Tổ chức thực hiện:

Dự kiến sản phẩm

YTìm hiểu khái niệm câu rút gọn: Làm việc cá nhân.

* Giao nhiệm vụ học tập:

Đọc ví dụ và trả lời các câu hỏi bên dưới:

Ví dụ: Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người.

?Trong ví dụ trên theo em câu nào là câu rút gọn? Vậy câu đã lược bỏ đi thành phần nào?

?Em Hãy khôi phục lại thành phần đã lược bỏ?

?Từ đó em hãy định nghĩa thế nào là câu rút gọn?

? Vậy theo em tại sao người viết phải rút gọn câu bằng cách lược bỏ đi những từ ngữ đó?

?Em hãy đặt một ví dụ cho câu rút gọn?

* Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện nhiệm vụ.

* Báo cáo, thảo luận: HS trình bày câu trả lời, các HS khác nhận xét, bổ sung.

* Kết luận, nhận định: Câu rút gọn là loại câu bị lược bỏ một hoặc một vài thành phần nào đó và có thể khôi phục lại (các) thành phần bị rút gọn nhờ ngữ cảnh. Chúng ta vẫn có thể xác định được thành phần còn lại trong câu rút gọn là thành phần gì. Đánh giá điểm nếu HS trả lời tốt.

I. Tri thức tiếng Việt

1)Câu rút gọn

-Câu rút gọn là câu đã bị lược bỏ đi một hoặc một số thành phần nào đó, và có thể khôi phục lại.

Ví dụ 1:

- Bao giờ cậu đi Hà Nội?

- Ngày mai.

-> ngày mai tôi đi Hà Nội.

Ví dụ 2:

- Nhàn: Thuyền trưởng của các anh là ai?

-Tiến: Là người đã lặn lội mưa gió, nước lũ đưa đoàn xà lan này về đây cho xã các cô.

Ví dụ 3:

Nam: – Khi nào mình thi giữa kì nhỉ?

Lan: – Thứ Ba tuần sau.

YTìm hiểu một số lưu ý khi sử dụng câu rút gọn: Làm việc cá nhân.

* Giao nhiệm vụ học tập:

? Từ câu chuyện cười ở đầu bài, em có lưu ý gì khi sử dụng câu rút gọn?

?Bài tập số 5.

* Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện nhiệm vụ cá nhân.

* Báo cáo, thảo luận: HS trình bày câu trả lời, các HS khác nhận xét, bổ sung.

* Kết luận, nhận định:

Bài tập 5:

a. Câu trả lời của Nam trong tình huống trên không phù hợp vì trong tình huống giao tiếp với người có tuổi tác, địa vị cao hơn mình (cụ thể ở đây là cô giáo), câu nói của Nam (Tri thức Ngữ văn.) bị xem là “nói trống không”, là cách nói thiếu lễ phép. Vì vậy, HS cần lưu ý sử dụng câu rút gọn trong những tình huống giao tiếp phù hợp.

b. Với câu hỏi của cô giáo, chúng ta có thể có những câu trả lời sau:

(1) Tri thức Ngữ văn ạ.

(2) Dạ, phần Tri thức Ngữ văn ạ.

(3) Dạ, lớp mình học đến phần Tri thức Ngữ văn.

(4) Lớp mình học đến phần Tri thức Ngữ văn ạ.

(5) Dạ, hôm qua lớp mình học đến phần Tri thức Ngữ văn.

Chúng ta có thể trả lời bằng một câu rút gọn nhưng nên thêm “ạ”, “dạ” để thể hiện sự
lễ phép trong tình huống này.

Câu rút gọn giúp tránh lặp lại những từ ngữ đã xuất hiện trước đó, làm cho nhịp độ cuộc đối thoại nhanh hơn và ngôn ngữ trở nên gọn gàng, súc tích hơn. Tuy nhiên tùy vào ngữ cảnh giao tiếp, đối tượng giao tiếp mà sử dụng câu rút gọn một cách phù hợp. Đánh giá điểm nếu HS trả lời tốt.

* Lưu ý:

- Không làm người khác hiểu sai hoặc không đầy đủ nội dung câu nói.

- Không làm câu nói thành một câu cộc lốc, khiếm nhã.

YTìm hiểu khái niệm câu đặc biệt: Làm việc cá nhân.

* Giao nhiệm vụ học tập:

-Yêu cầu HS đọc ví dụ:

Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ

Đồng chí!

? Em có nhận xét gì về câu thơ “Đồng Chí”?

?Em hãy tìm thêm những ví dụ tương tự.

* Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện nhiệm vụ cá nhân.

* Báo cáo, thảo luận: HS trình bày câu trả lời, các HS khác nhận xét, bổ sung.

* Kết luận, nhận định: GV chốt lại khái niệm của câu đặc biệt. Đánh giá điểm nếu HS trả lời tốt.

2) Câu đặc biệt

- Câu đặc biệt là câu không có cấu tạo theo mô hình chủ ngữ- vị ngữ mà chỉ có một trung tâm cú pháp chính ( do do một hoặc một cụm từ) tạo thành.

YTìm hiểu chức năng của câu đặc biệt:Làm việc theo cặp đôi.

* Giao nhiệm vụ học tập:

-GV phát PHT tìm hiểu về chức năng của câu đặc biệt.

-Yêu cầu HS hoàn thành trong 3 phút.

* Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện nhiệm vụ theo cặp đôi.

* Báo cáo, thảo luận: Đại diện từng bàn báo cáo kết quả từng chức năng. HS bàn khác nhận xét, bổ sung.

* Kết luận, nhận định: GV chốt lại các chức năng của câu đặc biệt. Ghi điểm cộng cho các nhóm có câu trả lời đúng.

-Chức năng:

+Bộc lộ cảm xúc ( đau đớn, xót xa, thương cảm, nghẹn ngào,…)

+Xác định thời gian, nơi chốn;

+Liệt kê, thông báo sự vật, hiện tượng;

+Gọi đáp;

Ví dụ 1: Chao ôi!

=>Chức năng: Bộc lộ cảm xúc

Ví dụ 2: Trên bàn có một lọ hoa.

=>Chức năng: Thông báo sự vật, hiện tượng.