Thực hành đọc hiểu Đi trong hương tràm ngắn gọn

Đi trong hương tràm là một tác phẩm của nhà thơ Hoài Vũ thể hiện nỗi nhớ của nhân vật trữ tình cũng như tình yêu tha thiết của tác giả đối với mùi hương trà ở vùng đồng bằng sông Cửu Long. Bài thơ Đi trong hương tràm hiện nay đã được đưa vào giảng dạy trong chương trình Ngữ văn lớp 10 tập 2 bộ sách Cánh Diều. Sau đây là mẫu soạn bài Đi trong hương tràm lớp 10 hay và ngắn gọn, mời các bạn cùng tham khảo.

• Phân tích bài thơ Lính đảo hát tình ca trên đảo
• Soạn bài Lính đảo hát tình ca trên đảo

Soạn bài Đi trong hương tràm tác giả tác phẩm

1. Tác giả

- Hoài Vũ tên khai sinh là Nguyễn Đình Vọng sinh năm 1935

- Quê: Quảng Ngãi

- Con người: ấm áp, thân thiện, hiền hòa, dễ mến, gắn bó với Sài Gòn trên 40 năm.

- Phong cách thơ: dịu dàng, sâu lắng, lãng mạn, chân thật.

- Là tác giả của nhiều tác phẩm nổi tiếng được phổ nhạc: Vàm Cỏ Đông, Đi trong hương tràm, Miền Hạ, Hoàng hôn lặng lẽ…

2. Tác phẩm

a. Thể thơ:

- Thơ tự do

b. Hoàn cảnh, xuất xứ:

- Theo lời kể của tác giả: Năm 1968, khi theo đại quân vào Sài Gòn, không may bị sốt rét, đành phải nằm lại Trạm giao liên Đồng Tháp Mười. Tại đây, tôi đã gặp 5-6 nữ giao liên. Tôi đặc biệt có cảm tình với một cô tên là Lan. Đến năm 1971, khi quay lại thì cả rừng tràm đã bị bom đạn tàn phá xác xơ và hay tin Lan đã hi sinh. Một đêm, cảm xúc đau xót và mất mát ùa ra, tôi viết ngay được bài thơ “Đi trong hương tràm”.

- Xuất xứ: In trong Tuyển tập thơ Việt Nam (giai đoạn chống Mỹ cứu nước), NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 1999)

c. Nhân vật trữ tình: chàng trai, người xưng “anh”.

3. Bố cục bài Đi trong hương tràm

- 4 phần:

+ Khổ 1: Khung cảnh thiên nhiên

+ Khổ 2: Hương tràm trong niềm thương nỗi nhớ của những người yêu nhau

+ Khổ 3: Thiên nhiên, cảnh vật trong mùa hoa tràm

+ Khổ 4: Hương tràm trong tâm trí con người

Soạn bài Đi trong hương tràm ngắn gọn

1. Đọc trước bài thơ Đi trong hương tràm và tìm hiểu, ghi chép những thông tin về nhà thơ Hoài Vũ

- Hoài Vũ tên thật là Nguyễn Đình Vọng sinh ngày 25-8-1935 tại Quảng Ngãi, là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam. Ông tham gia hoạt động văn học ở miền Nam trong những năm kháng chiến với các chức vụ: ủy viên Tiểu ban Văn nghệ khu Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định, ủy viên thường trực Hội Văn nghệ giải phóng miền nam, Tổng biên tập báo Văn nghệ giải phóng (Hội Văn nghệ giải phóng miền Nam).

- Từ sau ngày đất nước thống nhất đến nay, ông lần lượt giữ cương vị: ủy viên Ban biên tập Tuần báo Văn nghệ (Hội Nhà văn Việt Nam), Phó giám đốc Nhà xuất bản Tác phẩm mới (Hội Nhà văn Việt Nam), ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn TP Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Văn học dịch (Hội Nhà văn TP Hồ Chí Minh), Phó Tổng biên tập báo Sài Gòn Giải Phóng

- Tác phẩm tiêu biểu:

+ Thơ: Vàm Cỏ Đông, Anh ở đầu sông em cuối sông, Đi trong hương tràm, Hoàng hôn lặng lẽ….

+ Các tập truyện: Tiếng sáo trúc, Rừng dừa xào xạc,...

+ Dịch thuật: Người đàn bà bất hạnh, Nữ điền chủ cuối cùng,...

2. Nghe bài hát Đi trong hương tràm do nhạc sĩ Thuận Yến phổ nhạc từ bài thơ này. Bài hát mang đến cho em những cảm xúc như thế nào?

Bài hát Đi trong hương tràm do nhạc sĩ Thuận Yến phổ nhạc từ bài thơ Đi trong hương tràm mang đến cho em cảm giác Hương tràm kết nối, nâng đỡ tâm hồn, cảm xúc của những người yêu nhau cùng với tâm trạng hụt hẫng, nỗi nhớ thương da diết của nhân vật trữ tình.

3. Tìm hiểu thêm về đặc điểm của cây tràm, sự gắn bó giữa cây tràm với cuộc sống của người dân Đồng Tháp Mười nói riêng, người dân Đồng bằng sông Cửu Long nói chung.

Đặc điểm của cây tràm: Đặc điểm nhận dạng dễ dàng từ phần thân cây có lớp vỏ dễ dàng bong tróc. Có chiều cao từ 2 – 20m đối với cây thân gỗ và 1 – 3m đối với cây thân bụi. Những phiến lá tràm mọc so le, đơn lá, phiến là dạng hình mác không cân xứng nhau. Phần đầu lá hẹp dài từ 3 – 10 cm, chiều rộng khoảng từ 10 – 20mm.

Sự gắn bó giữa cây tràm với cuộc sống của người dân Đồng Tháp Mười nói riêng, người dân Đồng bằng sông Cửu Long nói chung: cây tràm tạo nên khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, tươi đẹp, làm nổi bật màu sắc riêng của Đồng Tháp Mười.

4. Đọc hiểu Đi trong hương tràm

Câu 1: Chú ý không gian, thời gian, hình ảnh hoa tràm.

- Không gian: Trong gió, trong mây, trong vòm lá, khắp trời mây Vàm Cỏ Tây

- Thời gian: sáng nay

- Hình ảnh hoa tràm: e ấp

Câu 2: Những biện pháp tu từ nào được sử dụng trong các khổ thơ 2 và 3?

- Biện pháp tu từ:

+ Điệp từ: “dù” nhắc lại 3 lần, “thổi” nhấn mạnh 2 lần

+ Liệt kê: thương đau, hy vọng, bầu trời, cánh đồng…

+ Ẩn dụ: “Gió Tháp Mười đã thổi, thổi rất sâu”

Câu 3 : Cách diễn đạt của khổ thơ này có gì giống và khác với khổ 2?

- Cách diễn đạt ở khổ thơ cuối có nét tương đồng với khổ 2:

+ Lặp lại câu “Dù đi đâu và xa cách bao lâu”

+ “Em” và “anh” vẫn xa cách, có thể không gặp lại nhau nữa

+ Tác giả nhắc đi nhắc lại về sự cách biệt, như một lời nhớ thương da diết.

- Tuy nhiên, ở khổ thơ cuối, nhân vật trữ tình lại khẳng định, như một câu trả lời cho những cách trở được liệt kê ở khổ thơ thứ hai: Dù sự thật là em đã vĩnh viễn đi xa, nhưng tình yêu mà em dành cho anh và anh dành cho em thì vẫn nguyên vẹn và tinh khôi như buổi ban đầu bởi: Anh vẫn có... Anh vẫn thấy... Anh vẫn nghe... trong cái màu xanh thanh xuân vô tận của bóng tràm bát ngát, lá tràm xanh mát, hương tràm xôn xao... Tất cả những gì thuộc về em đã được hóa thân thiêng liêng và gần gũi biết chừng nào.

→ Điệp khúc khẳng định “Anh vẫn...” giống như tiếng vọng của một lời thề giao hòa giữa hai cõi âm-dương... Lời thề ấy vừa rất hiện thực, lại vừa vô cùng bí ẩn, mơ hồ...

Trả lời câu hỏi cuối bài Đi trong hương tràm

Câu 1 trang 77 SGK văn 10 tập 2 Cành Diều

Nhân vật trữ tình trong bài thơ Đi trong hương tràm là ai? Vì sao em xác định như vậy?

- Nhân vật trữ tình là nhân vật người con trai (anh).

- Vì xuyên suốt bài thơ giống như một lời độc thoại triền miên không dứt. Những hồi ức, những kỉ niệm về một tình yêu da diết, nỗi buồn nhớ mênh mông… của người con trai với nỗi nhớ "em" da diết.

Câu 2 trang 77 SGK văn 10 tập 2 Cành Diều

Hãy chỉ ra các hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ. Những hình ảnh nào thể hiện tâm trạng trống trải, cô đơn của nhân vật trữ tình khi vắng “em"? Nêu cảm nhận về hình ảnh đó.

- Hình ảnh thiên nhiên: gió, mây, vòm lá, bóng tràm, hương tràm, bầu trời, cánh đồng.

- Hình ảnh thể hiện tâm trạng trống trải của nhân vật trữ tình: đi đâu và xa cách bao lâu, gió mây kia đổi hướng thay màu, trái tim em không trao anh nữa, bầu trời cao, cánh đồng rộng, hương tràm bên anh, em đi đâu.

→ Những hình ảnh cho thấy thiên nhiên vẫn luôn vẹn nguyên, tồn tại vĩnh cửu bên con người. Thiên nhiên và tình yêu đã an ủi con người trong những khoảnh khắc cô đơn, hụt hẫng. Vào khoảnh khắc con người gần như tuyệt vọng thì thiên nhiên lại ân cần chia sẻ và nâng đỡ.

Câu 3 trang 77 SGK văn 10 tập 2 Cành Diều

Cảm xúc của nhân vật trữ tình mỗi lần nhắc đến “hương tràm” trong các khổ thơ có gì giống nhau và khác nhau? Từ đó, em hiểu như thế nào về nhan đề Đi trong hương tràm.

- Cảm xúc của nhân vật trữ tình mỗi lần nhắc đến "hương tràm" trong các khổ thơ đều thổn thức, về những hồi ức, những kỉ niệm về một tình yêu da diết, nỗi buồn nhớ mênh mông.

+ Hương tràm ở khổ 2 nói về tình yêu với sự thủy chung.

+ Hương tràm ở khổ 3 nói về nỗi cô đơn của tác giả khi "em" không còn ở đây nữa.

+ Hương tràm ở khổ cuối nói về sự khẳng định một lần nữa về tình yêu này sẽ còn mãi, không phôi phai.

→ Nhan đề “Đi trong hương tràm” đã khẳng định “anh” mãi thuỷ chung và dõi theo “em” dù ở bất cứ nơi đâu.

Câu 4 trang 77 SGK văn 10 tập 2 Cành Diều

Hãy chỉ ra và phân tích tác dụng của các hình ảnh, từ ngữ, biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ thứ hai và khổ kết của bài thơ.

Khổ 2:

Một loạt các mệnh đề phủ định, sử dụng biện pháp điệp từ được dùng để khẳng định lòng chung thủy của tình yêu:

Dù đi đâu dù xa cách bao lâu

Dù gió mây kia đổi hướng thay màu

Dù trái tim em không trao anh nữa

Dù cuộc chia li là vĩnh viễn, dù thiên nhiên đổi thay thất thường, dù trái tim em đã thuộc về một thế giới khác vô hình vô ảnh… ; nhưng sức mạnh bí ẩn của tình yêu đã biến tất cả những cái không thể ấy thành cái có thể:

Một thoáng hương tràm cho ta bên nhau!

- Hình ảnh: gió mây đổi hướng thay màu, hương tràm

- Từ ngữ: đi đâu, xa cách, đổi hướng, thay màu, bên nhau

- Biện pháp điệp cấu trúc “Dù...”

→ Nhằm khẳng định dù có bao cách trở, dù tình em đổi thay nhưng anh vẫn một lòng trao trọn trái tim cho em, luôn thuỷ chung trong tình yêu anh dành cho em.

Khổ 4

- Hình ảnh: bóng em, bóng tràm, mắt em, lá tràm, tình em, hương tràm

- Từ ngữ: bát ngát, xanh ngát, xôn xao

- Biện pháp: điệp cấu trúc “anh vẫn”

→ Khổ cuối là lời thề về tình yêu mà anh dành cho em sẽ không bao giờ thay đổi.

Câu 5 trang 77 SGK văn 10 tập 2 Cành Diều

Vì sao hình tượng "tràm" (hương tràm, hoa tràm, lá tràm, bóng tràm) luôn gắn bó với nỗi nhớ "em"? Từ đó, hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 - 10 dòng) nói về vẻ đẹp của tình yêu luôn gắn với hình ảnh quê hương, đất nước trong bài thơ.

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trong nhóm Lớp 10 thuộc chuyên mục Học tập của HoaTieu.vn.