SKKN lồng ghép phương pháp STEM vào các hoạt động cho học sinh THCS

Một số biện pháp lồng ghép phương pháp STEM vào các hoạt động cho học sinh

Bạn đang tìm kiếm sáng kiến kinh nghiệm (SKKN) về lồng ghép phương pháp STEM vào các hoạt động giáo dục dành cho học sinh THCS? Bài viết này chia sẻ những cách triển khai hiệu quả mô hình giáo dục STEM trong các môn học và hoạt động trải nghiệm, giúp học sinh phát triển toàn diện kỹ năng tư duy, sáng tạo và giải quyết vấn đề. Tài liệu phù hợp với giáo viên THCS muốn đổi mới phương pháp dạy học, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông 2018.

• SKKN sử dụng học liệu từ chương trình truyền hình trong dạy học GDCD 7
• SKKN phát huy năng lực đọc hiểu thơ Đường luật cho học sinh lớp 8

SKKN STEM vào các hoạt động cho học sinh

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Tính cấp thiết phải tiến hành sáng kiến:

Giáo dục cấp THCS là một trong hệ thống giáo dục quốc dân, chịu trách nhiệm giáo dục đạo đức và tri thức . Đây là giai đoạn quan trọng của nhân cách con người.

Theo Nghị quyết TW2, khóa VIII của Đảng cộng sản Việt Nam về định hướng chiến lược giáo dục – đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa hiện đại hóa và đề ra mục tiêu giáo dục phải trang bị cho học sinh những gì tốt đẹp nhất cả về vật chất lẫn tinh thần một cách toàn diện. Đứng trước tình hình đổi mới của đất nước, cùng với sự phát triển không ngừng của nền giáo dục nước nhà, đứng trước thời kỳ hội nhập kinh tế, đất nước đang trên đường mở cửa những ảnh hưởng không nhỏ của nền nhiều nền văn hóa khác nhau, thì việc giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa vốn có của cha ông ta từ ngàn xưa là nhiệm vụ cần và cập nhật nhất. Bên cạnh đó, việc tiếp thu những tinh hoa văn hóa của nhân loại để làm giàu thêm bản sắc văn hóa riêng của dân tộc mình cũng là vấn đề cần thiết - làmthế nào để cho thế hệ trẻ của chúng ta “Hoà nhập mà không hoà tan”.

Trong năm học 2023 - 2024, được sự quan tâm của bộ giáo dục, giáo viên THCS ở các trường trong thành phố Hà Nội được tiếp cận với phương pháp giáo dục STEM. Trường THCS … cũng được tham gia khóa học và được triển khai kiến tập tới toàn thể giáo viên trong trường.

STEM là phương pháp học tập chủ yếu dựa trên thực hành và các hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Giáo dục STEM tập trung vào những yếu tố quan trọng như: Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật), Math (Toán học). Theo đó, Mô hình giáo dục STEM là quá trình tích hợp kiến thức giữa các môn khoa học, kỹ thuật, toán học, công nghệ… qua đó xây dựng cho học sinh các kỹ năng được kết hợp hài hòa từ kiến thức của các bộ môn nói trên để sử dụng khi làm việc trong thế giới công nghệ ngày nay. Các kiến thức và kỹ năng này phải được tích hợp, lồng ghép và bổ trợ cho nhau giúp học sinh không chỉ hiểubiết về nguyên lý mà còn có thể thực hành và tạo ra được những sản phẩm trong cuộc sống hằng ngày. Học sinh THCS được học lý thuyết, qua những bài giảng, giảng giải mà chúng học qua chính những trải nghiệm - thực làm, thực học. Đặc điểm tư duy của Học sinh THCS là tư duy trực quan. Vì thế khi cho học sinh quan sát và thực hiện một thí nghiệm khoa học, hãy chỉ tập trung vào việc đặt câu hỏi để học sinh tự nói ra những thay đổi, những hiện tượng mà học sinh nhìn thấy và nghe thấy. Tránh giải thích dài dòng về nguyên lý khoa học, mà hãy tập trung vào giúp học sinh phát hiện những thay đổi, những diễn biến của hiện tượng. Với các nguyên lý khoa học phức tạp học sinh sẽ tiếp tục được tiếp cận ở các cấp học cao hơn. Giáo dục STEM sẽ phá đi khoảng cách giữa hàn lâm và thực tiễn, tạo ra những con người có năng lực làm việc một cách sáng tạo.

Bên cạnh đó, với sự phát triển của công nghệ kỹ thuật trên thế giới, hiện nay thì nhu cầu việc làm liên quan đến STEM ngày càng lớn đòi hỏi ngành giáo dục cũng phải có những sự thay đổi để đáp ứng nhu cầu của xã hội. Giáo dục STEM có thể tạo ra những con người có thể đáp ứng được nhu cầu công việc của thế kỷ mới có tác động lớn đến sự thay đổi nên kinh tế đổi mới. Không phải là những cách đào tạo, những bí quyết học cao siêu để dạy học sinh thành tài, thành những nhà toán học, khoa học vĩ đại… mà phương pháp này sẽ phát triển các kỹ năng cho học sinh để chúng có thể sử dụng trong cuộc sống tương lai, đặc biệt với môi trường công nghệ hóa, hiện đại hóa như hiện nay.

Là một giáo viên đứng lớp, hàng ngày được tiếp xúc gần gũi với học sinh, hiểu được mức độ nhận thức của học sinh, bản thân tôi luôn mong muốn được áp dụng phương pháp học tập này cho học sinh của mình giúp học sinh sáng tạo hơn, chủ động hơn để các con tìm ra nguyên lý khoa học ngay trong những hoạt động đơn giản. Với mong muốn trên, tôi mạnh dạn chọn đề tài: “Một số biện pháp lồng ghép phương pháp STEM vào các hoạt động cho học sinh THCS ”.

2. Mục tiêu của đề tài, sáng kiến

STEM không phải là phương pháp có thể áp dụng một cách dễ dàng, nhưng hiệu quả giáo dục mà nó mang lại cho trường học nói chung và học sinh THCS nói riêng là vô cùng lớn. Trường học sẽ không còn là nơi chỉ giảng dạy cho học sinh những lý thuyết mơ hồ mà nó còn trở thành nơi cho chúng những trải nghiệm thú vị nhất, được khôn lớn, trưởng thành qua kiến thức trong đời thực, theo đúng tiêu chí chơi thông minh và học tập cũng vui vẻ. Con đường trải nghiệm STEM là con đường vô cùng lý thú. Khi được học tập theo phương pháp này, bạn sẽ thấy học sinh rất tập trung, say sưa khám phá, qua đó trí tò mò được thỏa mãn và trên hết là giúp khơi gợi niềm đam mê, tình yêu mãnh liệt đối với khoa học và công nghệ.

STEM dựa trên lý thuyết giáo dục hiện đại. Phương pháp này mang lại sự hứng khởi trong học tập nhưng vẫn đảm bảo việc nắm bắt kiến thức, giúp các em thật sự tương tác với môn học và học vì yêu thích, đồng thời kích thích sự tìm tòi khám phá. Mặt khác, việc đặt học sinh làm trung tâm sẽ giúp các em trở thành những nhà lãnh đạo mạnh mẽ, những nhà cải tiến đầy sáng tạo. Mô hình STEM còn khá mới mẻ ở Việt Nam nhưng đã là “kim chỉ nam” rất thịnh hành trong lĩnh vực giáo dục ở các quốc gia phát triển hàng đầu trên thế giới như Mỹ, Nhật…. Điểm nổi bật của STEA là kết nối, liên hệ thông tin giữa các lĩnh vực vào trong thực tế. Các thí nghiệm, hoạt động thực tiễn thường xuyên diễn ra để các em có thể thảo luận, tự rút ra kết luận và ghi nhớ sâu sắc. Dạy học sinh theo phương pháp STEM giúp học sinh hình thành 5 nhóm kỹ năng cơ bản phục vụ thiết thực cho cuộc sống con người

Kỹ năng khoa học: Giúp học sinh hình thành khả năng tư duy, suy nghĩ logic, sángtạo trong các hoạt động.

Kỹ năng công nghệ: Mang đến khả năng sử dụng, quản lý, sự nhận thức về công nghệ từ những vật dụng đơn giản hàng ngày như bút chì, bút màu đến những vật dụng phức tạp hơn. Cho học sinh hiểu theo hướng tất cả các thay đổi của thế giới tự nhiên đều phục vụ các hoạt động của con người đều được coi là công nghệ.

Kỹ năng kỹ thuật: Giúp học sinh hình thành các khả năng giải quyết vấn đề thực tiễn trong đời sống, hiểu được quy trình sản xuất ra một đối tượng cụ thể.

Kỹ năng toán học:Học sinh hình thành kỹ năng toán học từ sớm sẽ có các ý tưởng chính xác, áp dụng hiệu quả các khái niệm, kỹ năng toán học vào cuộc sống hàng ngày. Giáo dục STEM giúp học sinh hình thành sớm các kỹ năng giải quyết vấn đề, tư duy phản biện, kỹ năng cộng tác, kỹ năng giao tiếp…

Kỹ năng nghệ thuật: Nghệ thuật ở đây là sự khám phá và tạo ra những cách giải quyết một vấn đề thực tế một cách khéo léo, khoa học.

Ứng dụng phương pháp giáo dục STEM trong các hoạt động cho học sinh THCS là mang khoa học, công nghệ, kĩ thuật, nghệ thuật, và toán học đến với các conmột cách đơn giản, nhẹ nhàng, gần gũi với những bài học, đồ dùng, mang đến cho học sinh những điều thú vị trong hoạt động.

Các kiến thức và kỹ năng này không nặng tính lý thuyết mà được tích hợp lồng ghép bổ trợ vào các hoạt động thực tiễn trong cuộc sống hàng ngày, giúp cho học sinh bước ra đời sẽ rất năng động và dễ dàng hòa nhập với các môi trường mang tính quốc tế.

Phương pháp STEM kết hợp với Art mang đến một chiến lược giáo dục cải tiến hiệu quả cao cho lĩnh vực giáo dụchọc sinh THCS .Thông qua hình thức tích hợp vớinghệ thuật, học sinh sẽ dễ dàng khám phá ra các giai đoạn khác nhau của vấn đề thông qua bài học.

Trong bối cảnh hiện nay, chúng ta cần những chương trình đào tạo kết

hợp hài hòa giữa các bộ môn Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán học và Nghệ thuật để đào tạo ra những thế hệ học sinh toàn diện cả về học thuật, và thúc đẩy sự sáng tạo bên trong của mỗi người. Chúng ta cần những ý tưởng mới, những giải pháp mới cho các vấn đề hiện tại và sau này. Chúng ta cần khơi gợi những khả năng bên trong chính những thế hệ học sinh để các em có thể trở thành những công dân toàn cầu thực thụ

3. Thời gian, đối tượng, phạm vi nghiên cứu:

- Thời gian nghiên cứu: Thực hiện từ tháng 9/2023 đến tháng 5/2024

- Đối tượng nghiên cứu: lồng ghép phương pháp STEM vào các hoạt động dạy học.

- Phạm vi nghiên cứu: Các biện pháp lồng ghép phương pháp STEM váo các hoạt động ở học sinh khối 7 trường THCS ....

II. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN

1. Hiện trạng vấn đề

Trường THCS ..., trường được tắt ra từ 1992 thuộc xã ... – Huyện Ba Vì. Năm học.... nhà trường được xây dựng thêm một nhà 4 tầng. Với quy mô 13 phòng học và các phòng chức năng hiệu bộ, Nhà trường luôn nhận được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo UBND và PGD huyện Ba Vì, chính quyền địa phương, trường lớp được kiên cố hoá, được trang bị đầy đủ các trang thiết bị, đồ dùng học tập, đồ thí nghiệm các môn học, thực hành ngoài trời đảm bảo cho công tác dạy học của học sinh, Số học sinh được phân chia theo khối ,lớp, học theo đúng chương trình đã quy định.

Từ tình hình thực tế nêu trên, trong quá trình thực hiện đề tài tôi gặp những khó khăn và thuận lợi sau:

a. Thuận lợi:

- Sở giáo dục đào tạo đã tổ chức lớp đào tạo cho các trường, bồi dưỡng phương pháp dạy học STEM. Giáo viên đi đào tạo về tập huấn lại cho 100% giáo viên trong trường.

- Nhà trường luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của phòng GD - ĐT huyện Ba Vì cùng với ban giám hiệu trường THCS ... năng động, sáng tạo có tinh thần trách nhiệm cao, có đội ngũ giáo viên nhiệt tình năng nổ, yêu mến học sinh, có tinh thần đoàn kết và giúp đỡ nhau trong quá trình nghiên cứu.

- Môi trường sư phạm nhà trường khang trang và được đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu giảng dạy cho giáo viên.

- Được sự quan tâm hỗ trợ của các bậc phụ huynh đã hưởng ứng tham gia các phong trào của nhà trường, của lớp nhiệt tình, thường xuyên ủng hộ những

nguyên vật liệu để làm đồ dùng dạy học và vui chơi cho các em.

- Đa số học sinh đến lớp đều khoẻ mạnh, đúng độ tuổi có nề nếp học tập và đặc biệt học sinh rất ham tìm tòi và khám phá.

- Bản thân được đi dự các tiết dạy STEM do nhà trường tổ chức, tôi đã nhận thức được sự quan trọng và tính cấp thiết về việc đổi mới phương pháp dạy học STEM nên tôi cũng mạnh dạn áp dụng phương pháp STEM vào quá trình soạn bài và lên lớp.

b. Khó khăn

- Chỉ một số giáo viên trong nhà trường được tham gia lớp học bồi dưỡng. Giáo viên chưa có tài liệu hướng dẫn cụ thể, tự nghiên cứu tài liệu về phương pháp giáo dục STEM qua mạng Internet.

- Nhiều học sinh đi học còn xa , hoàn cảnh gia đình còn khó khăn,bố mẹ ít quan tâm động viên, học sinh vẫn còn thụ động chưa thật sự sáng tạo trong suy nghĩ.

2. Giải pháp thực hiện sáng kiến để giải quyết vấn đề:

2.1. Giải pháp 1: Nghiên cứu tài liệu về phương pháp STEM

Năm học 2021 - 2022 nhà trường cử một số giáo viên đi tham gia lớp tập huấn “Dạy học theo phương pháp STEM” do Sở giáo dục và đào tạo tổ chức. Giáo viên sau khi đi tập huấn về đã kiến tập toàn bộ những kiến thức đã học cho 100% giáo viên trong trường. Thông qua lớp học tôi nhận thấy việc dạy học ứng dụng phương pháp STEM là cực kỳ cần thiết cho giáo dục học sinh THCS. Sau đợt tập huấn tôi phần nào cũng đã hiểu rõ được những ưu việt của phương pháp này trong giáo dục THCS. Ngoài việc tham gia tập huấn tôi còn được chuyên gia cung cấp các tài liệu về các kênh thông tin. Từ đó tôi thông qua các kênh thông tin, báo mạng và các tài liệu để tiếp tục tìm hiểu sâu hơn về phương pháp giáo dục này. Tham khảo lời khuyên từ các chuyên gia và giáo viên giảng dạy bằng cách vào nhóm zalo có cả chuyên gia giáo dục Singapo và các học viên của lớp. Nhóm thường xuyên có những trao đổi về những hoạt động ứng dụng phương pháp STEM trong giảng dạy ở những cơ sở THCS, những quốc gia khác nhau để tôi có thể cập nhật, mà còn hỗ trợ cho sự lưu loát, logic khi truyền tải kiến thức chotrẻ. Tôi luôn luôn học hỏi, tiếp cận với các tài liệu giáo dục chất lượng cao vừa cung cấp đủ kiến thức, vừa “thân thiện” và dễ hiểu đối với cả giáo viên và đối với cả học sinh.

Ban giám hiệu nhà trường, tổ chuyên môn trao đổi và thống nhất buổi sinh hoạt chuyên đề, buổi tọa đàm giúp cho giáo viên cùng nhau trao đổi, chia sẻ nhữngvướng mắc trong quá trình thực hiện lồng ghép phương pháp STEM vào giảng dạy.

........................

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trên chuyên mục SKNN của HoaTieu.vn.