Giáo án Ngữ văn 8 sách Cánh Diều 2024 cả năm

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV tổ chức trò chơi Ai nhanh hơn?

- GV chuẩn bị 05 câu hỏi và chiếu câu hỏi lên bảng, HS xung phong trả lời, ai có câu trả lời đúng nhiều nhất sẽ thắng cuộc.

Câu 1: Ngoài bìa cuốn sách tập 1 của môn học có hình ảnh liên quan đến văn bản nào trong sách?

Câu 2: Môn học này rèn cho các em những kĩ năng cơ bản nào?

Câu 3: Các kĩ năng đó giúp em như thế nào trong việc học môn này?

Câu 4: Bài mở đầu giúp em hiểu được điều gì?

Câu 5: Theo em, tại sao cần biết cấu trúc sách trước khi đọc?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS làm việc cá nhân

Bước 3: Trao đổi thảo luận, báo cáo sản phẩm

- GV kiểm tra trực tiếp một số học sinh, còn lại nộp sản phẩm về cho cô theo yêu cầu trên.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

Dựa vào kết quả sản phẩm:

- HS đánh giá sản phẩm của mình.

- Đánh giá lẫn nhau.

- GV đánh giá, nhận xét, chốt phương án trả lời.

- GV dẫn dắt, giới thiệu bài mới:

Các em thân mến! Trải qua hai năm học vừa rồi, các em đã có cơ hội làm quen và học tập theo phương pháp mới về môn học Ngữ văn. Bởi vậy, chúng ta đều biết để học tốt môn học này thì trước hết các em phải có cái nhìn khái quát về những gì được học trong môn học đó. Bài học mở đầu hôm nay sẽ giúp các em tìm hiểu và khám phá những nội dung cơ bản có trong cuốn sách thú vị này nhé!

- HS trả lời câu hỏi.

Dự kiến sản phẩm:

1. Nắng mới (Lưu Trong Lư)

2. Các kĩ năng: đọc, viết, nói và nghe

3. Giúp việc học trở nên thú vị, sáng tạo, đồng thời giúp phát triển năng lực của học sinh.

4. Bài mở đầu giúp hiểu được nội dung khái quát, cấu trúc sách và các bài học trong sách.

5. Dễ dàng nắm bắt được những kiến thức, bao gồm những nhiệm vụ và yêu cầu của từng phần như thế nào.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

I. Hình thức sách Ngữ văn 8

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát toàn bộ sách từ bìa, Lời nói đầu, các bài học bên trong và xem phần cuối sách, phần Mục lục.

- GV nêu câu hỏi:

+ Sách Ngữ văn 8 có hình thức và bố cục như thế nào?

+ Tại sao HS phải làm quen với sách này?

+ Làm quen sẽ có tác dụng gì cho việc học tập?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS nghe và theo dõi

- GV hướng dẫn, hỗ trợ.

Bước 3: HS báo cáo, thảo luận

- GV tổ chức học sinh báo cáo kết quả thực hiện hoạt động.

- HS thực hiện báo cáo, nhận xét, bổ sung ý kiến.

Bước 4: Kết luận

- GV kết luận, chốt lại nhiệm vụ.

II. Tìm hiểu nội dung sách Ngữ văn 8

1. Học đọc

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm 4, hoàn thành PHT số 1 trong thời gian 5 phút.

+ Liệt kê tên các văn bản được học trong chương trình theo các thể loại.

+ Nêu nội dung chính của các văn bản đó.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm thảo luận, hoàn thành nhanh sản phẩm PHT.

Bước 3: Trao đổi thảo luận, báo cáo sản phẩm

- GV yêu cầu HS nộp sản phẩm.

Bước 4: Nhận xét

- GV nhận xét sản phẩm, chốt kiến thức.

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- Đọc mục 6. Rèn luyện tiếng Việt (Trang 8/SGK):

+ Sách Ngữ văn 8 gồm những loại bài tập tiếng Việt nào?

+ Bài tập vận dụng kiến thức tiếng Việt nhằm mục đích gì và phục vụ các hoạt động nào?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS suy nghĩ cá nhân để trả lời câu hỏi.

Bước 3: Trao đổi thảo luận, báo cáo sản phẩm

- HS trả lời câu hỏi.

- GV kiểm tra sản phẩm.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

- GV nhận định sản phẩm, nhận xét và chuẩn hóa kiến thức.

I. Hình thức sách Ngữ văn 8

- Hình thức đẹp, bố cục khoa học, rõ ràng.

- HS cần làm quen với sách nhằm:

+ Có cái nhìn tổng thể về chương trình Ngữ văn 8.

+ Xác định được năng lực, phẩm chất, kĩ năng hình thành cho bản thân.

+ Lựa chọn phương pháp học tập phù hợp.

- Tác dụng:

+ Xác định được trọng tâm của chương trình.

+ Xây dựng kế hoạch học tập cho bộ môn.

II. Tìm hiểu nội dung sách Ngữ văn 8

1. Học đọc

a. Các thể loại văn bản đọc hiểu

- Văn bản truyện: Tôi đi học (Thanh Tịnh), Gió lạnh đầu mùa (Thạch Lam), Người mẹ vườn cau (Nguyễn Ngọc Tư), Chuỗi hạt cườm màu xám (Đỗ Bích Thúy),…

- Văn bản thơ: Nắng mới (Lưu Trọng Lư), Nếu mai em về Chiêm Hóa (Mai Liễu), Đường về quê mẹ (Đoàn Văn Cừ), Qua Đèo Ngang (Bà Huyện Thanh Quan),…

- Văn bản hài kịch: Đổi tên cho xã (Lưu Quang Vũ), Ông Giuốc-đanh mặc lễ phục (Mô-li-e).

- Văn bản nghị luận: Vẻ đẹp của bài thơ “Cảnh khuya” (Lê Trí Viễn), Chiều sâu trong truyện “Lão Hạc” (Văn Giá), Hịch tướng sĩ (Trần Quốc Tuấn), Chiếu dời đô (Lý Công Uẩn),…

- Văn bản thông tin: Sao băng (Hồng Nhung), Nước biển dâng: bài toán khó cần giải trong thế kỉ XXI (Lưu Quang Hưng),…

b. Rèn luyện tiếng Việt

- Các loại bài tập tiếng Việt trong sách Ngữ văn 8:

+ Bài tập nhận biết các hiện tượng và đơn vị tiếng Việt (bài tập nhận biết câu kể, câu hỏi, câu khiến, câu cảm, câu khẳng định và câu phủ định,…)

+ Bài tập phân tích tác dụng của các hiện tượng và đơn vị tiếng Việt (bài tập phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ đảo ngữ, câu hỏi tu từ trong tác phẩm văn học và đời sống,…)

+ Bài tập lập đơn vị tiếng Việt (viết các đoạn văn diễn dịch, quy nạp, song song, phối hợp)

1. Tác giả

Mục tiêu: Học sinh biết được những thông tin cơ bản về nhà văn Thanh Tịnh

Nội dung:

GV: Sử dụng kĩ thuật đặt câu hỏi và yêu cầu học sinh (HS) thực hiện nhiệm vụ.

HS: Chuẩn bị phiếu học tập số 1 ở nhà và thực hiện nhiệm vụ của giáo viên (GV) giao.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

Bước 1: Giao nhiệm vụ (GV)

(?) Trình bày những thông tin chính về nhà văn Thanh Tịnh?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Xem lại nội dung chuẩn bị ở nhà trả lời câu hỏi

Bước 3: Báo cáo thảo luận

GV: Mời HS trả lời

HS: trình bày thông tin về nhà văn Thanh Tịnh

- Những HS còn lại lắng nghe, theo dõi bạn trình bày, sau đó nhận xét, bổ sung (nếu cần)

Bước 4: Kết luận, nhận định (GV)

GV:

- Nhận xét phần chuẩn bị của HS

- Chốt sản phẩm lên màn hình và chuyển dẫn sang nội dung tiếp theo.

1. Tác giả

- Thanh Tịnh (1911-1988), tên thật là Trần Văn Ninh

- Quê ven sông Hương, ngoại ô Huế

- Là nhà giáo, nhà văn, nhà thơ.

- Sáng tác của ông toát lên vẻ đẹp đằm thắm, tình cảm êm dịu, trong trẻo.

- Tác phẩm tiêu biểu: Hậu chiến trường (1937), Quê mẹ (1941)…

2. Tác phẩm

Mục tiêu:

- HS biết cách đọc và tóm tắt văn bản “Tôi đi học”

- Nhận biết được một số đặc điểm của truyện ngắn: cốt truyện, nhân vật, chi tiết, sự kiện,…

- Trình bày những thông tin chính về văn bản “Tôi đi học”:

+ Thể loại

+ Phương thức biểu đạt

+ Nhân vật chính

+ Ngôi kể

+ Các sự việc chính

+ Bố cục…

Nội dung:

GV: Sử dụng kĩ thuật đặt câu hỏi và yêu cầu học sinh (HS) thực hiện nhiệm vụ.

HS: Chuẩn bị phiếu học tập số 1 ở nhà và thực hiện nhiệm vụ của giáo viên (GV) giao.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

a. Đọc, tóm tắt và tìm hiểu chú thích

Bước 1: Giao nhiệm vụ (GV)

- Hướng dẫn cách đọc

- Yêu cầu HS tóm tắt ngắn gọn văn bản

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

GV:

- Yêu cầu HS đọc mẫu

- Yêu cầu HS khác nhận xét cách đọc

HS đọc mẫu

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- HS còn lại nghe, nhận xét về cách đọc của bạn

Bước 4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét cách đọc và phần tóm tắt của HS

- Chốt cách đọc, chốt nội dung tóm tắt và chuyển dẫn sang phần

b. Tìm hiểu chung về văn bản

Bước 1: Giao nhiệm vụ (GV)

- Yêu cầu HS mở PHT số 1

- Chia nhóm cặp đôi theo bàn

- Nhiệm vụ:

+ 1 phút HĐ cá nhân: xem lại PHT đã chuẩn bị

+ 2 phút tiếp theo: trao đổi, chia sẻ để thống nhất nội dung trong PHT số 1

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

GV gợi ý: Bằng sự chuẩn bị PHT ở nhà, em hãy đọc PHT của bạn xem có nội dung nào cần trao đổi hay không.

HS: Đọc PHT số 1 của bạn và đánh dấu nội dung khác biệt để trao đổi.

Bước 3: Báo cáo thảo luận

GV: Chỉ định một số cặp đôi trình bày sản phẩm (PHT số 1)

HS:

- Đại diện cặp đôi trình bày từng nội dung trong PHT số 1.

- Những cặp đôi còn lại lắng nghe, theo dõi bạn trình bày, sau đó nhận xét, bổ sung (nếu cần) cho sản phẩm cặp đôi của bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định (GV)

GV:

- Nhận xét từng nội dung của bạn, nhận xét sản phẩm trình bày của HS cũng như lời bổ sung của HS khác (nếu có).

- Chốt sản phẩm lên màn hình và chuyển dẫn sang nội dung tiếp theo.

2. Tác phẩm

a. Đọc, tóm tắt và tìm hiểu chú thích

- Đọc

- Chú thích (SGK)

- Tóm tắt

b. Tìm hiểu chung về vb

- Thể loại: truyện ngắn

+ Quy mô: tác phẩm văn xuôi cỡ nhỏ

+ Bối cảnh: không gian nhỏ, thời gian nhất định

+ Nhân vật: thường ít nhân vật

+ Sự kiện: ít sự kiện phức tạp.

+ Chi tiết: chi tiết cô đúc, lời văn mang nhiều ẩn ý…

+ Cốt truyện đơn giản, nhiều dạng: sự việc khác thường kỳ lạ; sự việc giản dị, đời thường mà giàu chất thơ; có truyện giàu tính, triết lý; lại có truyện ngắn rất giàu chất thơ.

- Phương thức biểu đạt: tự sự

- Ngôi kể: ngôi thứ nhất

- Nhân vật chính: nhân vật tôi

- Nhân vật phụ: mẹ, ông Đốc, các bạn

- Các sự việc chính:

+ Dòng cảm xúc của nhân vật “tôi” trên đường đến trường

+ Dòng cảm xúc của nhân vật “tôi” ở trên sân trường

+ Dòng cảm xúc của nhân vật “tôi” khi vào lớp học

- Bố cục:

+ Phần 1: từ đầu đến “trên ngọn núi”: Cảm giác, tâm trạng của “tôi” khi mẹ dắt tay đến trường

+ Phần 2: tiếp theo đến “nghỉ cả ngày nữa”: Suy nghĩ, cảm xúc của “tôi” khi bước vào sân trường Mĩ Lí.

+ Phần 3: còn lại: Tâm trạng của “tôi” khi ngồi trong lớp học

- Cốt truyện: giản dị, đời thường, giàu chất thơ. Kể theo trình tự thời gian, men theo dòng hồi tưởng của nhân vật “tôi”.

1. Bối cảnh của câu chuyện

Mục tiêu:

- HS tìm, phát hiện và nêu được những chi tiết về bối cảnh của câu chuyện.

+ Thời gian xảy ra câu chuyện

+ Cảnh vật …

+ Con người

- Nhận xét được bối cảnh của câu chuyện…

Nội dung:

GV sử dụng kĩ thuật vấn đáp, kĩ thuật khăn phủ bàn để hướng dẫn HS tìm hiểu về bối cảnh của câu chuyện.

HS suy nghĩ cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thành nhiệm vụ học tập

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

Bước 1: Giao nhiệm vụ (GV)

HĐ cá nhân (GV đặt câu hỏi):

? Cảnh vật trong truyện được nhìn qua con mắt của ai và được nhớ lại theo trình tự nào?

HĐ nhóm

- GV chia nhóm lớp

- Yêu cầu mở PHT và hoàn thành PHT bằng cách trả lời câu hỏi sau:

?Nêu một số chi tiết nổi bật của cảnh vật trong phần 1 (chi tiết miêu tả khung cảnh thiên nhiên và hình ảnh con người).

?Chỉ ra biện pháp nghệ thuật được sử dụng? (Vai trò của tưởng tượng trong tiếp nhận văn học)

? Qua đó em có nhận xét gì về bối cảnh của câu chuyện?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ (HS)

GV hướng dẫn HS đọc đoạn văn số 1 và tìm chi tiết.

HS đọc SGK, tìm chi tiết

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

HĐ cá nhân:

GV:

- Gọi HS trả lời câu hỏi

- Gọi HS nhận xét câu trả lời của bạn

HS:

- Đại diện trả lời câu hỏi

- HS còn lại lắng nghe, nhận xét và bổ sung cho câu trả lời của bạn (nếu cần).

HĐ nhóm

GV:

- Yêu cầu đại diện nhóm trình bày sản phẩm

- Yêu cầu các nhóm còn lại nhận xét và bổ sung cho sản phẩm của nhóm bạn (nếu cần).

HS:

- Nhóm đại diện trình bày sản phẩm học tập

- Các nhóm còn lại nhận xét và bổ sung cho sản phẩm của nhóm bạn (nếu cần).

Bước 4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét câu trả lời/sản phẩm học tập và nhận xét của cá nhân/nhóm HS.

- Chốt, bình và chuyển dẫn sang nội dung tiếp theo.

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

1. Bối cảnh của câu chuyện

- Thời điểm: cuối thuà thời điểm khai trường

- Không gian: trên con đường dài và hẹpàThời điểm, nơi chốn quen thuộc, gắn liền với tuổi thơ tác giả