PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HUYỆN …

HƯỚNG DẪN CHẤM

ĐỀ KHẢO SÁT GIỮA HỌC KÌ I

NĂM HỌC ...

Môn: Ngữ văn lớp 9

Câu

Nội dung

Điểm

Phần I. ĐỌC HIỂU(4,0 điểm)

Học sinh trả lời được các yêu cầu sau:

Câu 1

(0,5 đ)

Bài thơ “Áo cũ” được viết theo thể thơ nào?

Thể thơ: Tự do

* Lưu ý:

- Học sinh trả lời chính xác như đáp án: 0,5 điểm

- Học sinh trả lời sai hoặc không trả lời: 0 điểm

0,5

Câu 2 (0,5 đ)

Đặc điểm của chiếc áo cũ được miêu tả qua những từ ngữ, hình ảnh nào trong đoạn thơ?

Áo cũ rồi, mỗi ngày thêm ngắn

Chỉ đứt sờn màu bạc hai vai

Thương áo cũ như là thương kí ức

Đựng trong hồn cho mắt phải cay cay.

Trong đoạn thơ, những từ ngữ miêu tả hình ảnh chiếc áo cũ: áo cũ, ngắn, chỉ đứt, sờn màu, bạc vai.

* Lưu ý:

- Học sinh trả lời chính xác như đáp án: 0,5 điểm.

- Học sinh chỉ ra được hai đến ba từ ngữ: 0,25 điểm.

- Học sinh chỉ ra được một từ ngữ, hay không chỉ ra được từ ngữ nào không cho điểm.

0,5

Câu 3 (1,0 đ)

Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong hai câu thơ sau?
“Thương áo cũ như là thương kí ức

Đựng trong hồn cho mắt phải cay cay.”

* Chỉ ra được hình ảnh so sánh: Người con “thương áo cũ” giống như là nỗi nhớ “thương kí ức”.

* Tác dụng:

- Làm cho câu thơ sinh động, gợi hình, gợi cảm.

- Khẳng định giá trị của tấm áo, đó là vật chứa đựng biết bao kí ức, kỉ niệm gắn bó mà tác giả rất yêu thương, trân trọng

- Thể hiện được niềm kính yêu, biết ơn sâu sắc của tác giả dành cho mẹ, cho tất cả những gì từng gắn bó.

* Lưu ý:

- Học sinh nêu rõ được hình ảnh so sánh cho 0,25 điểm.

- Phần tác dụng: học sinh nêu được hai tác dụng chính xác hơp lý trở lên cho 0,75 điểm. Nếu nêu đúng được một tác dụng cho 0,25 điểm.

0,25

0,75

Câu 4 (1,0 đ)

Khi nhắc đến chiếc áo cũ mẹ khâu, nhân vật trữ tình trong bài thơ thể hiện tình cảm gì qua hai câu thơ sau:

“Cũ rồi con vẫn quý vẫn thương

Con chẳng nỡ mỗi lần thay áo mới”

*Khi nhắc đến chiếc áo cũ mẹ khâu, nhân vật trữ tình trong bài thơ đã thể hiện tình cảm qua hai câu thơ sau:

- Thể hiện sự quý trọng, nâng niu của người con đối với chiếc áo cũ mẹ khâu .

- Thể hiện niềm kính yêu, biết ơn sâu sắc của người con dành cho mẹ vì người con ý thức được rằng, “mỗi lần thay áo mới” là khi đó con sẽ khôn lớn, trưởng thành hơn.

* Lưu ý:

- Học sinh nêu được đầy đủ hai ý cho 1 điểm.

- Nêu được một ý cho 0,5 điểm.

0,5

0,5

Câu 5 (1.0 đ)

Thông điệp ý nghĩa nhất với em sau khi đọc văn bản là gì? Vì sao?

*Gợi ý: Những thông điệp có ý nghĩa sâu sắc rút ra từ bài thơ.

+ Hãy biết trân trọng, giữ gìn những vật dụng gắn bó với ta..

+ Hãy trân trọng, biết ơn thấu hiểu sự hi sinh của mẹ.

+ Hãy thể hiện tình yêu thương với cha mẹ bằng những việc làm cụ thể.

* HS có thể trả lời:

- Thông điệp ý nghĩa nhất khi đọc văn bản: Hãy biết trân trọng, giữ gìn những vật dụng gắn bó với ta.

- Vì: + Giá trị của những gì đang hiện hữu trong cuộc sống chúng ta, mọi thứ dù nhỏ bé đều có vai trò, ý nghĩa riêng góp phần làm cho cuộc sống của mỗi người được hoàn thiện.

+ Chúng ta cần trân trọng tất cả những gì xung quanh để sau này khi thời gian trôi qua không phải nuối tiếc bất cứ điều gì.

*Lưu ý:

- Nêu được thông điệp ý nghĩa nhất với bản thân cho 0,5 điểm.

- Lý giải hợp ý, thuyết phục cho 0,5 điểm.

0,5

0,25

0,25

II. PHẦN VIẾT (6,0 điểm)

Câu 1 (2,0đ)

Viết đoạn văn nêu cảm nhận của em về hai khổ cuối của bài thơ “Áo cũ” của Lưu Quang Vũ.

a. Đảm bảo yêu cầu hình thức của đoạn văn nghị luận văn học: Học sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp hoặc tổng phân hợp...

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: Cảm nhận bài thơ “Áo cũ” của Lưu Quang Vũ (Cảm xúc chủ đạo: tình cảm, cảm xúc của nhân vật trữ tình về chiếc áo cũ của người mẹ.)

* Lưu ý: Đảm bảo hai yêu cầu trên cho 0,25 điểm.

0,25

c. Triển khai vấn đề nghị luận: Học sinh có thể lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách khác nhau, có thể triển khai theo hướng sau:

1. Mở đoạn: Giới thiệu bài thơ và tác giả Lưu Quang Vũ; nêu khái quát nội dung về đoạn thơ “Áo cũ”.

2. Thân đoạn

*Cảm nhận được một số nét độc đáo về phương diện nội dung và nghệ thuật của bài thơ.

+ Trình bày cảm nghĩ về nét độc đáo của bài thơ về phương diện nội dung: Tình yêu, lòng biết ơn của tác giả dành cho mẹ và sự trân trọng những vật dụng thân thuộc, những kí ức tuổi thơ của mình.

- Con chẳng nỡ thay tấm áo mới, con sợ trông thấy mẹ một già hơn. “ Cũ rồi con vẫn quý vẫn thương”, bởi lẽ áo đã cùng con đi qua bao mùa tháng. Con lớn dần, có thể tự sắm sửa cho mình những chiếc áo mới hơn, đẹp hơn. Thế nhưng, chẳng đâu bằng được manh áo cũ được khâu vá từ đôi bàn tay mẹ. Đó là món quà vô giá, có tiền cũng chẳng thể nào mua.

- Hiểu được nỗi gian truân vất vả cùng tình thương của mẹ, con học được cách quý trọng những điều đã cũ. Con nâng niu manh áo đã sờn, Hiếu kính với người mẹ mắt đã mờ dần theo năm tháng. Năm tháng tuy có làm bạc phai manh áo cũ, thời gian có thể làm mọi vật thay đổi, nhưng tình mẫu tử thiêng liêng thì không.

+ Trình bày cảm nghĩ về nét độc đáo của đoạn thơ về phương diện nghệ thuật: Nhịp thơ nhẹ nhàng tha thiết, giọng thơ như lời tự sự đầy tâm tình. Thể thơ tự do linh hoạt trong việc thể hiện mạch cảm xúc, nét độc đáo của bài thơ. Ngôn ngữ thơ gần gũi, bình dị; giọng thơ bồi hồi, xúc động thể hiện tình yêu của người con dành cho mẹ;

3. Kết đoạn :

- Nêu khái quát cảm nghĩ về khổ thơ: Bài thơ "Áo cũ" của Lưu Quang Vũ là một tác phẩm sâu lắng, thể hiện sự kết hợp hoàn hảo giữa hình ảnh cụ thể và những cảm xúc sâu sắc.

- Bài học tác giả gửi gắm qua bài thơ: “ Hãy biết thương những gì đã cùng ta sống”. Những gì đã cùng sống đâu chỉ có giá trị vì cùng đồng hành, chia sẻ buồn vui, là chứng nhân của đời mình mà còn vì đã tạo nên vẻ đẹp cho tâm hồn mình. Áo cũ, mẹ già và ngày hôm qua đều trở nên vô giá…

* Lưu ý:

- Mức 1,5 - 2,0 điểm: Xác định đúng đối tượng nghị luận, đảm bảo cấu trúc đoạn văn, đảm bảo đầy đủ các yếu tố nội dung nghệ thuật của đoạn thơ, diễn đạt mặc lạc.

- Mức 0,75 - 1,25 điểm:Xác định đúng đối tượng nghị luận, đảm bảo cấu trúc đoạn văn, đảm bảo tương đối đầy đủ nội dung, nhưng chưa làm bật được tác dụng của nghệ thuật trong khổ thơ,đôi chỗ diễn đạt còn lủng củng, chưa logic, mạch lạc.

- Mức 0,25- 0,5 điểm: Chưa đảm bảo cấu trúc đoạn văn nội dung sơ sài, chưa có các tín hiệu nghệ thuật, diễn đạt lủng củng, sai ngữ pháp nhiều.

(GV linh hoạt, trân trọng các bài viết có sự sáng tạo trong diễn đạt, trình bày suy nghĩ...để cho điểm bài làm)

1,25

d. Chính tả, ngữ pháp

- Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

- Không cho điểm nếu bài làm có trên 05 lỗi chính tả, ngữ pháp.

0,25

e. Sáng tạo:

- Học sinh có những cách suy nghĩ, cách nhìn mới mẻ về vấn đề nghị luận; có cách sáng tạo trong viết câu, dựng đoạn, lời văn sinh động hấp dẫn.

- Đáp ứng được 1 trong 2 yêu cầu: 0,25 điểm

0,25

Câu 2 (4,0 đ)

Viết bài văn nghị luận về ô nhiễm môi trường nước và hành động của chúng ta.

1.Đảm bảo đúng cấu trúc bài văn nghị luận.

0,25

2. Xác định đúng yêu cầu của đề: Nghị luận về ô nhiễm môi trường nước và hành động của chúng ta.

0,25

3. Viết bài

I. Mở bài:

- Giới thiệu vấn đề: Tình trạng ô nhiễm nguồn nước hiện nay và hành động của con người trước tình trạng này.

+ Ô nhiễm nguồn nước là vấn đề nóng, thu hút sự quan tâm của con người trên toàn thế giới.

+ Ô nhiễm nguồn nước ảnh hưởng rất lớn đến sức khoẻ và đời sống con người.

0,25

II. Thân bài

1. Luận điểm 1: Bản chất vấn đề nghị luận.

- Ô nhiễm môi trường nước là việc nguồn nước tại các ao, hồ, sông, suối, kênh, rạch, mạch nước ngầm, biển…. chứa các chất độc hại với hàm lượng cao gây nguy hiểm cho sức khỏe của con người và động thực vật.

- Có nhiều nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường nước, có nguyên nhân từ tự nhiên, có nguyên nhân do các hoạt động sản xuất, sinh hoạt của con người.

- Châu Á là khu vực bị ô nhiễm nguồn nước cao nhất thế giới, phần trăm chất độc hại trong nước cao gấp 3 lần chỉ số trung bình trên thế giới. Việt Nam là một trong những quốc gia có nguồn nước bị ô nhiễm nặng nề.

2. Luận điểm 2: Vai trò của nước đối với đời sống con người

- Nước là nguồn tài nguyên quý giá, có vai trò vô cùng quan trọng trong việc duy trì sự sống của con người và tất cả các loài sinh vật trên thế giới này. Thiếu nước, con người sẽ khó tồn tại được. Nước là yếu tố ảnh hưởng đến sự sống còn của con người.

- Dẫn chứng: lượng nước chiếm 75% diện tích bề mặt Trái Đất, chiếm vai trò vô cùng quan trọng. Trong cơ thể con người, lượng nước là phần lớn, chiếm khoảng gần 70% cơ thể và phân bố ở các cơ quan khác nhau.

3. Luận điểm 3: Ảnh hưởng tiêu cực của việc ô nhiễm nguồn nước đối với đời sống con người

- Ảnh hưởng 1: Ô nhiễm nguồn nước khiến môi trường sống không còn trong lành, dễ gây biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan, ảnh hưởng đến cuộc sống của con người

Dẫn chứng: Theo thống kê của tổ chức Unicef Việt Nam, khoảng 74% các trận lũ lụt thiên tai từ năm 2001 đến 2018 có liên quan đến nước, như hạn hán và lũ lụt.

- Ảnh hưởng 2: Con người và sinh vật tồn tại trong môi trường chung. Nếu nguồn nước bị ô nhiễm từ các nguồn hóa chất độc hại sẽ khiến các sinh vật chậm phát triển hoặc không thể tồn tại được

Dẫn chứng: hiện tượng xả thải của các nhà máy Formusa Hà Tĩnh năm 2016 làm ô nhiễm nghiêm trọng nguồn nước và môi trường biển miền Trung khiến tôm cá chết hàng loạt.

- Ảnh hưởng 3: Ô nhiễm nguồn nước ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con người.

Dẫn chứng: khi sử dụng nước nhiễm asen để ăn uống, con người có thể mắc bệnh ung thư trong đó thường gặp là ung thư da. Sử dụng nước có hàm lượng chì khiến nguy cơ mắc bệnh thận, thần kinh…

- Ảnh hưởng 4: Ô nhiễm nguồn nước gây hậu quả xấu đến việc phát triển kinh tế.

+ Các ngành kinh tế như du lịch, nông nghiệp, lâm nghiệp, xây dựng… đều liên quan mật thiết và chịu ảnh hưởng của nguồn nước. Nguồn nước ô nhiễm làm kìm hãm sự phát triển kinh tế của đất nước.

+ Khi nguồn nước bị ô nhiễm sẽ phải đầu tư các khoản chi tốn kém cho việc khắc phục hậu quả của ô nhiễm.

Dẫn chứng: Nguồn nước bị ô nhiễm sẽ gây mất mĩ quan tại các điểm du lịch, gây phản cảm cho du khách. Ô nhiễm nước khiến các sản phẩm nông – lâm – ngư nghiệp không đảm bảo chất lượng, không đạt các tiêu chuẩn xuất khẩu…

4. Luận điểm 4: Ý kiến trái chiều và phản bác

- Ý kiến: Chỉ cần sinh sống tránh xa khu vực có nguồn nước bị ô nhiễm là đảm bảo cuộc sống và sức khỏe, việc bảo vệ và cung cấp nước sạch là của các cơ quan chức năng.

- Phản bác: Quan điểm ích kỉ, bo bo giữ mình, không hợp lí. Sống xa khu vực nước bị ô nhiễm là lựa chọn cá nhân, tuy nhiên để nhận diện được mức độ ô nhiễm nước là rất khó khăn; hơn nữa còn có môi trường và các sản phẩm từ môi trường nước mà con người sử dụng hàng ngày. Bảo vệ nguồn nước, chống ô nhiễm là trách nhiệm của tất cả mọi người.

5. Luận điểm 5: Hành động của chúng ta để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm nguồn nước

- Mỗi người cần sử dụng nước một cách tiết kiệm, giữ sạch nguồn nước xung quanh mình bằng cách không xả thải bừa bãi trong cuộc sống, sinh hoạt.

- Phân loại rác và xử lí rác thải sinh hoạt một cách hợp lí từ trong mỗi gia đình, ở các địa phương để tránh ô nhiễm môi trường nước nói riêng, môi trường nói chung.

- Hạn chế sử dụng túi nilon và các sản phẩm sử dụng một lần gây hại cho môi trường, hướng đến tiêu dùng xanh, giữ nguồn nước sạch.

- Tuyên truyền, nâng cao ý thức của cộng đồng trong việc giữ gìn môi trường nước, bảo vệ nguồn nước sạch, thu gom rác tại các ao, hồ, sông, suối…

- Có chính sách quản lí nghiêm khắc, giám sát chặt chẽ việc xử lí nước thải ở các nhà máy để tránh xả nước thải trực tiếp ra môi trường.

0,5

0,5

0,75

0,5

0,5

III. Kết bài

- Khẳng định vấn đề: ô nhiễm nguồn nước và thực trạng đáng báo động ở Việt Nam và trên toàn thế giới.

- Liên hệ: mỗi người cần chung tay bảo vệ nguồn nước sạch, chống ô nhiễm nước, giữ gìn môi trường sống.

0,25 điểm

*Hướng dẫn chấm:

+ Mức 2,5 -3,0 điểm: xác định đúng đối tượng nghị luận, đảm bảm đúng phương pháp yêu cầu của kiểu bài, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết.

+ Mức 1,5 – 2,25 điểm: xác định đúng đối tượng nghị luận, đảm bảo phương pháp, cấu trúc bài văn nhưng lập luận, dẫn chứng một số phần chưa thuyết phục.

+ Mức 0,25 – 1,25 điểm: Xác định được đối tượng miêu tả; bài viết còn sơ sài; các ý chưa rõ ràng, diễn đạt lủng củng, thiếu dẫn chứng.

4. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

0,25 điểm