Phân tích truyện ngắn “Thằng gù” của Hạ Huyền

Phân tích đoạn trích truyện ngắn Thằng gù

Thằng gù là một truyện ngắn của tác giả Hạ Huyền. Cốt truyện của "Thằng Gù" đơn tuyến, xoay quanh nhân vật chính là Đức, với những trải nghiệm, nỗi đau và sự cô đơn của cậu bé gù lưng. Trong bài viết này Hoatieu xin chia sẻ mẫu dàn ý phân tích truyện ngắn Thằng gù của nhà văn Hạ Huyền sẽ giúp các em hiểu rõ hơn về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.

• Phân tích truyện ngắn Củ khoai nướng

1. Văn bản Thằng gù

THẰNG GÙ

Làng tôi có một đứa trẻ bị tật nguyền. Nó tên là Đức, một cái tên hẳn hoi nhưng tất cả bọn trẻ chúng tôi đều gọi tên nó là thằng Gù. Lên mười tuổi mà thằng Gù vẫn chưa đi học, chẳng hiểu do mặc cảm hay do điều gì khác. Nhiều hôm từ trong phòng học (phòng học của chúng tôi ở tầng hai), tôi thấy thằng Gù chăn trâu ngoài cánh đồng. Cái hình người gấp khúc, chỗ đỉnh gù cao hơn chỏm đầu khiến tôi nhận ngay ra nó. Nó và con trâu giống như hai chấm đen nổi lên giữa màu xanh rười rượi của cánh đồng. Nó đứng nhìn về phía trường học. Tiếng đọc bài đồng thanh của chúng tôi vang vang lan tỏa ra xung quanh. Chắc nó nghe được tiếng đọc bài. Cái chấm đen gấp khúc, bé nhỏ dường như bất động. Chỉ có con trâu thỉnh thoảng lại vươn cổ lên kêu “nghé ọ” một hồi dài.

Thằng Gù lảng tránh tất cả các trò chơi của chúng tôi. Những tiếng trêu chọc: “Ê, con lạc đà châu Phi”, “Tránh ra chúng mày ơi cho bà còng đi chợ” làm nó càng cúi gập người xuống, mắt dí vào bụng. Nó im lặng len lét vòng qua chỗ chúng tôi đang chơi đùa. Có lần, nó bỏ chạy. Bọn trẻ cười ré khi thấy cái hình gấp khúc đó cứ như lăn về phía trước. Chao ôi, thằng Gù ...

[...] Một buổi chiều mưa vừa dứt, nắng mới tưng tửng hé sáng vạt đồi, chúng tôi chợt nghe tiếng đàn ghi ta vang lên từ chiếc loa nén nào đó. Có người hát rong về làng. Đây quả là cả một sự kiện đối với cái làng đang mê mệt, thiếp lặng đi sau những trận mưa ròng rã này. Chúng tôi ùa ra xem. Người lớn, trẻ con, vòng trong, vòng ngoài lố nhố vây quanh đoàn người hát rong. Tôi gọi là đoàn vì họ có tới ba người. Hai đứa trẻ và một người đàn ông mang kính đen, đeo cây đàn ghi ta trước bụng, Trong hai đứa trẻ, có một đứa giống hệt thằng bé tật nguyền của làng tôi. Nó cũng bị gù.

Nó biểu diễn nhiều trò. Buồn cười nhất là trò trồng cây chuối. Không phải nó trồng cây chuối bằng tay và đầu như lũ trẻ chúng tôi thường làm. Nó trồng bằng cái lưng gù. Đoạn gấp giữa đỉnh gù và đầu thành cái đế đỡ đôi chân khẳng khiu của nó dựng đứng. Mỗi lần nó trồng cây chuối mọi người lại cười ồ. Có người hứng chí vỗ tay hét: “Trồng lại đi, thế thế ...”. Nghe tiếng hô, thằng gù đỏ căng mặt mày, lên gân tì cái lưng gù xuống đất cố duỗi thẳng đôi chân. Phải trồng cây chuối nhiều lần nên trán nó ướt nhầy mồ hôi. Đã thế tiếng hô “Làm lại đi” vẫn thúc giục không ngớt.

Giữa lúc đó thì nó chen chân vào. Thằng Gù của làng tôi. Tiếng cười rộ: “À, hai thằng gù. Đức ơi, mày trồng thêm cây chuối nữa đi”. Tôi nín thở nhìn theo nó. Nó chen vào làm gì, cho tiền những người hát rong chăng? Tiếng ghi ta điện vẫn bập bùng, rấm rứt. Nó từ từ đi đến bên “cây chuối” người. Đỡ thằng bé gù đứng thẳng lại, nó bỗng quắc mắt nhìn vòng người vây quanh. Bất ngờ nó thét:

- Thế mà cười được à? Đồ độc ác!

Sau tiếng thét của nó, đám đông bừng tỉnh. Tiếng cười tắt lặng. Người đàn ông đang gảy đàn cũng dừng tay sững sờ. Tất cả các cặp mắt dồn về nó. Khuôn mặt thằng Đức đẫm lệ. Nó móc túi áo ngực lôi ra những đồng tiền được gấp cẩn thận đặt vào lòng mũ của người hát rong. Đôi vai nó rung rung thổn thức. Cái vòng người đang vây quanh tự nhiên gãy vỡ. Đứt từng quãng. Không ai bảo ai, từng người một lặng lẽ tan dần. Tất cả bọn trẻ chúng tôi đứa nào cũng cúi gằm mặt xuống. Tiếng sấm ì ùng từ dãy núi dội đến. Hình như trời lại sắp mưa.

Theo Hạ Huyền

(Con gái người lính đảo, Truyện đọc thêm môn Giáo dục công dân và môn Ngữ văn ở THCS, NXB Giáo dục, 2003)

Chú thích: Hạ Huyền tên khai sinh là Đỗ Văn Tiến (1957-2009), một người viết truyện thiếu nhi, một nhà văn, một nhà báo xuất sắc. Anh nguyên là trưởng cơ quan đại diện Tạp chí Văn Hiến Việt Nam tại Thanh Hóa, đã có nhiều đóng góp trong văn học thiếu nhi cũng như báo chí Việt Nam. Hạ Huyền chỉ viết về những gì rất quen thuộc trong cảnh vật và cuộc sống làng quê, nhưng có lẽ do anh biết lắng nghe những tiếng mà người khác không biết lắng nghe, nhìn thấy được những cái mà người khác không thấy, cảm nhận được những điều mà người khác không thể cảm nhận nên luôn có những điều mới mẻ để kể với chúng ta về cánh đồng, bến sông, con đê, giếng nước, ngôi đình, về mùa xuân, mùa hè, mùa thu, mùa đông, về tết nguyên đán, tết trung thu, về hoa gạo, hoa râm bụt, hoa nhài, hoa huệ, hoa đào,… Những điều Hạ Huyền kể đều đẹp như cổ tích nhưng là cổ tích do chính anh tạo ra để thổ lộ những nuối tiếc không cùng những vẻ đẹp vô giá của làng quê đã bị đánh mất, nhắn nhủ con người rằng cái tốt, cái thiện luôn là những giá trị vĩnh cửu và luật trời, luật đời xưa nay vẫn vậy: ác giả – ác báo, ở hiền – gặp lành.

2. Dàn ý phân tích tác phẩm truyện Thằng gù của Hạ Huyền

I. Mở bài

+ Văn học, như một chiếc gương phản chiếu, luôn khám phá và phơi bày những góc khuất sâu thẳm trong tâm hồn con người, đặc biệt là qua những câu chuyện nhỏ bé nhưng đong đầy cảm xúc.

+ "Thằng Gù" của Hạ Huyền là một tác phẩm đầy nhân văn, đưa người đọc vào hành trình khám phá những khía cạnh tinh tế của tình người.

+ Hạ Huyền đã khéo léo xây dựng câu chuyện về cậu bé Đức với thân hình dị dạng, để từ đó mở ra những tầng lớp ý nghĩa về lòng nhân ái, sự đồng cảm và cả nỗi đau thầm lặng mà cậu phải chịu đựng.

II/Thân bài

Khái quát

+ Hạ Huyền, tên thật là Đỗ Văn Tiến, là một nhà văn nổi bật trong giai đoạn văn học Việt Nam cuối thế kỷ XX và đầu thế kỷ XXI.

+ Ông không chỉ là một nhà văn mà còn là một nhà báo xuất sắc, đã có nhiều đóng góp to lớn cho văn học thiếu nhi và báo chí Việt Nam.

+ Phong cách sáng tác của Hạ Huyền thường gắn liền với những điều bình dị, quen thuộc trong đời sống làng quê, nhưng qua lăng kính của ông, chúng trở nên sinh động và đẹp đẽ như những câu chuyện cổ tích.

+ Tác phẩm "Thằng Gù" của ông được kể theo ngôi thứ nhất, qua góc nhìn của một cậu bé trong làng.

+ Cốt truyện của "Thằng Gù" đơn tuyến, xoay quanh nhân vật chính là Đức, với những trải nghiệm, nỗi đau và sự cô đơn của cậu bé gù lưng.

+ Nhân vật trung tâm làm nổi bật chủ đề của truyện chính là Đức, cậu bé gù với tâm hồn trong sáng nhưng lại phải chịu đựng sự trêu chọc, khinh miệt từ những người xung quanh.

Tóm tắt và nêu chủ đề

+ "Thằng Gù" kể về cậu bé Đức, một đứa trẻ tật nguyền. Dù mang tên Đức nhưng cậu lại bị gọi bằng cái tên "Thằng Gù" vì thân hình dị dạng của mình. Cậu sống một cuộc sống cô đơn, bị cô lập bởi những đứa trẻ khác trong làng. Một ngày nọ, khi một đoàn hát rong đến biểu diễn trong làng, cậu nhận ra có một cậu bé gù khác trong đoàn. Khi mọi người cười đùa và chế giễu cậu bé gù trong đoàn hát, Đức đã bước vào, đỡ cậu bé đứng dậy và quát lên, tố cáo sự độc ác của đám đông. Câu chuyện kết thúc trong sự lặng lẽ của đám đông và nỗi đau đớn âm thầm của Đức.

+ Đề tài của "Thằng Gù" không mới, nhưng lại được thể hiện dưới góc nhìn tinh tế và đầy nhân văn, đề cập đến sự khắc nghiệt của xã hội đối với những con người bị coi là khác biệt.

+ Chủ đề của truyện là lòng nhân ái, sự đồng cảm với những mảnh đời bất hạnh, đồng thời lên án sự vô cảm, độc ác của con người đối với những người yếu thế.

Phân tích nhân vật chính

Nhân vật Đức trong truyện ngắn "Thằng Gù" của Hạ Huyền được xây dựng như một biểu tượng của sự dũng cảm và lòng nhân ái trong hoàn cảnh đầy khó khăn.

+ Đức là một đứa trẻ tật nguyền, bị xã hội và bạn bè đồng trang lứa xa lánh, chế giễu bởi ngoại hình khác biệt. Cuộc sống của cậu bé gắn liền với sự cô độc và những cái nhìn miệt thị của những người xung quanh, nhưng bên trong tâm hồn cậu lại ẩn chứa một trái tim nhạy cảm và giàu lòng trắc ẩn.

+ Khi chứng kiến cảnh đám đông cười cợt và ép buộc một đứa trẻ khuyết tật khác biểu diễn trò trồng cây chuối, Đức đã không thể im lặng. Hành động mạnh mẽ của Đức khi chen vào đám đông, quát mắng họ vì sự vô cảm, và sau đó lặng lẽ đặt tiền vào mũ của người hát rong đã thể hiện sự phẫn nộ trước cái ác và lòng trắc ẩn của cậu.

+ Tâm trạng đau đớn và giọt nước mắt rơi trên khuôn mặt Đức sau hành động ấy không chỉ là biểu hiện của nỗi buồn mà còn là sự bất lực trước thực tại tàn nhẫn.

=>Qua nhân vật Đức, nhà văn Hạ Huyền muốn nhắn gửi một thông điệp sâu sắc về giá trị của lòng nhân ái và sự thức tỉnh của con người trước những bất công trong xã hội, đặc biệt là đối với những số phận bất hạnh.

Phân tích các nhân vật khác

Ngoài Đức, trong truyện còn có những nhân vật phụ đó là những đứa trẻ trong làng và đoàn hát rong. Những đứa trẻ trong làng đại diện cho sự vô cảm, độc ác của xã hội. Chúng không hề nhận thức được nỗi đau mà Đức phải chịu đựng, thậm chí còn coi việc trêu chọc cậu là một trò vui. Đoàn hát rong, đặc biệt là cậu bé gù trong đoàn, là hình ảnh phản chiếu của Đức, một mảnh đời khác cũng chịu đựng sự khinh miệt của xã hội. Những nhân vật này không chỉ góp phần xây dựng bối cảnh mà còn là những đối tượng để Hạ Huyền thể hiện sự tương phản giữa lòng nhân ái và sự vô cảm, giữa nỗi đau cá nhân và sự thờ ơ của xã hội. Họ cũng góp một phần không nhỏ làm nổi bật chủ đề của tác phẩm này.

Đánh giá về nghệ thuật của đoạn trích

Truyện ngắn “Thằng gù” có nhiều nét đặc sắc về mặt nghệ thuật:

+ Hạ Huyền sử dụng cốt truyện đơn giản nhưng giàu cảm xúc để truyền tải thông điệp của mình.

+ Ngôi kể thứ nhất với điểm nhìn của một đứa trẻ trong làng giúp người đọc dễ dàng đồng cảm với câu chuyện và nhận thức rõ ràng về sự bất công mà Đức phải chịu đựng.

+ Cách dựng tình huống trong truyện rất tinh tế, đặc biệt là tình huống đoàn hát rong đến làng. Tình huống này không chỉ là điểm nhấn của cốt truyện mà còn là một cách để bộc lộ sâu sắc tâm lý nhân vật và phản ánh thực tại xã hội.

+ Nhân vật trong truyện được khắc họa chủ yếu qua hành động. Hạ Huyền không đi sâu vào miêu tả nội tâm, nhưng mỗi chi tiết hành động đều rất đắt giá, làm nổi bật tính cách và tâm trạng của nhân vật.

+ Ngôn ngữ truyện đơn giản nhưng tinh tế, giàu cảm xúc khiến người đọc không chỉ cảm nhận được câu chuyện mà còn thấm thía những giá trị nhân văn ẩn chứa trong đó.

+ Giọng điệu của truyện trầm buồn, xót xa, làm tăng thêm sức nặng cho thông điệp của tác phẩm.

Đánh giá chung và liên hệ

+ "Thằng Gù" là một tác phẩm giàu giá trị nhân văn, với nghệ thuật kể chuyện tinh tế và cốt truyện đơn giản nhưng đầy xúc động.

+ Câu chuyện không chỉ phản ánh sự khắc nghiệt của xã hội đối với những con người bị coi là khác biệt mà còn là lời nhắc nhở về lòng nhân ái, sự đồng cảm cần có trong mỗi con người.

+ Thông điệp mà tác phẩm mang lại là một lời kêu gọi hãy sống nhân văn, đừng để sự vô cảm và độc ác lấn át tình người.

+ Qua câu chuyện, có thể thấy Hạ Huyền là một nhà văn có trái tim nhạy cảm, luôn lắng nghe và cảm nhận những điều nhỏ bé nhưng sâu sắc trong cuộc sống.

+ So sánh với các tác phẩm cùng đề tài, "Thằng Gù" vẫn mang một nét riêng, với phong cách nhẹ nhàng, tinh tế nhưng không kém phần sâu sắc. Tác phẩm đã góp phần làm phong phú thêm văn học thiếu nhi Việt Nam, để lại dấu ấn khó phai trong lòng người đọc.

III/Kết bài

+ "Thằng Gù" là một tác phẩm đặc sắc, không chỉ vì nội dung cảm động mà còn vì những giá trị nhân văn sâu sắc mà nó mang lại.

+ Truyện đã khơi gợi trong lòng người đọc không ít những tình cảm đẹp. Nó khiến ta càng thêm thương cảm đối với những con người bất hạnh, với những người bạn không may mắn của mình.

+ "Thằng Gù" không chỉ là một câu chuyện, mà còn là một bài học về cách đối xử với những người yếu thế trong xã hội, là lời nhắc nhở rằng chúng ta cần sống tử tế và nhân văn hơn.

+ Sức sống của truyện sẽ mãi trường tồn trong lòng bạn đọc như một tấm gương phản chiếu về lòng tốt và sự đồng cảm của con người.

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trên chuyên mục Học tập - Lớp 9 của HoaTieu.vn.