SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ TĨNH

TRƯỜNG THPT PHAN ĐÌNH PHÙNG

ĐỀ MINH HỌA TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2025

Môn: Ngữ văn

Thời gian: 120 phút, không kể thời gian phát đề

Phần

Câu

Nội dung

Điểm

I

ĐỌC HIỂU

4,0

1

Phương thức biểu đạt chính: tự sự

0,5

2

Ngôi kể được sử dụng trong đoạn trích : ngôi kể thứ ba

0,5

3

Điều khiến bé Dung e ngại khi phải về sống với ông ngoại: đó là sự khác biệt về cách nghĩ, về lối sống giữa hai ông cháu (HS có thể diễn đạt bằng những cách khác nhau)

1,0

4

Chi tiết cho thấy vẻ đẹp của ông ngoại:

- Tình thương dành cho cháu gái

- Tinh tế, sâu sắc, thấu suốt lẽ đời... ( yêu thiên nhiên; niềm tin vào cuộc sống...)

1,0

5

- HS nêu được một số việc làm cụ thể để thể hiện việc gắn kết gia đình, rút ngắn “khoảng cách thế hệ”.

- Có thể trả lời câu hỏi theo các gợi ý sau:

+ Yêu thương và tôn trọng

+ Bao dung, độ lượng

+ Biết chấp nhận cá tính và sự thay đổi tích cực của mỗi người ….

( Thí sinh có diễn đạt khác nhưng hợp lý, thuyết phục, vẫn cho điểm tối đa)

1,0

II

VIẾT

6,0

1

Anh/ chị hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) bàn về cách ứng xử của những người trẻ tuổi khi đối diện với thất bại.

4,0

a. Xác định được yêu cầu của kiểu bài

Xác định được yêu cầu của kiểu bài: nghị luận xã hội

0,25

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: cách ứng xử của những người trẻ tuổi khi đối diện với thất bại.

0,5

c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề của bài viết

- Xác định được các ý chính của bài viết

Sắp xếp được các ý hợp lí theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận:

1,0

* Giới thiệu vấn đề nghị luận và nêu khái quát quan điểm của cá nhân về vấn đề.

* Triển khai vấn đề nghị luận:

- Giải thích vấn đề nghị luận (Thất bại là khi không đạt được mục tiêu nào đó Cách ứng xử trước thất bại là cách thể hiện thái độ, cử chỉ, hành vi… trước những thất bại, rủi ro )

- Thể hiện quan điểm người viết, có thể theo một số gợi ý sau:

+ Thất bại là một phần tất yếu trong cuộc sống mà chúng ta không ai tránh khỏi, nhất là khi chúng ta còn trẻ, thiếu kinh nghiệm và chưa đủ bản lĩnh. Cách ứng xử đúng đắn trước thất bại là cần thiết.

+ Một số cách ứng xử đúng đắn trước thất bại có thể gặp trong cuộc sống:

- Đừng nói điều làm tổn thương người khác, giữ hòa khí, thân mật

- Không nổi nóng, buông xuôi trước rủi ro; đứng dậy tìm ra hướng đi mới.

- Bình tỉnh, tự tin, “ thất bại là mẹ thành công”…

- Tìm đến những bài học từ thất bại của người khác để rút ra bài học cho chính mình…

+ Ý nghĩa của việc ứng xử đúng đắn trước thất bại:

. Giúp người trẻ duy trì một trạng thái tích cực, lạc quan, tin yêu cuộc sống

. Giúp ta có thêm quyết tâm, ý chí để tiếp tục ước mơ của đời mình, để sống có ý nghĩa, không “sống hoài sống phí”.

. Thất bại và đứng dậy sau thất bại cho ta những bài học quí giá để ta làm hành trang cho hành trình đi đến thành công.

. Giúp lan toả giá trị tích cực đến cộng đồng, góp phần xây dựng cuộc sống tốt đẹp hơn.

- Mở rộng vấn đề ( nếu không biết ứng xử…)

- Khẳng định lại quan điểm cá nhân và bài học cho bản thân.

Lưu ý: Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

2

Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) cảm nhận về sự thay đổi trong tính cách, tâm hồn của nhân vật Dung được trích ở phần Đọc – hiểu.

2,0

a. Xác định được yêu cầu về hình thức, dung lượng của đoạn văn

Xác định đúng yêu cầu về hình thức và dung lượng (khoảng 200 chữ) của đoạn văn. Thí sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng – phân – hợp, móc xích hoặc song hành.

0,25

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

0,25

c. Sự thay đổi về tính cách, tâm hồn của nhân vật Dung khi sống với ông ngoại:

Nhân vật Dung là cô bé có tâm hồn nhạy cảm, tinh tế ; Tình yêu sâu sắc đối với ông ngoại; Tình thương đã làm cho khoảng cách thế hệ trở nên gần gũi hơn…

(Từ chổ than thở với mẹ ( thế giới của ông ngoại là thế giới của người già, sự trầm ngâm ), nhân vật Dung đã có sự thay đổi về tính cách,tâm hồn :giúp ông tưới cây, quen dáng ông ngoại với mái tóc bạc, với đôi mắt hõm, cái cằm vuông; nhận ra tiếng ho của ông trong đêm; trầm thơm mà ông ngoại thắp hương cho bà; biết hãnh diện về ông trong lần sinh nhật…)

0,5

d. Viết đoạn văn đảm bảo các yêu cầu sau:

- Triển khai vấn đề theo các luận điểm để làm rõ quan điểm của cá nhân.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận.

- Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng, bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lí lẽ và bằng chứng.

0,5

đ. Diễn đạt

Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết câu trong đoạn văn

0,25

e. Sáng tạo

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

0,25

SỞ GD& ĐT BẮC NINH

CỤM TP. TỪ SƠN

-------------------------

( Đề thi gồm có 01 trang)

ĐỀ MINH HỌA THI TỐT NGHIỆP THPT

NĂM HỌC 2024– 2025

MÔN THI: NGỮ VĂN

Thời gian: 120 phút (không kể thời gian phát đề)

-------------------------

Phần

Câu

Nội dung

Điểm

I

ĐỌC HIỂU

4,0

1

Thơ 7 chữ (thất ngôn)

0,5

2

Hình ảnh thơ xuyên suốt trong văn bản trên: hương, hoa và gió

0,5

3

- Biện pháp tu từ ẩn dụ được thể hiện qua hình ảnh: “hoa đẹp”, “rừng thẳm”, “gió”,“hương”.

- Tác dụng:

+ Làm nổi bật những tấm lòng tươi trẻ, đang độ rực rỡ, đang độ khao khát tình yêu; đồng thời cũng cho thấy niềm luyến tiếc khi

khát vọng ấy không được đền đáp, tấm lòng không kiếm được kẻ tri âm, tuổi trẻ dần tàn theo năm tháng trong cô đơn, lạnh lẽo.

+ Làm cho câu thơ giàu hình ảnh, sinh động, hấp dẫn, có tính hàm súc.

1,0

4

Có thể hiểu ý nghĩa của 2 câu như sau:

+ “ Bông hoa ấy” mất một đời gieo yêu thương cũng giống như con người luôn trao đi tình cảm nhưng gió lại chẳng đáp lời khiến bông hoa phải thui thủi một mình trong kẻ đá cả một đời không ai ghé thăm.

+ Cho thấy tình cảm tủi buồn, luyến tiếc của tác giả.

1,0

5

Học sinh có thể chỉ ra các thông điệp như:

+ Biết trân trọng, nâng niu cái đẹp, tài năng.

+ Đôi khi cái đẹp, cái tài năng sẽ bị khuất lấp ở những nơi tăm tối,

đìu hiu. Chúng ta cần phải tìm tòi, khám phá những vẻ đẹp,

giá trị của cuộc sống từ những điều nhỏ bé, bình dị.

1,0

II

VIẾT

6,0

1

Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) phân tích tính đa nghĩa của hệ thống hình ảnh được sử dụng trong đoạn thơ.

2,0

a. Xác định được yêu cầu về hình thức, dung lượng của đoạn văn:

Xác định đúng yêu cầu về hình thức và dung lượng (khoảng 200 chữ) của đoạn văn. Thí sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng – phân – hợp, móc xích hoặc song hành

0,25

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Phân tích tính đa nghĩa của hệ thống hình ảnh

0,25

c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận:

- Xác định được các ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận, sau đây là một số gợi ý:

- Nghĩa tả thực: bài thơ nói về những bông hoa đẹp nhưng ở nơi rừng sâu hoang vắng, dù đã có gió đưa mùi hương bay đi, nhưng cũng không có một ai tìm đến để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của hoa. Cuối cùng, hoa tàn rụng trong cô quạnh.

- Nghĩa biểu tượng:

+ Hình ảnh “hoa đẹp nở trong rừng thẳm” là biểu tượng cho những tấm lòng tươi trẻ, đang độ rực rỡ, đang độ khao khát tình yêu.

+ Những bông hoa “gửi hương cho gió”, đó chính là khát vọng muốn gặp được người trong mộng, người yêu, người tri âm tri kỉ của lòng mình.

+ Nhưng rồi khát vọng ấy không được đền đáp, tấm lòng không kiếm được kẻ tri âm, tuổi trẻ dần tàn theo năm tháng trong cô đơn, lạnh lẽo.

=>Nhận xét: Đoạn thơ cho ta thấy được nỗi cô đơn rợn ngợp, tấm lòng khát khao giao cảm với cuộc sống, một nét rất đặc trưng trong phong cách thơ Xuân Diệu.

0,5

d. Viết đoạn văn đảm bảo các yêu cầu sau:

- Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận: tính đa nghĩa của hệ thống hình ảnh trong đoạn thơ

- Trình bày rõ quan điểm và hệ thống các ý.

- Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng; bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lí lẽ và bằng chứng.

0,5

đ. Diễn đạt:

Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết câu trong đoạn văn.

0,25

e. Sáng tạo: Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ

0,25

2

“Những điều lớn lao được tạo nên từ nhiều điều nhỏ nhặt.” (Van Gogh, Danh họa người Hà Lan). Từ câu nói trên, hay viết bài văn nghị luận ( khoảng 600 chữ) bày tỏ ý kiến của anh/chị về lối sống biết trân trọng những điều bình dị trong cuộc sống.

4.0

a. Xác định được yêu cầu của kiểu bài

Xác định được yêu cầu của kiểu bài: Nghị luận xã hội

0,25

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Lối sống biết trân trọng những điều bình dị trong cuộc sống.

Hướng dẫn chấm:

- Học sinh xác định đúng vấn đề nghị luận: 0,5 điểm.

- Học sinh xác định chưa đầy đủ vấn đề nghị luận: 0,25 điểm.

0,5

c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề của bài viết

- Xác định được các ý chính của bài viết
- Sắp xếp được các ý hợp lí theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận:
* Giới thiệu vấn đề nghị luận và nêu khái quát quan điểm của cá nhân về vấn đề.
* Triển khai vấn đề nghị luận:

- Giải thích:

+ Trân trọng: thái độ nâng niu, coi trọng, điều bình dị: những điều nhỏ bé, giản dị xung quanh cuộc sống mỗi con người.

+ Trân trọng những điều bình dị trong cuộc sống là thái độ coi trọng, nâng niu, trân quý những điều nhỏ bé, giản dị xung quanh cuộc sống mỗi con người.

- Bàn luận:

v Vì sao cần trân trọng những điều bình dị trong cuộc sống?

+ Những điều bình dị xung quanh ta có thể là một nhành cây, ngọn cỏ, một ánh mắt thân thương, một nụ cười ấm áp, một cuộc gặp gỡ bạn bè, một bữa cơm gia đình, một câu nói quan tâm,... Đó là những điều rất giản đơn, bình dị mà con người có thể gặp ở bất cứ đâu trong cuộc sống hàng ngày.

+ Cuộc sống là bức tranh muôn màu, là sự tổng hòa của những điều lớn lao và nhỏ bé bình dị, đời thường. Những điều bình dị thuộc về một phần tất yếu của cuộc sống.

+ Mỗi con người chỉ có duy nhất một lần để sống trên cõi đời, bởi vậy cần trân trọng cuộc sống, mà trước hết là những điều nhỏ bé bình dị xung quanh.

v Ý nghĩa của sự trân trọng những điều bình dị trong cuộc sống

+ Những điều nhỏ bé là cơ sở, là nền tảng tạo nên những điều lớn lao (muôn triệu giọt nước tạo nên biển cả, muôn vạn cây xanh tạo nên cánh rừng bạt ngàn, những cử chỉ quan tâm tạo nên tình yêu thương gắn kết, những thành tựu vĩ đại được kiến tạo từ những suy nghĩ, hành động… chi tiết, giản đơn nhất...).

+ Trân trọng những điều bình dị là cách chúng ta thể hiện lòng biết ơn đối với cuộc sống, tạo thêm yêu thương và sự kết nối với cuộc sống đang diễn ra xung quanh, nhìn nhận cuộc đời tích cực, biết mở rộng tâm hồn, đón nhận cảm giác gần gũi, bình yên .…

+ Khi làm được những điều binh dị nhỏ bé, con người thêm tự tin vào bản thân mình; có động lực để vượt qua khó khăn, thử thách, phát huy hết khả năng tiềm ẩn trong mình để vươn tới những điều lớn lao, cao cả. Đó là khi con người được sống ý nghĩa, nhân văn.

….

* Lấy dẫn chứng:

* Mở rộng, trao đổi với quan điểm trái chiều hoặc ý kiến khác để có cái nhìn toàn diện

- Không trân trọng những điều bình dị xung quanh, thờ ơ với thế giới muôn màu sắc của cuộc sống, chúng ta dần trở nên lạc lõng trong chính cuộc sống của bản thân mình. Xem thường những điều bình dị nhỏ bé, chúng ta dần đánh mất đi giá trị của cuộc sống.

- Phê phán những người quá mải mê chạy theo những gì lớn lao mà quên mất những điều nhỏ bé trong cuộc sống hàng ngày.

- Tuy nhiên, trân trọng những điều bình dị không có nghĩa là bằng lòng với những gì vụn vặt, tầm thường hoặc không bao giờ biết mơ ước tới những điều lớn lao, kì vĩ, có ảnh hưởng tích cực cho cuộc sống của tất cả mọi người.

* Khẳng định lại quan điểm của cá nhân đã trình bày và rút ra bài học cho bản thân

- Nhận thức: cuộc sống được tạo thành từ những điều rất nhỏ. Đừng thờ ơ, cũng đừng vì chạy theo những điều lớn lao mà quên mất những điều bình dị quanh mình.

- Biết tìm niềm vui trên cõi sống ngay từ những gì thân quen, trân trọng những gì nhỏ bé, lấy đó làm cơ sở để thực hiện những ước mơ, khát vọng lớn.

- Làm điều nhỏ bé: Học tập, rèn luyện, nỗ lực phấn đấu trở thành người có ích cho xã hội...

1,0

d. Viết bài văn đảm bảo các yêu cầu sau:
- Triển khai được ít nhất hai luận điểm để làm rõ quan điểm của cá nhân.
- Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận.
- Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: Lí lẽ xác đáng, bằng chứng tiêu biểu, phù hợp, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và bằng chứng.
Lưu ý: Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

1.5

đ. Diễn đạt
Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản.

0,25

e. Sáng tạo

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ, sáng tạo.

0,5