Hoạt động của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

Ổn định trật tự lớp.

Chuyển giao nhiệm vụ

GV cho HS thảo luận câu hỏi:

- Em hiểu gì về trò chơi dế chọi?

Em suy nghĩ thế nào về hậu quả của việc một ông vua lại mê chơi trò chọi dế?.

Thực hiện nhiệm vụ: hỗ trợ, hướng dẫn HS suy nghĩ, đưa ra ý kiến và trình bày

Báo cáo: gọi HS trình bày, nhận xét, bổ sung.

Kết luận, nhận định: Nhận xét, chốt kiến thức và vào bài mới

GV vào bài:

- Những hiểu biết về trò chơi chọi dế.

Hậu quả của việc một ông vua lại mê chơi trò chọi dế: có thể gây ra nhiều hậu quả tiêu cực đối với nhà vua, nhân dân và đất nước.

Hoạt động của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

Hoạt động 2.1: Đọc – Tìm hiểu chung về văn bản

- GV mời HS trình bày ngắn gọn thông tin về nhà văn Bồ Tùng Linh và tác phẩm Liêu Trai chí dị (HS đã chuẩn bị ở nhà)

- HS trình bày vài nét thông tin về tác giả.

- GV hỏi: Em đã tìm hiểu đặc điểm của truyện truyền kì, đã học tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương, em hãy định hướng cách đọc truyện Dế chọi.

- HS trả lời câu hỏi, thảo luận, góp ý

- GV yêu cầu HS đọc VB và trao đổi về một số từ ngữ khó. HS tham gia thử thách “Ai nhanh hơn” – Phiếu 1

I. Đọc – Tìm hiểu chung

1. Tìm hiểu chung

1. Tác giả Bồ Tùng Linh

- Bồ Tùng Linh (1640 - 1715) là nhà văn nổi tiếng của Trung Quốc thời nhà Thanh.

- Liêu Trai chí dị là tập sách gồm gần 500 truyện, khai thác cốt truyện từ truyện dân gian và những truyện kì lạ, hoang đường của một số tác giả thời trước.

2. Định hướng cách đọc truyện truyền kì Khi đọc truyện truyền kì, cần tóm tắt truyện, xác định không gian, thời gian trong truyện, tìm hiểu các nhân vật, chỉ ra tác dụng của các chi tiết kì ảo, nêu chủ đề của truyện,...

-

Hoạt động 2.2: Tìm hiểu chi tiết đoạn trích – Khám phá văn bản

- GV yêu cầu HS trao đổi cặp đôi: Dựa vào nhiệm vụ 1 trong phiếu học tập số 2 để tóm tắt tác phẩm.

- HS đọc diễn cảm VB và giải thích từ ngữ khó.

- HS trình bày nhiệm vụ trong phiếu học tập số 2

- GV yêu cầu HS trình bày nhiệm vụ trong phiếu học tập số 3

-> HS trình bày

- GV tổ chức cho HS làm việc theo nhóm để thực hiện nhiệm vụ trong phiếu học tập số 4.

è HS làm việc theo nhóm, trình bày, thảo luận.

-GV tổ chức cho HS làm việc theo nhóm để thực hiện nhiệm vụ trong phiếu học tập số 5.

HS thực hiện nhiệm vụ, trình bày, thảo luận.

II. Khám phá VB

1. Cốt truyện, không gian, thời gian trong truyện

a. Cốt truyện

- Đời Tuyên Đức nhà Minh, trong cung rất chuộng trò chọi dế khiến từ lí dịch đến quan lại đều đua nhau tìm dế hay để nộp lên trên; dân đen là những người phải chịu cái hoạ nộp dế chọi.

- Thành - một người có hiểu biết - bị ép giữ chức nhỏ trong làng với nhiệm vụ chính là thúc dân tìm dế; do không đáp ứng được yêu cầu của quan trên nên đã bị đánh đập tàn tệ.

- Theo sự chỉ dẫn của bà đồng gù làm nghề bói toán, Thành đã bắt được một con dế quý.

Con trai của Thành làm dế chết, sợ bị cha đánh nên bỏ đi, rơi xuống giếng, tuy không chết nhưng thần thái ngây ngốc.

- Nghe tiếng gáy của một con dế trong nhà, Thành bắt được một con dế nhỏ kì lạ, có thể thắng bất cứ con dế nào.

- Nhờ con dế, nhà Thành được ban thưởng, trở nên giàu sang, phú quý; hơn năm sau, con Thành bình phục, kể rằng chính mình đã hoá thành con dế kì lạ, chọi giỏi kia, nay mới sống lại

b. Không gian, thời gian

- Không gian trong truyện cụ thể và xác thực: ngôi nhà của Thành, điện thờ của bà đồng gù làm nghề bói toán, ngôi chùa có mộ cổ mà Thành đi tìm dế, thôn nhỏ nơi Thành sinh sống, huyện Hoa Âm, tỉnh Thiểm Tây,..

- Thời gian trong truyện là thời gian sinh hoạt đời thường của con người: con trai của Thành biến thành dế chỉ “hơn một năm” và cũng chỉ “không quá vài năm”, nhờ được trọng thưởng và nâng đỡ, nhà Thành có cơ ngơi bề thế, giàu sang phú quý.

Toàn bộ câu chuyện diễn ra trong thời điểm xác định của lịch sử (đời Tuyên Đức nhà Minh).

- Nhân vật trong truyện: các thành viên trong gia đình Thành, bà đồng gù làm nghề bói toán, những người dân có liên quan đến chuyện bắt dế, lí dịch, tri huyện, tuần phủ, vua.

2. Nhân vật Thành với hai tình huống đối lập

a. Vì dế mà gia đình Thành phải chịu cảnh khốn khổ

- Thành bị ép giữ chức lí chính, chưa đầy một năm thì gia sản cạn kiệt.

- Gặp kì nộp dế, Thành lo buồn chỉ muốn chết.

- Không tìm được dế chọi đủ tiêu chuẩn, Thành bị đánh đập tàn tệ đến mức muốn tự tử; vợ Thành phải tìm đến bói toán để cầu mong bắt được dế.

- Con trai nhỏ của Thành vì lỡ làm dế chết, bỏ trốn, rơi xuống giếng khiến cha mẹ xót xa, đau đớn...

b. Nhờ dế chọi, gia đình Thành trở nên giàu sang phú quý

- Tri huyện cho Thành miễn sai dịch, lấy đỗ tú tài

- Hơn năm sau, quan tỉnh lại trọng thưởng.

- Không quá vài năm, nhà Thành ruộng vườn tram khoảnh, lầu gác nguy nga, giàu sang hơn cả các nhà thế gia.

Ý nghĩa: Hai tình huống đối lập hết sức phi lí mà nguyên nhân chỉ ở một con dế nhỏ. Hoá ra, con người khổ đau, bất hạnh hay sung sướng, hạnh phúc lại phụ thuộc vào điều hết sức nhỏ nhoi. Qua nghịch lí đó, nhà văn phê phán mạnh mẽ sự vô lối, tuỳ tiện của những kẻ cầm quyền và sự mong manh, bất trắc, phúc hoạ khôn lường của những người dân dưới chế độ đó.

3.Yếu tố kỳ ảo và yếu tố hiện thực trong tác phẩm

a. Yếu tố kì ảo

Hai sự việc mang tính chất kì ảo: - Mảnh giấy do bà đồng gù ném ra sau khi vợ Thành xin bói. Những hình vẽ trên mảnh giấy là sự chỉ dẫn kì lạ giúp Thành bắt được con dế quý.

- Sau khi làm chết con dế quý của cha, đứa con trai 9 tuổi của Thành đã hoá thân thành con dế, tuy nhỏ, nhưng có thể thắng bất cứ con dế nào.

Ý nghĩa của yếu tố kì ảo: giúp tháo gỡ bế tắc của nhân vật, đẩy câu chuyện phát triển theo chủ ý sáng tạo của tác giả; khiến câu chuyện thêm li kì, hấp dẫn.

b. Yếu tố hiện thực

- Câu chuyện xảy ra với thời gian xác định (đời Tuyên Đức nhà Minh); địa danh cụ thể (huyện Hoa Âm, tỉnh Thiểm Tây); vị thế và cách hành xử của các nhân vật phản ánh đúng bản chất quan hệ xã hội thời phong kiến.

- Thái độ của tác giả: phê phán nghiêm khắc đối với hiện thực xã hội đương thời. Lời bình đã thể hiện sự mỉa mai, châm biếm sâu sắc của nhà văn.

Hoạt động 2.3: Tổng kết

- GV hỏi: Cảm xúc, thái độ của tác giả được thể hiện như thế nào qua lời bình?

GV yêu cầu HS xác định chủ đề và chỉ ra đặc điểm của truyện truyền kì được thể hiện trong tác phẩm.

III. Tổng kết

- Chủ đề: Thể hiện nghịch lí khó tin trong cuộc sống mà nguyên nhân chỉ từ một condế nhỏ, qua đó, tác giả phê phán sâu sắc xã hội phong kiến đương thời.

Đặc điểm của truyện truyền kì được thể hiện trong tác phẩm: cốt truyện được tổ chức theo trật tự tuyến tính, có sự kết hợp giữa yếu tố hiện thực và yếu tố kì ảo.