SKKN: Một số phương pháp giải đề thi Tin học trẻ bằng phần mềm Scratch ở cấp Tiểu học

HoaTieu.vn xin chia sẻ đến bạn đọc Sáng kiến kinh nghiệm: Một số phương pháp giải đề thi Tin học trẻ bằng phần mềm Scratch ở cấp Tiểu học. Mời các bạn cùng tham khảo.

Hiện nay việc giáo dục Tin học, đặc biệt là lập trình cho học sinh tiểu học được triển khai tại nhiều trường tiểu học trên toàn quốc. Trong đó thì Scratch – ngôn ngữ lập trình kéo thả trực quan, thân thiện – là công cụ lý tưởng giúp học sinh tiếp cận lập trình một cách nhẹ nhàng và sinh động. Tuy nhiên, để học sinh có thể vận dụng tốt Scratch vào các bài thi Tin học trẻ đòi hỏi giáo viên cần có phương pháp hướng dẫn phù hợp. SKKN: Một số phương pháp giải đề thi Tin học trẻ bằng phần mềm Scratch sẽ giúp giáo viên tiểu học có thêm những kinh nghiệm, biện pháp hữu ích để hướng dẫn học sinh rèn luyện và phát triển kỹ năng tư duy logic, lập trình tin học tốt nhất.

1. Tóm tắt SKKN: Phương pháp giải đề thi Tin học trẻ bằng phần mềm Scratch ở Tiểu học

2. Nội sung Sáng kiến: Một số phương pháp giải đề thi Tin học trẻ bằng phần mềm Scratch ở Tiểu học

I. PHẦN MỞ ĐẦU

Hiện nay, khi công nghệ thông tin ngày càng phát triển thì việc ứng dụng công nghệ thông tin vào tất cả các lĩnh vực là một điều tất yếu. Trong lĩnh vực giáo dục - công nghệ thông tin đã được ứng dụng trong công tác quản lý, giảng dạy và học tập. Một trong các mục tiêu khi chọn ngôn ngữ lập trình kéo thả Scratch để tham gia hội thi Tin học trẻ các cấp là nhằm giúp học sinh không chỉ biết soạn thảo văn bản mà còn phải có khả năng phân tích, tổng hợp, trừu tượng hóa, khái quát hóa vấn đề và đặc biệt là phát triển tư duy, sáng tạo. Với chương trình môn Tin Học bậc Tiểu học, học sinh mới làm quen với việc lập trình mà chủ yếu là Logo nên gặp rất nhiều khó khăn khi chuyển sang một ngôn ngữ lập trình khác để tham dự các kì thi Tin học trẻ. Vì thế với sáng kiến này sẽ giúp cho các em với thầy cô có một tài liệu tham khảo nhanh nhất để tiếp cận ngôn ngữ này cũng như tiếp cận nhanh nhất các phương pháp giải các dạng bài thường xuất hiện trong các đề thi Tin học trẻ.

Ngôn ngữ lập trình kéo thả Scratch là một phần mềm được nhiều độc giả quan tâm và cũng có nhiều cuốn sách do nhiều tác giả viết về ngôn ngữ lập trình này. Song với bản thân tôi khi lựa chọn viết sáng kiến này là muốn chia sẽ kinh nghiệm rèn luyện kỹ năng lập trình, tìm hiểu các phương pháp giải các dạng bài có trong đề thi Tin học trẻ qua các năm cho học sinh giỏi môn Tin học trong và ngoài tỉnh.

II. NỘI DUNG

Nhằm thúc đẩy phong trào học tập, ứng dụng công nghệ thông tin trong thanh thiếu nhi, học sinh. Đồng thời phát hiện các tài năng trẻ Tin học, tạo động lực để các tài năng trẻ tiếp tục phát huy, đạt thành tích cao trong học tập, góp phần đáp ứng nguồn nhân lực trẻ đáp ứng yêu cầu Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa đất nước. Hàng năm Ban trường vụ Tỉnh đoàn tổ chức Hội thi Tin học trẻ nhằm lựa chọn những thí sinh xuất sắc tham gia Hội thi Tin học trẻ toàn quốc.

Đào tạo, bồi dưỡng nhân tài là nhiệm vụ cao cả của toàn xã hội, song trách nhiệm trực tiếp là của những người làm công tác giáo dục. Trường Tiểu học ............. luôn coi việc bồi dưỡng học sinh có năng khiếu là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của mỗi giáo viên, yêu cầu về chất lượng giảng dạy và hiệu quả bồi dưỡng ngày càng đòi hỏi cao. Việc bồi dưỡng học sinh có năng khiếu là cả một quá trình, phải có kế hoạch cụ thể cho người dạy và cả người học. Vì vậy, việc bồi dưỡng học sinh có năng khiếu môn Tin học cũng góp phần đáng kể vào phong trào bồi dưỡng học sinh có năng khiếu. Bản thân tôi đã 9 năm giảng dạy môn Tin học và bồi dưỡng học sinh tham gia Hội thi Tin học trẻ, tôi xin đưa ra sáng kiến "Một số phương pháp giải đề thi Tin học trẻ bằng phần mềm Scratch ở cấp Tiểu học".

1. Thời gian thực hiện:

- Thực hiện từ năm học20...-20... đến nay.

2. Đánh giá thực trạng:

a. Kết quả đạt được:

- Năm học 20...-20... có 4 học sinh đạt giải cấp huyện; một học sinh đạt giải khuyến khích cấp tỉnh.

b. Những mặt còn hạn chế

- Số lượng học sinh tham gia ít. Đa số học sinh chưa biết đến phần mềm Scratch.

c. Nguyên nhân đạt được và nguyên nhân hạn chế

*Nguyên nhân đạt được:

- Giáo viên Tin học luôn được sự quan tâm của các cấp các Ngành, đặc biệt là của Ban giám hiệu nhà trường, thường xuyên động viên, khuyến khích.

- Giáo viên không ngừng học tập, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn Tin học đặc biệt là các phần mềm mới.

- Học sinh chăm ngoan, ham thích lập trình tìm tòi khám phá cái mới, tự làm ra sản phẩm của chính mình.

*Nguyên nhân hạn chế:

- Học sinh ban đầu tiếp cận ngôn ngữ lập trình Scratch

- Thời gian để ôn thi cho các em không nhiều.

- Cuộc thi thường diễn ra trong hè nên đa số các em có tâm lý vui chơi không tập trung.

- Trong quá trình ôn luyện không đi đúng trọng tâm của các đề thi.

I. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN

1. Căn cứ thực hiện:

- Kế hoạch thực hiện nhiệm vụ năm học từ năm ..-20...đến nay của trường.

- Kế hoạch tổ chức kỳ thi Tin học trẻ của Tỉnh đoàn hằng năm.

2. Nội dung, giải pháp và cách thực hiện:

- Qua các năm, tìm hiểu các đề thi Tin học trẻ của 63 tỉnh thành từ cấp huyện đến cấp tỉnh kể cả cấp Quốc gia, tôi nhận thấy rằng các đề thi Tin học trẻ khối A thường xuất hiện một số dạng bài như sau:

+ Dạng bài về dãy số.

+ Dạng bài về danh sách (List).

+ Dạng bài về vẽ hình.

+ Dạng bài về trò chơi.

- Qua tìm hiểu, tự giải cũng như tham khảo các cách giải khác nhau của các tác giác khác nhau về các đề thi, bản thân rút ra kinh nghiệm chung về phương pháp giải cho từng dạng bài xuất hiện trong đề thi các cấp.

- Mỗi dạng bài xuất hiện trong đề thi sẽ có phương pháp giải khác

Sau đây là phương pháp giải cụ thể cho từng dạng bài được nêu ở trên.

2.1. Dạng bài về dãy số

- Là bài toán gặp thường xuyên trong đề thi, theo đánh giá của học sinh thì dạng bài này vừa dễ lại vừa khó. Dạng bài dễ mất điểm của học sinh do học sinh không tìm ra quy luật của dãy số.

- Qua việc nghiên cứu đề thi của 63 tỉnh thành tôi thấy hiện tại dạng bài về dãy số thường xuất hiện ba dạng trong các đề thi như sau:

+ Dạng 1:

- Cho dãy số n1, n2, n3, ?, ?, ?, … Tìm quy luật và viết tiếp dãy số vào dấu chấm hỏi.

+ Dạng 2:

- Cho dãy số n1, n2, n3, … Tìm giá trị của số hạng thứ n.

+ Dạng 3:

- Cho dãy số n1, n2, n3, …, n. Tính tổng của n số hạng (tổng giá trị của dãy số, trung bình cộng, …).

Ngoài ba dạng trên còn có sự kết hợp của dạng 2 và dạng 3. Tuy nhiên dù là kết hợp và biến tấu của các dạng đi nữa thì chúng ta phải nắm chắc phương pháp giải của ba dạng cơ bản trên để áp dụng cho từng đề khác nhau.

a. Phương pháp giải:

- Bước 1: Xác định quy luật của dãy số (đây là bước quan trọng nhất).

- Bước 2: Thông báo ra màn hình dãy số.

*Căn cứ vào trình độ của học sinh Tiểu học, căn cứ vào việc tìm hiểu các đề thi thì tôi nhận thấy có các quy luật như sau:

- Quy luật 1: Giá trị số hạng (từ số hạng thứ 2) bằng giá trị số hạng đứng trước cộng (trừ,nhân, hoặc chia) cho một số tự nhiên. Ví dụ dãy số 1, 5, 9, 13…

- Quy luật 2: Giá trị số hạng (kể từ số hạng thứ 3) bằng tổng giá trị hai số hạng đứng trước nó. Ví dụ dãy số 1, 2, 3,5, 8, 13,…

- Quy luật 3: Giá trị số hạng đứng sau bằng số hạng đứng trước nhân với số thứ tự . Ví dụ dãy số 1, 2, 6, 24 …

- Quy luật 4: Giá trị số hạng n=m(m+d1)(m+d2) với m là số thứ tự của số hạng, d1, d2 là một số tự nhiên. Ví dụ dãy số 6, 24, 60, 120, …

b. Minh họa giải đề thi Tin học trẻ

Tỉnh Bắc Ninh năm 2016 – Dạng 1

Bài 1: (20đ): Tìm quy luật của dãy số sau và thay thế 3 dấu ? bởi 3 số tiếp theo của dãy số: 101, 94, 86, 77, 67, 56, ?, ?, ?

*Áp dụng quy luật 1 để phân tích dãy số trên như sau: Với I = 7 thì:

+ Phần tử thứ 2 = Phần tử thứ 1 – I = 101 – 7 = 94

+ Phần tử thứ 3 = Phần tử thứ 2 – (I+1) = 94 – (7+1) = 86

+ Phần tử thứ 4 = Phần tử thứ 3 – (I+2) = 86 – (7+2) = 77

…

Như vậy đối với dãy số trên thì thuộc quy luật 1 và từ đó áp dụng giải bằng phần mềm Scratch như sau (Code minh họa):

............

>>> Tải file về máy để xem đầy đủ SKKN: Một số phương pháp giải đề thi Tin học trẻ bằng phần mềm Scratch ở cấp Tiểu học.

Mời các bạn tham khảo thêm các Sáng kiến kinh nghiệm hay và chất lượng khác trên chuyên mục Học tập của HoaTieu.vn.