SKKN dạy học tích cực trong môn Giáo dục công dân THCS

Sáng kiến kinh nghiệm môn GDCD THCS

Sáng kiến kinh nghiệm dạy học tích cực trong môn Giáo dục công dân ở cấp THCS, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức, lối sống và phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh. Nội dung sáng kiến đưa ra các hình thức tổ chức dạy học linh hoạt, lấy học sinh làm trung tâm, khơi gợi sự chủ động, sáng tạo và tinh thần hợp tác trong học tập. Đây là tài liệu tham khảo hữu ích dành cho giáo viên Giáo dục công dân trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông 2018.

• SKKN “Ứng dụng (AI) vào giảng dạy môn Địa lí THCS

Sử dụng các kĩ thuật dạy học tích cực trong giảng dạy môn Giáo dục công dân ở cấp THCS

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Tính cấp thiết phải tiến hành sáng kiến.

Giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học, nghĩa là quan tâm đến việc học sinh học được cái gì đến chỗ quan tâm học sinh vận dụng được cái gì qua việc học. Ngay từ lúc sinh thời Bác Hồ có nói: “Vì lợi ích mười năm phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm phải trồng người”. Câu nói của Bác đã khẳng định vai trò to lớn của giáo dục đối với thế hệ trẻ. Đúng thế: “Làm thầy thuốc có thể cứu sống một mạng người, làm thầy giáo có thể cứu sống một thế hệ”. Người thầy là người luôn cống hiến hết mình để ươm trồng lớp lớp những thế hệ măng non cho đất nước. Bằng lương tâm và trách nhiệm mỗi thầy cô gửi gắm biết bao tâm huyết của mình trong sự nghiệp trồng người qua từng trang giáo án, qua từng bài giảng trên lớp. Những băn khoăn, trăn trở về thế hệ trẻ có tài, có đức để phục vụ đất nước là thành quả cao quý của mỗi thầy cô giáo.

Môn Giáo dục Công dân là môn học quan trọng giúp học sinh hình thành và phát triển nhân cách, cảm xúc, tình cảm, niềm tin đạo đức. Từ đó, các em tự hoàn thiện nhân cách, hướng tới cái chân - thiện - mĩ, trở thành người phát triển toàn diện vừa có đức, vừa có tài “vừa hồng vừa chuyên sâu”. Giáo dục công dân cũng là kho tri thức vô giá, là hành trang để các em mang theo suốt hành trình của mình ở hiện tại và trong tương lai.

2. Mục tiêu của đề tài, sáng kiến.

Nghị quyết số 29- NQ/TW khoá XI về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo của Đảng đã khẳng định: Đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc; tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực.

Sau hơn 10 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW, sự nghiệp đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo của nước ta đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, góp phần to lớn vào quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển đất nước. Các quan điểm, định hướng của Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo tại Nghị quyết 29-NQ/TW phù hợp với xu thế phát triển giáo dục của thế giới và thực tiễn phát triển của nước ta. (Hội nghị trực tuyến tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW, Ngày14/12/2023, Bộ Giáo dục và Đào tạo).

Dạy học hiện nay theo định hướng phát triển năng lực người học, hướng tới các kĩ năng giao tiếp, hợp tác, ngôn ngữ, sử dụng công nghệ thông tin … vì thế là người giáo viên dạy môn Giáo dục công dân, tôi luôn trăn trở phải làm thế nào để giờ dạy học đạt hiệu quả cao nhất, làm thế nào để giáo dục đạo đức học sinh tốt nhất đó là vấn đề đáng quan tâm.

Luật Giáo dục và các văn bản chỉ đạo của Bộ Giáo dục và đào tạo đã xác định: “Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kĩ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa …” (Điều 23 Luật giáo dục). Vì thế, môn GDCD trong nhà trường có ý nghĩa rất quan trọng trong sự hình thành và phát triển nhân cách học sinh.

Theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, môn GDCD được thực hiện ở ba cấp học: Ở cấp tiểu học gọi là môn Đạo đức; ở cấp THCS gọi là môn GDCD; ở cấp THPT gọi là môn Giáo dục kinh tế pháp luật.

Mục tiêu của môn GDCD ở cấp THCS nhằm:

Giúp cho học sinh có hiểu biết về những chuẩn mục đạo đức, pháp luật cơ bản và giá trị, ý nghĩa của các chuẩn mực đó; tự hào về truyền thống gia đình, quê hương, dân tộc; tôn trọng, khoan dung, quan tâm, giúp đỡ người khác; tự giác, tích cực học tập và lao động; có thái độ đúng đắn, rõ rang trước các hiện tượng, sự kiện trong đời sống; có trách nhiệm với bản than, gia đình, nhà trường, xã hội, công việc và môi trường sống.

Giúp học sinh có tri thức phổ thông, cơ bản về đạo đức, kĩ năng sống, kinh tế, pháp luật; đánh giá được thái độ, hành vi của bản thân và người khác; tự điều chỉnh và nhắc nhở, giúp đỡ bạn bè, người thân điều chỉnh thái độ, hành vi theo chuẩn mực đạo đức, pháp luật; thực hiện được các công việc để đạt mục tiêu, kế hoạch hoàn thiện, phát triển bản thân; biết cách thiết lập, duy trì mối quan hệ hòa hợp với những người xung quanh, thích ứng với xã hội biến đổi và giải quyết các vấn đề đơn giản trong đời sống của cá nhân, cộng đồng, phù hợp với giá trị văn hóa, chuẩn mực đạo đức, quy tắc của cộng đồng, quy định của pháp luật và lứa tuổi.

Để tiếp tục nâng cao chất lượng và hiệu quả giờ dạy theo yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học với định hướng “lấy học sinh làm trung tâm” giáo viên cần đa dạng hoá các phương pháp dạy học đảm bảo hiệu quả cao và học sinh tích cực, chủ động trong học tập. Vì vậy việc dạy đạo đức, pháp luật giáo viên không chỉ sử dụng phương pháp thuyết trình, đàm thoại mà còn phải sử dụng linh hoạt các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực để mang đến hiệu quả cao cho giờ học.

Trong nhà trường, môn GDCD thường bị coi là môn phụ nên các giờ học diễn ra một cách đơn điệu, khô khan, giáo viên chủ yếu sử dụng phương pháp thuyết trình. Trong giờ, học sinh ít được hoạt động, các em học thụ động, giờ học nhạt nhẽo, nhàm chán. Hơn nữa giáo viên dạy bộ môn Giáo dục công dân phần đông là dạy kiêm nhiệm nên họ ít quan tâm đến việc đầu tư cho bài giảng. Do đó hiệu quả giờ dạy đạo đức, pháp luật chưa cao, các em hiểu biết về các chuẩn mực đạo đức, pháp luật còn mơ hồ.

Vì vậy, trong năm học 2023 – 2024 tôi đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Sử dụng các kĩ thuật dạy học tích cực trong giảng dạy môn Giáo dục công dân ở cấp THCS”.

3. Thời gian, đối tượng, phạm vi nghiên cứu.

- Thời gian: Từ tháng 9/2024 đến tháng 3/2025.

- Đối tượng nghiên cứu

Ở đề tài này, tôi tập trung nghiên cứu một số phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực trong môn Giáo dục công dân.

- Phạm vi nghiên cứu

Với đề tài này tôi tiến hành nghiên cứu ở lớp 7B,8B,9C trường THCS tôi trực tiếp giảng dạy bộ môn Giáo dục công dân trong năm học 2024-2025 và cũng áp dụng để giảng dạy Giáo dục công dân các lớp khối 6,7,8,9.

Qua nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực trạng vai trò của việc sử dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học để từ đó đưa ra những giải pháp hợp lí nhằm mục đích nâng cao chất lượng dạy học môn Gáo dục công dân ở THCS.

- Nghiên cứu lý luận về các phương pháp, kĩ thuật dạy học vận dụng như thế nào trong môn GDCD.

- Từ đó đề ra những giải pháp hiệu quả và cụ thể trong việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn GDCD trong trường THCS.

- Qua nghiên cứu đề tài này, tôi đã rút ra được những bài học kinh nghiệm từ việc vận dụng linh hoạt, hiệu quả các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực trong giảng dạy môn GDCD.

II. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN

1. Hiện trạng của nội dung/giải pháp cần nghiên cứu.

Nước ta đang bước vào giai đoạn CNH - HĐH với mục tiêu đến năm 2030 là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; mô hình tổ chức không gian phát triển quốc gia hiệu quả, thống nhất, bền vững, hình thành được các vùng, trung tâm kinh tế, đô thị động lực, có mạng lưới kết cấu hạ tầng cơ bản đồng bộ, hiện đại; giữ vững các cân đối lớn, nâng cao khả năng chống chịu của nền kinh tế; bảo đảm an ninh năng lượng, an ninh lương thực và an ninh nguồn nước; môi trường sinh thái được bảo vệ, thích ứng với biến đổi khí hậu; đời sống vật chất, tinh thần nhân dân được nâng cao; quốc phòng, an ninh được bảo đảm. Tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29- NQ/TW khoá XI về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo của Đảng đã khẳng định: “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc”. Cũng như các môn học khác môn GDCD cần có sự đổi mới về phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy và học là một yêu cầu quan trọng và cần thiết. Từ đó, việc vận dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học GDCD là đòi hỏi không thể thiếu để nâng cao chất lượng dạy học, để khai thác tính năng động, sáng tạo, tính tự lập, tự chủ của học sinh đúng với yêu cầu của giáo dục trong thời kì đổi mới “lấy người học làm trung tâm”. Luôn tạo ra những giờ học hay, sinh động, hiệu quả, lôi cuốn học sinh

Giáo dục công dân là môn học quan trọng trong chương trình. Bởi đây là môn học phát triển từ môn đạo đức ở Tiểu học. Nó cũng trang bị cho học sinh những kiến thức cơ bản về các chuẩn mực đạo đức tốt đẹp (tiết kiệm, lễ độ, biết ơn…), những chuẩn mực pháp luật (quyền của trẻ em, quyền bất khả xâm phạm

về chỗ ở, thư tín, điện thoại, điện tín, Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân, Quyền và nghĩa vụ của công dân trong gia đình…) để học sinh có đủ điều kiện giao tiếp, ứng xử đáp ứng yêu cầu của xã hội.

Để đáp ứng đúng yêu cầu của bộ môn, đòi hỏi mỗi người thầy luôn là người chiến sĩ tiên phong trên mặt trận giáo dục, luôn tích cực trong việc đổi mới phương pháp dạy học; người thầy sẽ là người định hướng để giúp học sinh tự chiếm lĩnh tri thức một cách chủ động, sáng tạo. Bởi thế vai trò của thầy, cô trong mỗi giờ lên lớp vô cùng quan trọng.

..................

Xem thêm trong file tải về.

Mời các bạn tham khảo các Sáng kiến kinh nghiệm hay và chất lượng khác trên chuyên mục Học tập của HoaTieu.vn.