SKKN Tích hợp dạy học sáng tạo, kết hợp CNTT trong môn Hoạt động trải nghiệm THCS

Sáng kiến kinh nghiệm (SKKN) "Tích hợp dạy học sáng tạo, kết hợp công nghệ thông tin (CNTT) trong môn Hoạt động trải nghiệm THCS" nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện cho học sinh thông qua phương pháp giảng dạy hiện đại, linh hoạt và gần gũi với thực tiễn. Bằng cách tích hợp công nghệ và phát huy tính sáng tạo, SKKN này giúp giáo viên tổ chức các hoạt động trải nghiệm sinh động, phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh THCS. Đây là hướng đi thiết thực, phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông mới và xu thế đổi mới giáo dục hiện nay.

• SKKN: Ứng dụng STEAM trong giảng dạy bộ môn Hoạt động trải nghiệm THCS

1. Tóm tắt SKKN tích hợp dạy học sáng tạo trong môn HĐTN

2. Nội dung SKKN Tích hợp dạy học sáng tạo, kết hợp CNTT trong môn Hoạt động trải nghiệm THCS

NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Tính cấp thiết phải tiến hành sáng kiến

Giáo dục Việt Nam hiện nay đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực HS, phù hợp với yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 (ban hành theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT). Trong đó, HĐTN, HN (HĐTN-HN) đóng vai trò quan trọng giúp HS khám phá bản thân, rèn luyện kỹ năng sống, tư duy sáng tạo và chuẩn bị hành trang cho tương lai.

Tuy nhiên, thực tế khi triển khai đã bộc lộ một số hạn chế như: Thiếu sự kết nối giữa lý thuyết và thực tiễn: Nhiều HĐTN vẫn mang tính hình thức, chưa thực sự giúp HS ứng dụng kiến thức vào cuộc sống. HS chưa thực sự hứng thú: Phương pháp tổ chức hoạt động còn truyền thống, chưa khai thác tối đa tính chủ động, sáng tạo của HS. GV gặp khó khăn trong việc tổ chức hoạt động: Việc thiết kế hoạt động sao cho hấp dẫn, hiệu quả nhưng vẫn đảm bảo mục tiêu giáo dục là một thách thức lớn đối với nhiều GV.

Bên cạnh đó, CNTT đang phát triển mạnh mẽ và trở thành một phần không thể thiếu đối với giáo dục ở thời điểm hiện nay. Việc ứng dụng CNTT vào tổ chức HĐTN, HN không chỉ giúp bài giảng sinh động, trực quan hơn mà còn mở ra nhiều cơ hội để HS tiếp cận với phương pháp học tập hiện đại. Tuy nhiên, thực tế cho thấy: Việc ứng dụng CNTT trong tổ chức HĐTN vẫn còn rời rạc, chưa đồng bộ ở nhiều trường học. GV chưa có nhiều tài liệu hướng dẫn cụ thể về cách tích hợp CNTT vào HĐTN-HN một cách hiệu quả. HS tuy quen thuộc với công nghệ nhưng chưa được hướng dẫn cách sử dụng đúng cách để phục vụ cho học tập và phát triển kỹ năng cá nhân.

Chính vì vậy, tôi đã mạnh dạn lựa chọn và áp dụng sáng kiến “Tích hợp dạy học sáng tạo, hợp tác và trải nghiệm thực tế kết hợp CNTT trong tổ chức HĐTN, HN nhằm phát triển phẩm chất, năng lực HS” với mong muốn:

- Giúp HS hứng thú hơn với HĐTN-HN bằng cách kết hợp công nghệ và các phương pháp dạy học tích cực.

- Nâng cao hiệu quả giảng dạy cho GV, giúp tổ chức các HĐTN sinh động, hấp dẫn và thiết thực hơn.

- Xây dựng môi trường học tập tích cực, nơi HS không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm, tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề thực tế.

Với những lý do trên, việc thực hiện sáng kiến này là cần thiết để nâng cao chất lượng giảng dạy HĐTN-HN, giúp HS không chỉ phát triển toàn diện mà còn thích nghi tốt hơn với xu thế học tập và làm việc trong thời đại số.

2. Mục tiêu của sáng kiến

Sáng kiến hướng đến đổi mới cách tổ chức HĐTN-HN theo hướng hiện đại, hiệu quả, giúp HS không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn phát triển kỹ năng sống, tư duy sáng tạo và khả năng ứng dụng công nghệ. Đồng thời, hỗ trợ GV đổi mới phương pháp giảng dạy, tận dụng công nghệ nâng cao hiệu quả giáo dục.

- Đối với HS: Tạo hứng thú, tăng tính chủ động thông qua các hoạt động sáng tạo, đa dạng. Phát triển tư duy sáng tạo, giải quyết vấn đề qua thực hành và tình huống thực tế. Rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm, giao tiếp qua thảo luận và làm việc theo dự án. Ứng dụng CNTT trong học tập, khai thác Internet và công cụ số hiệu quả. Trải nghiệm thực tế, định hướng nghề nghiệp qua tham quan, phỏng vấn chuyên gia. Phát triển phẩm chất cá nhân như trách nhiệm, tự chủ, hợp tác và yêu thương.

- Đối với GV: Đổi mới phương pháp giảng dạy, giúp bài HS động, hấp dẫn hơn. Giảm áp lực tổ chức hoạt động nhờ công nghệ hỗ trợ quản lý lớp, giao bài, theo dõi tiến độ. Nâng cao kỹ năng CNTT, tận dụng công cụ số để thiết kế bài giảng và tổ chức HĐTN. Tạo môi trường học tập tích cực, GV trở thành người hướng dẫn, đồng hành cùng HS.

- Đối với nhà trường và cộng đồng: Nâng cao chất lượng giáo dục, gắn kết kiến thức với thực tế. Tăng cường hợp tác với doanh nghiệp, tổ chức nghề nghiệp, hỗ trợ HS định hướng tương lai. Ứng dụng công nghệ trong giáo dục, kết nối GV, HS và phụ huynh qua nền tảng số.

Sáng kiến không chỉ giúp HS phát triển toàn diện mà còn hỗ trợ GV đổi mới giảng dạy, nâng cao chất lượng giáo dục. Việc tích hợp sáng tạo, hợp tác, trải nghiệm thực tế và CNTT sẽ giúp HĐTN-HN trở nên hấp dẫn, thiết thực, đáp ứng nhu cầu giáo dục trong thời đại 4.0.

3. Thời gian, đối tượng, phạm vi nghiên cứu

- - Thời gian nghiên cứu và thực hiện sáng kiến: Sáng kiến được thực hiện trong 1 năm học (từ tháng 9/2024 đến tháng 3/2025), gồm 4 giai đoạn:

- - Đối tượng nghiên cứu: HS lớp: 6A (42SH) Trường THCS …. , lớp đối chứng: 6B.

- - Phạm vi nghiên cứu: Đổi mới phương pháp giảng dạy HĐTN-HN theo hướng tích hợp dạy học sáng tạo, hợp tác, trải nghiệm thực tế và ứng dụng CNTT, đánh giá tác động đến kỹ năng HS.

II. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN

1. Hiện trạng vấn đề

Với mục tiêu và yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 (ban hành theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT), việc tổ chức các HĐTN, HN đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển phẩm chất và năng lực của HS, giúp các em khám phá bản thân, rèn luyện kỹ năng sống, phát triển tư duy sáng tạo, kỹ năng hợp tác và định hướng nghề nghiệp cho tương lai.

Tuy nhiên, trên thực tế, tại nhiều trường học, việc tổ chức HĐTN-HN vẫn còn mang tính hình thức, chưa thực sự mang lại hiệu quả như mong đợi, chưa hấp dẫn và phát huy sự chủ động của HS.

1.1. Thực trạng tổ chức HĐTN, HN hiện nay

- Thiếu tính trải nghiệm thực tế: Dạy học nặng lý thuyết, chủ yếu giảng giải – ghi chép, ít cơ hội thực hành. HS tiếp thu thụ động, thiếu trải nghiệm thực tế. HN chủ yếu qua tài liệu, video, chưa có tham quan, phỏng vấn chuyên gia hay dự án thực tế. Thiếu trải nghiệm khiến HS chưa phát triển kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm, tư duy phản biện.

- Hình thức tổ chức đơn điệu, chưa hấp dẫn: Hoạt động chủ yếu diễn ra trong lớp, ít hoạt động ngoài trời hoặc thực tế. Cách tổ chức còn mang tính áp đặt, thiếu sáng tạo. HN chỉ tập trung vào nghề truyền thống, chưa cập nhật xu hướng thời đại 4.0.

- Chưa liên kết chặt chẽ với các môn học khác: HĐTN-HN tách biệt với các môn học chính khóa, chưa có tính liên môn. GV bộ môn và GV HĐTN-HN chưa phối hợp chặt chẽ. HS chưa thấy sự liên hệ giữa kiến thức học và thực tế, thiếu động lực tham gia.

- Ứng dụng công nghệ còn hạn chế: GV chưa tận dụng công nghệ trong giảng dạy, chủ yếu dùng PowerPoint. Ít sử dụng các nền tảng số như Google Classroom, Kahoot, Padlet, Canva… HS chưa có cơ hội tham gia các dự án số hóa như nghiên cứu nghề nghiệp, diễn đàn trực tuyến.

- Thiếu sáng tạo và hợp tác: HS thụ động, ít được đề xuất ý tưởng hoặc thực hiện dự án cá nhân. Làm việc nhóm theo cách phân công đơn giản, chưa phát huy sự sáng tạo. HS ít cơ hội rèn luyện tư duy phản biện, giao tiếp, giải quyết vấn đề, dẫn đến thiếu tự tin trong thực tế.

1.2. Nguyên nhân của những hạn chế trên

Những hạn chế trong việc tổ chức HĐTN-HN bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân:

- Nhận thức chưa đầy đủ về vai trò của HĐTN-HN: Một số trường học vẫn coi đây là môn học phụ, chưa dành đủ thời gian và nguồn lực để đầu tư.

- Thiếu tài liệu hướng dẫn cụ thể: GV chưa có nhiều tài liệu tham khảo về cách tổ chức HĐTN hiệu quả.

- Hạn chế về cơ sở vật chất: Nhiều trường chưa có điều kiện tổ chức hoạt động ngoài trời, tham quan thực tế hoặc ứng dụng công nghệ vào giảng dạy.

- GV chưa được đào tạo bài bản về phương pháp tổ chức HĐTN: Một số GV còn gặp khó khăn trong việc thiết kế hoạt động sáng tạo, hấp dẫn.

- Thiếu kết nối với doanh nghiệp, tổ chức nghề nghiệp: Việc hợp tác giữa nhà trường và các doanh nghiệp, cơ sở đào tạo nghề nghiệp còn chưa chặt chẽ.

1.3. Ảnh hưởng của cách tổ chức HĐTN, HN truyền thống

- Hạn chế trong rèn luyện kỹ năng thực tế: HS ít cơ hội rèn luyện kỹ năng giao tiếp, thuyết trình, phản biện. Làm việc nhóm chủ yếu theo phân công đơn giản, chưa phát huy tinh thần hợp tác. Thiếu tình huống thực tế để rèn kỹ năng giải quyết vấn đề.

- Chưa phát huy tính chủ động, sáng tạo: HS tiếp thu thụ động, ít được tự khám phá và đề xuất ý tưởng. HĐTN đơn điệu, chưa đa dạng hình thức. Thiếu sân chơi để HS phát triển và hiện thực hóa ý tưởng cá nhân.

- Định hướng nghề nghiệp chưa hiệu quả: HN còn nặng lý thuyết, thiếu trải nghiệm thực tế. Chưa cập nhật các ngành nghề mới trong thời đại 4.0. Thiếu hoạt động giúp HS khám phá sở thích và năng lực bản thân.

- Hướng đổi mới để nâng cao hiệu quả: Tăng cường thực hành kỹ năng thực tế qua các tình huống đa dạng. Khuyến khích sáng tạo thông qua dự án trải nghiệm, thử nghiệm thực tế. Cải thiện HN bằng cách mở rộng trải nghiệm thực tế, cập nhật xu hướng nghề mới và hỗ trợ HS khám phá bản thân.

Đổi mới phương pháp tổ chức HĐTN-HN sẽ giúp HS phát triển toàn diện kỹ năng, tư duy sáng tạo và có định hướng nghề nghiệp rõ ràng hơn.

1.4. Kết luận: Sự cần thiết của đổi mới

Chương trình giáo dục 2018 hướng đến phát triển toàn diện phẩm chất, kỹ năng và định hướng nghề nghiệp cho HS. Tuy nhiên, cách tổ HĐTN-HN truyền thống vẫn còn nhiều hạn chế, chưa khai thác tối đa tiềm năng của HS.

....................

Mời các bạn xem thêm trong file tải về.

Mời các bạn tham khảo các Sáng kiến kinh nghiệm hay và chất lượng khác trên chuyên mục Học tập của HoaTieu.vn.