HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG

1.1. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình. HS khắc sâu kiến thức nội dung bài học.

1.2. Nội dung: GV cho HS xem một vài video/ tranh ảnh về núi Non Nước (tỉnh Ninh Bình) và nhân vật lịch sử Trương Hán Siêu. Thông qua đó giúp HS có được tâm thế tiếp nhận một tác phẩm khá tiêu biểu trong nhóm các bài thơ vịnh cảnh, thể hiện tâm sự hoài niệm,… của Nguyễn Trãi.

HS xem và trả lời câu hỏi.

1.3. Sản phẩm: Nhận thức và thái độ học tập của HS.

1.4. Tổ chức thực hiện:

- GV giao nhiệm vụ:

Hãy kể tên một vài địa danh của đất nước ừng khơi nguồn cảm hứng cho thi ca? Chia sẻ ngắn gọn về ấn tượng của em về một bài thơ thể hiện cảm hứng ấy?

* HS:

+ Xem video/ tranh ảnh về núi Non Nước.

+ Nêu một vài cảm nhận về địa danh núi Non Nước.

- HS thực hiện nhiệm vụ, báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

 Từ đó, giáo viên giới thiệu bài mới.

HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

Nội dung 1: Tìn hiểu chung

2.1. Mục tiêu: Đọc văn bản và tìm hiểu hoàn cảnh ra đời, thể thơ, bố cục.

2.2. Nội dung: GV đọc phần nguyên văn (phiên âm), chỉ định HS đọc thành tiếng bản dịch nghĩa và bản dịch thơ, nhắc các em chú ý đến cách đọc thơ ngũ ngôn luật, có đối, chú ý những cước chú và nội dung thẻ chỉ dẫn. GV yêu cầu HS vận dụng sgk, kiến thức để thực hiện hoạt động cá nhân.

2.3. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.

2.4. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ

GV đọc phần phiên âm, yêu cầu học sinh đọc dịch nghĩa, dịch thơ; so sánh dịch nghĩa và dịch thơ;

- Nêu một vài điểm khác biệt đáng chú ý giữa bản dịch nghĩa và bản dịch thơ.

- Hãy nêu hoàn cảnh sáng tác, thể thơ và bố cục?

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

+ HS đọc văn bản, chỉ dẫn trong SGK;

+ HS lần lượt trả lời từng câu.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

I. Tìm hiểu chung

1. Đọc văn bản

- So sánh dịch nghĩa và dịch thơ:

Lưu ý một số điểm khác biệt như sau:

+ Bản dịch thơ đảo hai câu 3 và 4, trật tự và logic ý thay đổi.

+ Từ “cảnh” trong nguyên văn và bản dịch nghĩa là “cõi”, “bờ cõi” (như biên cảnh, xuất nhập cảnh). Do cấu trúc câu theo trật tự ngữ pháp tiếng Việt, từ “cảnh tiên” trong bản dịch thơ dễ bị hiểu nhầm là phong cảnh, cảnh sắc.

+ “Bóng” là hình ảnh phản chiếu của sự vật, có thể do ánh sáng (bóng nắng, bóng râm), có thể do tính chất phản chiếu của gương, của mặt nước,… Bản dịch nghĩa, theo logic của nguyên văn, xác định rõ “bóng tháp” hiện lên trên mặt nước. Do hạn định về số chữ, bản dịch thơ chỉ nói chung là “bóng tháp”, rất có thể dẫn đến cảm nhận sai.

+ Bản dịch nghĩa (và nguyên văn) là “trâm ngọc xanh” (trâm thanh ngọc), đặc tả màu sắc của “trâm”, bản dịch thơ chỉ dịch chung là “trâm ngọc”, chưa gợi rõ màu sắc.

+ “Thuý hoàn” trong nguyên văn là “mái tóc xanh” (bản dịch nghĩa), chuyển thành “tóc huyền” trong bản dịch thơ, “huyền” là màu đen.

2. Hoàn cảnh ra đời

- Dục Thúy Sơn có thể được sáng tác vài thời điểm sau cuộc kháng chiến chống giặc Minh và trước khi Nguyễn Trãi lui về ở ẩn tại Côn Sơn.

- Bài thơ được sưu tầm và xếp vào Ức Trai thi tập.

3. Thể thơ và bố cục

- Thể thơ: Ngũ ngôn luật thi ( ngũ luật)- một thể của thơ Đường luật;

- Bố cục:

+ Sáu câu đầu thiên về tả cảnh, bức tranh núi Dục Thuý;

+ Hai câu kết: thể hiện cảm xúc hoài niệm của tác giả.