SKKN: Biện pháp nâng cao chất lượng môn Khoa học tự nhiên lớp 6

Với đặc thù là môn học tích hợp kiến thức từ Vật lý, Hóa học và Sinh học, việc học KHTN lớp 6 đôi khi còn gây khó khăn, trừu tượng đối với học sinh. HoaTieu.vn xin chia sẻ đến bạn đọc Sáng kiến kinh nghiệm: Biện pháp nâng cao chất lượng môn Khoa học tự nhiên lớp 6 nhằm đề xuất các giải pháp thiết thực, giúp giáo viên tổ chức quá trình dạy học một cách sinh động, hấp dẫn, đồng thời hỗ trợ học sinh học tốt môn KHTN ở trường cũng như ở nhà.

SKKN Biện pháp nâng cao chất lượng môn KHTN 6 tập trung vào việc kết hợp các phương pháp giảng dạy hiện đại, ứng dụng công nghệ thông tin và lồng ghép giáo dục kỹ năng sống để không chỉ nâng cao chất lượng học tập mà còn góp phần hình thành phẩm chất, năng lực toàn diện cho học sinh. Sau đây là nội dung chi tiết.

1. Tóm tắt SKKN Biện pháp nâng cao chất lượng môn Khoa học tự nhiên lớp 6

2. Nội dung Sáng kiến Biện pháp nâng cao chất lượng môn KHTN 6

Sáng kiến: “Biện pháp nâng cao chất lượng môn Khoa học tự nhiên lớp 6 trường TH&THCS ............. năm học 20...-20...”.

- Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Tác nghiệp giáo dục.

- Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử:….

- Mô tả bản chất của sáng kiến:

1. Tình trạng giải pháp đã biết

Theo chương trình tổng thể GDPT 2018, môn Khoa học tự nhiên (KHTN) được coi là môn học có vai trò thực tiễn cao và ứng dụng nhiều trong cuộc sống. Trong môn học này, học sinh được tham gia các hoạt động thực hành, thí nghiệm hay nghiên cứu thực địa; tham gia những hoạt động nhóm, tranh luận, học sinh có cơ hội để rèn luyện nhiều kỹ năng. Những kiến thức học được qua môn học này sẽ kích thích sự tò mò, khám phá và phát huy khả năng sáng tạo của học sinh giúp các em hoàn thiện dần những kỹ năng, phẩm chất cần thiết để chuẩn bị cho bậc học tiếp theo lên THPT, trung học chuyên nghiệp, học nghề hay ngay cả trong lao động sản xuất.

Với đối tượng là học sinh lớp 6, các em mới từ cấp Tiểu học chuyển lên, các em còn nhỏ, còn ham chơi và chưa ý thức được tầm quan trọng của việc học tập cũng như chưa có phương pháp học tập phù hợp với bộ môn. Đồng thời, với kinh nghiệm có được trong 3 năm trực tiếp được phân công giảng dạy môn học KHTN 6, tôi phần nào hiểu được những khó khăn trong quá trình hướng dẫn học tập cho học sinh:

- Cần phải làm thế nào? Sử dụng những phương pháp nào để học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động?

- Sử dụng phương pháp nào để học sinh không chỉ nâng cao về mặt nhận thức, kiến thức bộ môn mà còn phát triển cả về mặt năng lực, phẩm chất; đồng thời nâng cao chất lượng môn KHTN?

Chính vì những vấn đề trên tôi lựa chọn giải pháp “Biện pháp nâng cao chất lượng môn Khoa học tự nhiên lớp 6 trường TH&THCS ............. năm học 20...-20...”.

2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến

2.1. Mục đích giải pháp

2.1.1. Mục tiêu tổng quát

Giải pháp giúp phát huy sự tích cực, tự giác của học sinh trong các hoạt động học tập trên lớp cũng như ngoài lớp học; phát triển những năng lực, phẩm chất của học sinh để từ đó nâng cao chất lượng môn Khoa học tự nhiên. Bên cạnh đó cũng khơi dậy ở các em niềm đam mê với nghiên cứu khoa học, kích thịch sự tò mò, khám phá để giải thích những hiện tượng trong đời sống hàng ngày.

2.1.2. Mục tiêu cụ thể

Nâng tỉ lệ điểm Tốt, điểm Khá lên 20%; giảm tỉ lệ điểm Đạt xuống 20% so với trước khi áp dụng giải pháp và không còn học sinh có điểm Chưa Đạt.

Tăng cường phối kết hợp với giáo viên chủ nhiệm, phụ huynh học sinh, Liên đội, chi Đoàn và nhà trường trong quá trình thực hiện nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh trong các hoạt động giáo dục.

2.2. Nội dung của giải pháp

2.2.1. Tên các giải pháp chính

- Giải pháp 1: Giúp học sinh lớp 6 hứng thú, học tập tốt môn KHTN qua hoạt động khởi động.

- Giải pháp 2: Hướng dẫn học sinh học tập KHTN ở trên lớp.

- Giải pháp 3: Hướng dẫn học sinh học tập KHTN ở nhà.

- Giải pháp 4: Ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy môn KHTN.

- Giải pháp 5: Lồng ghép giáo dục kỹ năng sống trong giảng dạy.

2.2.2.1. Giải pháp 1: Giúp học sinh lớp 6 hứng thú, học tập tốt môn KHTN qua hoạt động khởi động

Để bắt đầu một tiết học, thay vì vẻ mặt nghiêm khắc hay sẵn sàng cuốn sổ điểm để gọi học sinh trả bài, thì giáo viên cần tạo không khí thân thiện, cởi mở để phần nào giảm áp lực cho học sinh, giúp các em có tâm thế thoải mái và sẵn sàng đón nhận kiến thức bài mới. Việc sử dụng trò chơi ở phần khởi động của những tiết học sẽ lôi kéo được các em tham gia vào các hoạt động và bị cuốn vào phần nội dung của bài một cách nhẹ nhàng. Chúng ta có thể sử dụng một trong những trò chơi sau trong hoạt động khởi động:

Trò chơi 1: Trò chơi “Chuyền đồ vật”

Cách thực hiện: Giáo viên chuẩn bị video hoặc bài hát thích hợp liên quan với chủ đề, hệ thống câu hỏi và các phần quà. Khi video hay bài hát bắt đầu, cùng lúc đó giáo viên cho đồ vật chuyền tay các bạn học sinh trong lớp. Lúc này, người giáo viên có thể bấm dừng nhạc đột xuất và bất ngờ, đồ vật ở trên tay em nào thì em đó sẽ mở đồ vật. Bên trong đồ vật là các câu hỏi, người chơi phải trả lời. Trả lời đúng sẽ nhận được phần quà.

Ví dụ: Hoạt động Khởi động của bài 15 “Một số lương thực, thực phẩm”, Giáo viên có thể sử dụng đoạn nhạc bài hát “Chiếc bụng đói”.

Trò chơi 2: Trò chơi “Tôi cần”

Cách thực hiện: Giáo viên hỏi: Tôi cần, tôi cần! Học sinh đáp: Cần gì? Cần gì?

Giáo viên đọc câu hỏi kiểm tra kiến thức bài cũ hoặc câu hỏi gợi mở bài mới từ đó dẫn dắt học sinh vào bài mới.

Ví dụ: Hoạt động Khởi động bài 11 “Oxygen - Không khí”. Giáo viên hỏi: Tôi cần, tôi cần!

Học sinh đáp: Cần gì? Cần gì?

Giáo viên hỏi: Tôi cần biết tại sao khi con người muốn lặn xuống sâu dưới nước lại phải sử dụng bình dưỡng khí? Trong bình dưỡng khí đó chứa khí gì?

Học sinh sẽ trả lời câu hỏi giáo viên đưa ra.

Trò chơi 3: Trò chơi “ Vòng quay may mắn”

Cách thực hiện: Giáo viên lập danh sách học sinh của lớp: theo tên hoặc nhóm học sinh tương ứng trên vòng tròn. Khi giáo viên bấm vào bánh xe vòng tròn, nó sẽ bắt đầu quay; Vòng quay dừng lại tại tên của học sinh (hay nhóm học sinh) nào thì học sinh (hay nhóm học sinh) đó được quyền trả lời.

Nếu trả lời sai thì quyền trả lời câu hỏi đó sẽ được dành cho học sinh khác có tín hiệu trả lời nhanh nhất.

Trò chơi 4: Trò chơi “Ai thông minh hơn”

Cách thực hiện: Giáo viên đưa ra yêu cầu cần để học sinh thực hiện, sau đó chia lớp thành các nhóm và cho lớp xem video thời gian một hoặc hai phút. Học sinh sẽ được quan sát theo dõi video để hoàn thành nội dung yêu cầu. Đội nào hoàn thành yêu cầu tốt nhất sẽ là đội chiến thắng và được quyền nói “Chúng tôi thông minh hơn”.

Ví dụ: Bài 13 “Một số nguyên liệu”, tôi phát bảng phụ cho các nhóm, sau đó phát video và yêu cầu học sinh ghi lại tên những loại vật liệu có trong video. Nhóm nào có kết quả nhanh và chính xác nhất được quyền hô to “Chúng tôi thông minh hơn”. Qua hoạt động này sẽ kích thích sự cạnh tranh giữa các nhóm làm không khí lớp học sôi nổi.

Trò chơi 5: Trò chơi “Tinh mắt, nhanh tay”

Cách thực hiện: Giáo viên cho học sinh quan sát hình ảnh, sau đó học sinh nào nhanh mắt quan sát và gọi tên được hình ảnh đó có ý nghĩa gì sẽ nhanh tay xung phong trả lời. Từ câu trả lời đó, giáo viên sẽ dẫn học sinh vào bài mới, học sinh sẽ cảm thấy thoải mái và nhẹ nhàng.

Ví dụ: Khi bắt đầu bài 10 “Các thể của chất và sự chuyển thể”, tôi chiếu hình ảnh đinh sắt, cốc nước và khinh khí cầu. Học sinh tinh mắt sẽ phát hiện ra 3 hình ảnh của các chất ở các thể khác nhau và gọi tên các thể đó, sau đó sẽ nhanh tay xung phong phát biểu trả lời. Dựa vào câu trả lời đó, giáo viên dẫn dắt vào bài mới.

Trò chơi 6: Trò chơi “Nhanh như chớp”

Ở trò chơi này rèn cho học sinh tư duy nhạy bén, khả năng quan sát những vấn đề trong thực tế cuộc sống.

Cách thực hiện: Giáo viên có thể chia lớp thành các đội và phát cho mỗi đội 1 bảng phụ và 1 viên phấn. Trong một khoảng thời gian nhất định, đội nào hoàn thành yêu cầu trước đội đó sẽ chiến thắng.

Ví dụ: Khi bắt đầu bài 14 “Một số nhiên liệu”, tôi yêu cầu các đội hãy liệt kê những nhiên liệu trong cuộc sống hàng ngày mà em biết bằng cách truyền tay nhau phấn và bảng phụ, mỗi bạn viết tên một loại nhiên liệu sau đó truyền cho bạn tiếp theo. Sau một phút, đội nào viết được đúng tên nhiều loại nhiên liệu nhất sẽ chiến thắng.

.........

>>> Tải file về máy để xem đầy đủ SKKN: Biện pháp nâng cao chất lượng môn Khoa học tự nhiên lớp 6.

Mời các bạn tham khảo thêm các Sáng kiến kinh nghiệm hay và chất lượng khác trên chuyên mục Học tập của HoaTieu.vn.

• SKKN Áp dụng STEM trong các hoạt động ngoại khóa của Liên đội ở trường Tiểu học và THCS