So sánh Mây trắng còn bay của Bảo Ninh và Một người Hà Nội của Nguyễn Khải

So sánh nhân vật bà cụ trong Mây trắng còn bay và cô Hiền trong Một người Hà Nội

Nghị luận văn học so sánh là dạng bài tương đối khó đối với học sinh bởi phạm vi vấn đề nghị luận không gói gọn trong một tác phẩm. Đây là kiểu bài nghị luận văn học yêu cầu cao về kiến thức và kỹ năng. Trong bài viết này Hoatieu xin chia sẻ mẫu dàn ý so sánh Mây trắng còn bay của Bảo Ninh và Một người Hà Nội của Nguyễn Khải để bạn đọc hiểu rõ hơn về nhân vật bà  cụ và nhân vật cô Hiền.

So sánh Mây trắng còn bay và Một người Hà Nội

Dàn ý so sánh Mây trắng còn bay và Một người Hà Nội

Trong truyện Mây trắng còn bay, Bảo Ninh viết về nhân vật bà cụ như sau:

(Lược phần đầu truyện: Nhân vật “tôi” (là một hành khách trên chuyến bay) kể về một bà cụ lần đầu tiên đi máy bay. Khi máy bay ra khỏi vùng thời tiết xấu, bà cụ thích thú nhìn ngắm mây nạt bà cụ)

[…] Tôi giật bắn mình. Tôi bị giằng khỏi giấc ngủ không phải vì tiếng quát, tay ngồi cạnh tôi không quát to tiếng, chỉ nạt, nạt khẽ thôi, đủ nghe. Nhưng âm hưởng của nỗi hoảng hốt và sự cục cằn trong giọng y như tát vào mặt người ta. Thận trọng, tôi liếc nhìn. Khói thuốc và cặp vai to đùng của y che khuất cả bà cụ già, cả ô cửa sổ.

- Này, cô kia, cô nhân viên! - Y sang trọng đứng dậy mắng - Tới mà nhìn! Đây là hàng không hay là cái xô bếp? Là phi cơ hay là cái miếu thờ thế này, hả?

- Van bác... - Bà cụ sợ sệt - Bác ơi, van bác... Chẳng là, bác ạ, bữa nay giỗ thằng cả nhà tôi. Non ba chục năm rồi, bác ơi, tôi mới lên được đến miền cháu khuất.

Tay nọ gần như bước xéo lên đùi tôi, xấn ra lối đi. Bộ mặt hồng hào bừng bừng giận dữ và khinh miệt.

Bà cụ ngồi, lặng phắt, lưng còng xuống, hai bàn tay chắp lại, gầy guộc. Trên chiếc bàn gấp bày đĩa hoa cúng, nải chuối xanh, mấy cái phẩm oản và ba cây nhang cắm trong chiếc cốc thuỷ tinh đựng gạo. Một bức ảnh ép trong tấm kính cỡ bàn tay để dựng vào thành cốc.

Cô tiếp viên vội đi tới. Cô đứng sững bên cạnh tôi. Không hề kêu lên, không thốt một lời, cô lặng nhìn.

Máy bay vươn mình nâng độ cao vượt qua trần mây. Sàn khoang dốc lên. Cái bàn thờ nhỏ bé bỏng của bà cụ già hơi nghiêng đi. Tôi xoài người sang giữ lấy cái khung ảnh. Tấm ảnh được cắt ra từ một tờ báo, đã cũ xưa, nhưng người phi công trong ảnh còn rất trẻ.

Khói nhang nhả nhè nhẹ, bốc lên dìu dịu, mờ mỏng trong bầu không khí lành lạnh của khoang máy bay. Những cây nhang trên trời thẳm toả hương thơm ngát. Ngoài cửa sổ đại dương khí quyển ngời sáng.

(Trích Mây trắng còn bay, Bảo Ninh, NXB Trẻ, TP.HCM, 2008)

Trong truyện Một người Hà Nội, Nguyễn Khải viết về nhân vật cô Hiền như sau:

(Lược phần đầu : Nhân vật tôi từ chiến khu về tiếp quản thủ đô và ghé qua nhà cô Hiền - chị em đôi, con dì ruột với mẹ của anh. Qua lời kể của nhân vật tôi, cô Hiền là một người Hà Nội bình thường, vô danh nhưng cũng như những người Hà Nội bình thường khác, cô đã cùng Hà Nội, cùng đất nước trải qua những biến động, thăng trầm nhưng vẫn giữ được cốt cách Hà Nội, cái bản lĩnh văn hoá của người Hà Nội. Cô sống thẳng thắn, chân thành, không giấu giếm quan điểm, thái độ riêng của mình với mọi hiện tượng xung quanh…)

Gần ba chục tuổi cô mới đi lấy chồng, không lấy một ông quan nào hết, cũng chẳng hứa hẹn gì với đám nghệ sĩ văn nhân, đùa vui một thời còn son trẻ thế là đủ, bây giờ phải làm vợ làm mẹ, cô chọn bạn trăm năm là một ông giáo cấp tiểu học hiền lành, chăm chỉ khiến cả Hà Nội phải kinh ngạc. Có gì mà kinh ngạc, cô đã tính trước cả. Sau khi sinh đứa con gái út, người con thứ năm, cô nói với chồng: “Từ nay là chấm dứt chuyện sinh đẻ, bốn mươi tuổi rồi, nếu ông và tôi sống đến sáu chục thì con út đã hai mươi, có thể tự lập, khỏi sống bám vào các anh chị”. Là thôi hẳn.

Cô bảo tôi: “Mày bắt nạt vợ mày quá, không để nó tự quyết định bất cứ việc gì, vậy là hỏng. Người đàn bà không là nội tướng thì cái gia đình ấy cũng chẳng ra sao”. Khi các con còn nhỏ, ngồi vào bàn ăn cô thường chú ý sửa chữa cách ngồi, cách cầm bát cầm đũa, cách múc canh, cả cách nói chuyện trong bữa ăn. Cô vẫn răn lũ con tôi: “Chúng mày là người Hà Nội thì cách đi đứng nói năng phải có chuẩn, không được sống tùy tiện, buông tuồng”. Có lần tôi cãi: “Chúng tôi là người của thời loạn, các cụ lại bắt dạy con cái theo thời bình là khó lắm”. Cô ngồi ngẩn ra một lúc, rồi bảo: “Tao chỉ dạy chúng nó biết tự trọng, biết xấu hổ còn sau này muốn sống ra sao là tùy”.

(Trích Một người Hà Nội, Nguyễn Khải, Ngữ văn 12 Nâng cao, Tập hai,  NXB Giáo dục, 2008, tr.82)

Hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) so sánh nhân vật bà cụ và nhân vật cô Hiền trong hai đoạn trích trên.

Gợi ý 1

* Giới thiệu vấn đề nghị luận và nêu khái quát quan điểm của cá nhân về vấn đề.

* Triển khai vấn đề nghị luận:

- Đoạn trích 1

+ Nhân vật bà cụ:

++ Một bà mẹ già nua, gầy guộc, bé nhỏ.

++ Số phận đáng thương: cuộc sống lam lũ, vất vả; chịu những thương đau và mất mát do chiến tranh.

- ++ Một người phụ nữ với tình yêu thương con, tình mẫu tử đẹp đẽ thiêng liêng.

=> Tiêu biểu cho số phận của những người mẹ, người vợ chịu nhiều nỗi đau bởi chiến tranh.

+ Nghệ thuật khắc họa nhân vật:

++ Khắc họa nhân vật qua những chi tiết về ngoại hình, lời nói, hành động, cử chỉ, điểm nhìn…

++ Tự sự kết hợp với miêu tả

++ Lựa chọn chi tiết đặc sắc

++ Giọng xót xa, thương cảm

++ Đặt nhân vật vào tình huống độc đáo

- Đoạn trích 2:

+ Nhân vật cô Hiền

++ Xuất thân từ một gia đình nề nếp, gốc Hà Nội.

++ Là một người phụ nữ thông minh, thức thời, tháo vát, luôn có ý thức giữ gìn nề nếp gia phong, yêu Hà Nội.

++ Thẳng thắn, giàu lòng tự trọng.

=> Tiêu biểu cho vẻ đẹp của người Hà Nội.

+ Nghệ thuật khắc họa nhân vật: Hiện lên qua điểm nhìn của nhân vật Tôi, cái nhìn đa diện, đa chiều, có sự đan xen giữa giọng tác giả và giọng nhân vật; giọng ngợi ca, ngưỡng mộ…

- So sánh, đánh giá hai tác phẩm:

+ Điểm giống nhau của hai đoạn trích về nội dung, nghệ thuật.

++ Khắc họa nhân vật qua điểm nhìn của nhân vật “tôi”, tạo nên tính chân thực, khách quan, lời kể kết hợp tả, bình, lựa chọn những chi tiết tiêu biểu.

++ Những người phụ nữ hiện lên với những vẻ đẹp đáng quý, đáng trân trọng.

+ Điểm khác nhau của hai tác phẩm/ đoạn trích về nội dung, nghệ thuật.

++ Khắc họa nhân vật bà cụ, tác giả chú ý miêu tả những chi tiết bên ngoài, ngôn ngữ bình dị, mộc mạc hiện lên hình ảnh của người mẹ nông dân lam lũ, nghèo khổ với nhiều nỗi đau từ đó thể hiện niềm cảm thương cho số phận của người phụ nữ, đồng thời bộc lộ rõ những trăn trở về số phận con người trong chiến tranh.

++ Khắc họa nhân vật ở cái nhìn đa diện, đa chiều, ngôn ngữ đậm màu sắc triết lí làm hiện lên hình ảnh của người Hà Nội thuần túy không pha trộn thể hiện sự trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp của cô Hiền, của người Hà Nội.

* Đánh giá: Khẳng định ý nghĩa của so sánh, đánh giá hai tác phẩm. Có thể nêu những ấn tượng của bản thân.

Gợi ý 2

1. Mở bài: Dẫn dắt và giới thiệu vấn đề.

Nguyễn Văn Siêu đã từng cho rằng : “Văn chương có loại đáng thờ và loại không đáng thờ, loại không đáng thờ là loại chuyên chú ở văn chương, loại đáng thờ là loại chuyên chú ở con
người”. Văn chương muôn đời là vậy, hướng về con người và vì con người. Và từ đoạn trích trong “Mây trắng còn bay” của nhà văn Bảo Ninh và “ Một người Hà Nội” của nhà văn Nguyễn Khải ta sẽ hiểu hơn về con người qua hai nhân vật bà cụ và cô Hiền.

2. Thân bài:

* Khái quát chung:

- Giới thiệu hai tác giả hai tác phẩm:

Đi giữa đại ngàn văn chương, nếu như Bảo Ninh xuất hiện với những suy tư nặng trĩu, những nỗi đau mất đi người thương ngay trước mắt, mà trải hết lòng vào trong áng văn. thì Nguyễn Khải lại mang đến cho văn chương nước nhà một ngòi bút giàu chất triết luận, nhưng thể hiện cảm hứng lãng mạn để ca ngợi con người và quan tâm đến số phận con người. Hai nhà văn - hai “ dấu vân tay riêng” để lại cho văn đàn một dấu triện đặc biệt.

* Nhân vật bà cụ trong đoạn trích 1:

- Một bà mẹ già nua, gầy guộc, bé nhỏ

- Số phận đáng thuơng: cuộc sống lam lũ, vất vả; chịu những thương đau và mất mát do chiến tranh

- Một người phụ nữ với tình yêu thương con, tình mẫu tử đẹp đẽ thiêng liêng.

=> Tiêu biểu cho số phận của những người mẹ, người vợ chịu nhiều nỗi đau bởi chiến tranh

- Nghệ thuật khắc họa nhân vật

+ Khắc họa nhân vật qua những chi về ngoại hình, lời nói, hành động, cử chỉ, điểm nhìn…

+ Tự sự kết hợp với miêu tả

+ Lựa chọn chi tiết đặc sắc

+ Giọng xót xa, thương cảm

+ Đặt nhân vật vào tình huống độc đáo

* Nhân vật cô Hiền ở trong đoạn trích 2:

- Xuất thân từ một gia đình nề nếp, gốc Hà Nội

- Là một người phụ nữ thông minh, thức thời, tháo vát, luôn có ý thức giữ gìn nề nếp gia phong, yêu Hà Nội

- Thẳng thắn, giàu lòng tự trọng

=> Tiêu biểu cho vẻ đẹp của người Hà Nội

- Nghệ thuật khắc họa nhân vật: Hiện lên qua điểm nhìn của nhân vật Tôi, cái nhìn đa diện, đa chiều.. có sự đan xen giữa giọng tác giả và giọng nhân vật; giọng ngợi ca, ngưỡng mộ…

*So sánh, đánh giá hai tác phẩm:

- Luận điểm 1. Điểm giống nhau của hai đoạn trích về nội dung, nghệ thuật.

- Khắc họa nhân vật qua điểm nhìn của nhân vật “tôi”, tạo nên tính chân thực, khách quan, lời kể kết hợp tả, bình, lựa chọn những chi tiết tiêu biểu,

- Những người phụ nữ hiện lên với những vẻ đẹp đáng quý, đáng trân trọng

- Luận điểm 2. Điểm khác nhau của hai tác phẩm/ đoạn trích về nội dung, nghệ thuật.

- Khắc họa nhân vật bà Cụ, tác giả chú ý miêu tả những chi tiết bên ngoài, ngôn ngữ bình dị, mộc mạc hiện lên hình ảnh của người mẹ nông dân lam lũ, nghèo khổ với nhiễu nỗi đau -> từ đó thẻ hiện niềm cảm thương cho số phận của người phụ nữ, đồng thời bộc lọ rõ những trở trăn về số phận con người về chiến tranh

- Khắc họa nhân vật ở cái nhìn đa diện, đa chiều, ngôn ngữ đậm màu sắc triết lí -> hiện lên hình ảnh của người Hà Nội thuần túy không pha trộn -> Trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp của cô Hiền, của người Hà Nội

- Luận điểm 3. Lý giải điểm giống, khác nhau và nêu ý nghĩa

- Hoàn cảnh sáng tác: sau 1975, quan tâm tới số phận con người, con người cá nhân, cái nhìn về đời tư, thế sự…

- Phong cách sáng tác

- Yêu cầu của sáng tạo nghệ thuật

* Đánh giá:

3. Kết bài: Khẳng định ý nghĩa của so sánh, đánh giá hai tác phẩm. Có thể nêu những ấn tượng của bản thân.

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trong nhóm Lớp 12 thuộc chuyên mục Học tập của HoaTieu.vn.

Đánh giá bài viết
1 766
0 Bình luận
Sắp xếp theo
⚛
Xóa Đăng nhập để Gửi