện

- GV mời đại diện 1 – 2 HS nhắc lại nội dung, ý nghĩa bài đọc Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân.

- GV tổ chức cho HS đọc lại đoạn 2 và xác định giọng đọc các đoạn này: Giọng đọc vui tươi, phấn khích; nhấn giọng ở các từ ngữ để thể hiện tình cảm yêu mến và tự hào về trò chơi dân gian của dân tộc.

- GV tổ chức cho HS luyện đọc trong nhóm, trước lớp đoạn 2.

Hội thi bắt dầu bằng việc lấy lửa./ Khi tiếng trống hiệu vừa dứt,/ bốn thanh niên của bốn đội nhanh như sóc,/ thoăn thoắt leo lên bốn cây chuối bôi mỡ bóng nhẫy để lấy nén hương cắm ở trên ngọn.// Có người leo lên,/ tụt xuống,/ lại leo lên,...// Khi mang được nên hương xuống,/ người dự thi được phát ba que diêm/ để châm vào hương cho cháy thành ngọn lửa.// Trong khi đó,/ những người trong đội,/ mỗi người một việc.// Người thì ngồi vót/ những thanh tre già thành những chiếc đũa bông.// Người thì nhanh tay giã thóc,/ giần sàng thành gạo,/ người thì lấy nước/ và bắt đầu thổi cơm.//

Mỗi người nấu cơm đều mang một cái cần tre được cắm rất khéo vào dây lưng,/ uốn cong hình cánh cung/ từ phía sau ra trước mặt,/ đầu cần treo cái nồi nho nhỏ.// Người nấu cơm tay giữ cần,/ tay cầm đuốc đung đưa cho ánh lửa bập bùng./ Các đội vừa thổi cơm/ vừa đan xen nhau uốn lượn trên sân đình trong sự cổ vũ nồng nhiệt của người xem hội.//

- GV mời 1 – 2 HS khá, giỏi đọc cả bài, các HS khác lắng nghe, nhận xét (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá hoạt động của lớp.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: Củng cố lại nội dung bài đọc Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân.

b. Tổ chức thực hiện

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Nhà thông thái”.

- GV chiếu các câu hỏi trắc nghiệm lên màn hình.

Câu 1: Lễ hội thổi cơm thi ở Đồng Vân được tổ chức tại tỉnh, thành nào sau đây?

A. Đồng Tháp.

B. Hà Nội.

C. Hà Nam.

D. Nam Định.

Câu 2: Mục đích của hội thổi cơm thi là:

A. Cầu cho mưa thuận gió hoà.

B. Cầu cho mùa màng được tươi tốt.

C. Để cho thanh niên trong làng được dịp đua tài, thể hiện sự thông minh, khéo léo và mang đến niềm vui cho dân làng sau những ngày mùa mệt nhọc.

D. Để nâng cao tay nghề nấu cơm.

Câu 3: Công đoạn khó khăn nhất với các đội thi là:

A. Giã thóc.

B. Châm lửa.

C. Lấy nước.

D. Lấy lửa.

Câu 4: Kể lại việc lấy lửa trước khi nấu cơm?

A. Bốn thanh niên của bốn đội leo lên cây chuối đã bôi mỡ để lấy nén hương đã cắm trên đó, ai lấy được trước thì sẽ được phát 3 que diêm để châm vào hương cho cháy thành ngọn lửa.

B. Mỗi đội được phát hai hòn đá, phải ngồi đánh đến khi nào ra lửa thì thôi.

C. Mỗi đội cử một người chạy thi, ai chạy nhanh tới đích trước thì sẽ lấy được ngọn lửa to hơn.

D. Bốn thanh niên của bốn đội leo lên cây chuối đã bôi mỡ để lấy hai cục đá đã đặt trên đó, ai lấy được trước thì sẽ được phát thêm một bó rơm, dùng hai cục đá đánh ra lửa cho bó rơm cháy.

Câu 5: Ý nghĩa của bài văn Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân?

A. Cho thấy hội thi nấu cơm ở Đồng Vân diễn ra vô cùng khốc liệt, cạnh tranh.

B. Qua việc miêu tả lễ hội thổi cơm thi ở Đồng Vân, tác giả thể hiện tình cảm yêu mến và niềm tự hào đối với một nét đẹp cổ truyền trong sinh hoạt văn hóa của dân tộc.

C. Mong muốn mở một lớp dạy nấu cơm cổ truyền cho mọi người theo học để giữ gìn nét đẹp văn hóa dân tộc.

D. Cả A và C đều đúng.

- GV mời đại diện lần lượt HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, bổ sung đáp án (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án:

* CỦNG CỐ

- GV nhận xét, tóm tắt lại những nội dung chính của bài học.

- GV nhận xét, đánh giá sự tham gia của HS trong giờ học, khen ngợi những HS tích cực; nhắc nhở, động viên những HS còn chưa tích cực, nhút nhát.

* DẶN DÒ

- GV nhắc nhở HS:

+ Đọc lại bài Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân, hiểu nội dung, ý nghĩa bài đọc.

+ Chia sẻ với người thân về bài đọc.

+ Đọc trước Tiết 2: Luyện từ và câu – Liên kết câu bằng cách lặp từ ngữ.

- HS lắng nghe GV giới thiệu chủ điểm.

- HS quan sát hình ảnh.

- HS làm việc nhóm đôi.

- HS trình bày ý kiến trước lớp, các HS khác lắng nghe.

- HS quan sát, tiếp thu

- HS quan sát tranh minh họa, lắng nghe và tiếp thu.

- HS lắng nghe GV đọc mẫu, đọc thầm theo.

- HS luyện đọc theo hướng dẫn của GV.

- HS luyện đọc theo nhóm.

- HS cùng GV giải nghĩa một số từ khó.

- HS đọc thầm, HS làm việc nhóm đôi để trả lời các câu hỏi.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS nhắc lại nội dung bài.

- HS luyện đọc theo nhóm.

- HS đọc bài, các HS khác lắng nghe, đọc thầm theo.

- HS thực hiện theo hướng dẫn của GV.

- HS lắng nghe và tiếp thu.

- HS tham gia trò chơi.

- HS chú ý lên màn hình.

- HS trả lời câu hỏi, các HS khác lắng nghe, bổ sung đáp án (nếu có)

- HS quan sát, tiếp thu.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, thực hiện.