HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS

TIẾT 1: ĐỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú cho HS từng bước làm quen với bài học.

b. Tổ chức thực hiện

- GV trình chiếu cho HS quan sát hình ảnh về cốm:

- GV cho HS xem video Cốm làng Vòng gọi Hà Nội:

https://www.youtube.com/watch?v=R0H14okaXFA

- GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm đôi và thảo luận: Trao đổi với bạn về những món ăn được làm từ lúa gạo.

- GV mời đại diện 1 – 2 nhóm đôi trình bày ý kiến trước lớp. Các HS khác lắng nghe, nêu câu hỏi (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá và khích lệ HS: Một số món ăn làm từ lúa gạo: cơm, cháo, mì, miến, bún, phở, bánh nếp, bánh tẻ, bánh dày, bánh chưng, bánh trôi, bánh chay, cốm,…

- GV hướng dẫn HS quan sát tranh minh họa SGK tr.53, dẫn dắt và giới thiệu bài đọc:

Bài đọc Hương cốm mùa thu đã nói về cảm nhận của nhân vật về vị cốm, hương cốm. Hôm nay chúng ta sẽ đi tìm hiểu bài thơ này nhé!

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Đọc văn bản

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Lắng nghe GV đọc mẫu, hướng dẫn đọc, luyện đọc từ khó, luyện cách đọc đúng ngữ điệu.

- Đọc được bài đọc trong nhóm và trước lớp.

b. Tổ chức thực hiện

- GV đọc mẫu cho HS nghe: Đọc diễn cảm, đọc đúng và diễn cảm bài thơ; nhấn giọng vào những từ ngữ cần thiết để thể hiện cảm xúc ngỡ ngàng khi mùa cốm về, cảm xúc trân trọng, tự hào khi miêu tả đặc sản cốm.

- GV hướng dẫn HS đọc và luyện đọc một số từ khó, hướng dẫn cách đọc đúng ngữ điệu:

+ Luyện đọc một số từ khó: nhà nông, đổ xuống, trĩu bông, sàng sảy, tay lùa,…

+ Luyện đọc đúng ngữ điệu: Đọc câu cảm gợi vẻ ngạc nhiên ngỡ ngàng ở khổ thơ mở đầu (Gió thơm vừa ghé – ô kìa!); đọc với giọng tình cảm, tâm tình ở các khổ thơ tiếp theo khi kể về quá trình làm ra hạt cốm.

- GV tổ chức cho HS đọc thành tiếng, luyện đọc trong nhóm nhỏ và trước lớp. Bài thơ có thể chia thành năm khổ tương ứng với mỗi dấu chấm xuống dòng để luyện đọc và tìm ý.

* Tùy thuộc vào năng lực HS, GV có thể tách hoặc ghép đoạn để tuận tiện trong việc hướng dẫn các em luyện đọc.

Hoạt động 2: Trả lời câu hỏi

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Đọc thầm lại bài đọc và trả lời các câu hỏi liên quan đến bài đọc.

- Nắm được nội dung, ý nghĩa của bài đọc.

b. Tổ chức thực hiện

- GV tổ chức cho HS đọc thầm lại bài đọc và thảo luận trong nhóm hoặc nhóm nhỏ để trả lời từng câu hỏi:

+ Câu 1: Tìm trong khổ thơ thứ nhất những chi tiết nói về khung cảnh thiên nhiên và cảm xúc của con người khi mùa cốm đến.

+ Câu 2: Dựa vào sơ đồ dưới đây, kể lại hành trình làm ra hạt cốm theo lời của gió.

+ Câu 3: Cách tả màu sắc của hạt cốm cho thấy bạn nhỏ cảm nhận thế nào về món quà kì diệu của mùa thu?

+ Câu 4: Chi tiết nào cho thấy cốm là thức quà đặc trưng của Hà Nội?

+ Câu 5: Em cảm nhận được điều gì về tình cảm của tác giả đối với hương cốm trong mùa thu Hà Nội?

- GV mời 1 – 2 HS trả lời câu hỏi, các HS khác lắng nghe, nhận xét và bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án:

+ Câu 1:

=> Hình ảnh “Tháng Chín heo may về phố – Dắt theo hương cốm vào thu” là một hình ảnh rất đẹp, rất nên thơ, gợi cho người đọc sự xuất hiện nhẹ nhàng, tinh tế của hương cốm trong trời thu. Sự xuất hiện nhẹ nhàng, tinh tế ấy khiến mọi người vừa mừng rỡ xôn xao, vừa bất ngờ khi nhận ra hương cốm đã ghé vào ô cửa.

+ Câu 2:

– Hạt cốm là thành quả của một quá trình dài, từ gieo hạt (Gió kể: Ngày xưa hạt thóc, Trời đem gieo tặng nhà nông), lớn dần tới khi thành lúa chín trĩu bông (mùa cây lúa trĩu bông), được người sàng sảy (Tay mẹ, tay bà sàng sảy), và qua nhiều công đoạn mới thành hạt cốm.

– Từ những hạt lúa, người nông dân gieo trồng, cày cấy, vất vả sớm hôm để hạt lúa trở cây lúa trĩu bông. Người nông dân thu hoạch những hạt lúa tròn căng hơi sữa, sàng sảy để chế biến thành hạt cốm.

– Việc trồng và chăm sóc cây lúa, chế biến thành cốm, gạo,... của người nông dân rất vất vả, một nắng hai sương,... Vì vậy, chúng ta cần biết trân trọng công sức lao động của họ.

+ Câu 3: Cách tả sắc màu của hạt cốm cho thấy bạn nhỏ cảm nhận được: để làm ra hạt cốm cần rất nhiều sự góp sức của thiên nhiên và con người. Đó là đất để người nông dân trồng cấy bông lúa (màu nâu), là nắng gió để nuôi lớn bông lúa (màu vàng), và ấp ủ lúa là cả bầu trời xanh rộng (màu xanh). Cũng có thể hiểu màu nắng vàng, màu trời xanh này là không gian mùa thu, mùa mà lúa được thu hoạch và chế biến thành cốm thành phẩm.

+ Câu 4: Cốm là thức quà đặc trưng của Hà Nội, vì ở khổ thơ cuối có nhắc đến Hồ Gươm (Hồ Gươm chớp đôi mắt biếc/ Nhắc mùa hương cốm vừa lên). Ngoài ra, tranh minh hoạ cũng vẽ cảnh Hồ Gươm với Tháp Rùa rất đặc trưng, giúp cho việc nhận biết nơi làm ra cốm (thủ đô Hà Nội).

+ Câu 5: Tác giả rất yêu hương cốm trong mùa thu Hà Nội. Bởi lẽ tác giả thể hiện sự mừng vui, ngỡ ngàng khi nhận ra mùa cốm đã về (khổ thơ đầu tiên), tác giả thể hiện sự biết ơn đối với thiên nhiên trời đất đã ấp ủ nuôi dưỡng bông lúa, với những người vất vả làm ra hạt cốm (khổ thơ thứ hai, thứ ba, thứ tư), thể hiện sự tự hào khi nhắc đến vùng đất quê hương, nơi làm ra cốm (khổ cuối).

=> Cốm là một món ăn rất phổ biến ở Hà Nội vào mùa thu. Cốm rất ngon, dẻo, thơm mùi lúa non, mùi lá sen (lá gói cốm), có màu xanh của nếp non, đồng thời cũng là màu xanh từ lá sen gói cốm, có vị ngọt của hạt lúa nếp non căng sữa. Người Hà Nội thường ăn cốm trực tiếp, hoặc ăn với chuối, dùng cốm làm bánh cốm, chè cốm, chả cốm,…

Lưu ý: Tuỳ thuộc vào trình độ HS, thời lượng tổ chức hoạt động và nội dung cụ thể của từng bài đọc, GV có thể hướng dẫn HS tìm ý từng đoạn:

+ Sau khi HS trả lời câu hỏi 1:

ð Rút ra ý khổ 1: Khung cảnh thiên nhiên và cảm xúc của con người khi sang thu.

+ Sau khi HS trả lời câu hỏi 2:

ð Rút ra ý khổ 2, 3: Cuộc sống lao động của con người.

+ Sau khi HS trả lời câu hỏi 3:

ð Rút ra ý khổ 4: Màu sắc thiên nhiên của mùa thu.

+ Sau khi HS trả lời câu hỏi 4, 5:

ð Rút ra ý khổ 5: Sự tự hào của tác giả khi nhắc đến vùng đất quê hương, nơi làm ra cốm.

ð Rút ra nội dung, ý nghĩa bài đọc.

Hoạt động 3: Luyện đọc lại

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Nhắc lại được nội dung, ý nghĩa bài đọc; xác định được giọng đọc của khổ thơ.

- Luyện đọc trong nhóm và trước lớp.

- Học thuộc lòng bài thơ.

b. Tổ chức thực hiện

- GV mời đại diện 1 – 2 HS nhắc lại nội dung, ý nghĩa bài đọc Hương cốm mùa thu.

- GV tổ chức cho HS đọc lại 5 khổ thơ và xác định giọng đọc đoạn này: Giọng đọc diễn cảm, nhẹ nhàng; nhấn giọng ở những từ ngữ quan trọng thể hiện tình cảm, cảm xúc của nhân vật trữ tình.

- GV tổ chức cho HS luyện đọc trong nhóm, trước lớp 5 khổ thơ.

- GV mời 1 – 2 HS khá, giỏi đọc cả bài, các HS khác lắng nghe, nhận xét (nếu có).

- GV yêu cầu HS đọc thuộc lòng bài thơ.

- GV nhận xét, đánh giá hoạt động của lớp.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: Củng cố lại nội dung bài đọc Hương cốm mùa thu.

b. Tổ chức thực hiện

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Nhà thông thái”.

- GV chiếu câu hỏi trắc nghiệm lên màn hình.

Câu 1: Trong bài đọc Hương cốm mùa thu dấu hiệu nào cho biết mùa thu đã về?

A. Lá vàng rơi.

B. Mùi hoa sữa.

C. Gió heo may.

D. Mùi sen trong hồ.

Câu 2: Hạt cốm được coi là gì trong bài đọc?

A. Thức quà đặc trưng của Hà Nội.

B. Món ăn dân dã của Hà Nội.

C. Một món ăn tinh thần của người Hà Nội.

D. Quà quê của Hà Nội.

Câu 3: Hình ảnh hạt lúa được miêu tả như thế nào trong bài đọc?

A. Mọc thành chùm, khi còn non thì mềm mại.

B. Tròn căng hơi sữa.

C. Ngả màu vàng chuẩn bị lọt vỏ.

D. Được bọc bên ngoài là lớp vỏ trấu màu vàng.

Câu 4: Mùa cốm đến có tác động như thế nào đến tâm hồn con người?

A. Làm con người nghĩ về quá khứ.

B. Làm con người nhớ đến những chuyện buồn.

C. Làm con người gợi nhớ những kỉ niệm.

D. Làm con người thổn thức.

Câu 5: Nội dung chính của bài đọc Hương cốm mùa thu là gì?

A. Tình cảm và sự trân trọng.

B. Quá trình sinh trưởng của cây lúa.

C. Những kỉ niệm về mùa thu.

D. Vẻ đẹp đặc trưng của cốm.

- GV mời đại diện lần lượt HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, bổ sung đáp án (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án:

* CỦNG CỐ

- GV nhận xét, tóm tắt lại những nội dung chính của bài học.

- GV nhận xét, đánh giá sự tham gia của HS trong giờ học, khen ngợi những HS tích cực; nhắc nhở, động viên những HS còn chưa tích cực, nhút nhát.

* DẶN DÒ

- GV nhắc nhở HS:

+ Đọc lại bài Hương cốm mùa thu, hiểu nội dung, ý nghĩa bài đọc.

+ Chia sẻ với người thân về bài đọc.

+ Đọc trước Tiết 2: Luyện từ và câu – Liên kết câu bằng từ ngữ nối.

- HS quan sát hình ảnh.

- HS xem video.

- HS làm việc nhóm đôi.

- HS trình bày ý kiến trước lớp, các HS khác lắng nghe.

- HS quan sát, tiếp thu.

- HS quan sát tranh minh họa, lắng nghe và tiếp thu.

- HS lắng nghe GV đọc mẫu, đọc thầm theo.

- HS luyện đọc theo hướng dẫn của GV.

- HS luyện đọc theo nhóm.

- HS đọc thầm, HS làm việc nhóm đôi để trả lời các câu hỏi.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS nhắc lại nội dung bài.

- HS luyện đọc theo nhóm.

- HS đọc bài, các HS khác lắng nghe, đọc thầm theo.

- HS thực hiện theo hướng dẫn của GV.

- HS thực hiện nhiệm vụ.

- HS lắng nghe và tiếp thu.

- HS tham gia trò chơi.

- HS chú ý lên màn hình.

- HS trả lời câu hỏi, các HS khác lắng nghe, bổ sung đáp án (nếu có)

- HS quan sát, tiếp thu

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, thực hiện.