(2 đề có đáp án) Đọc hiểu truyện ngắn Trở về

Cuộc đời và văn chương Thạch Lam tuy ngắn ngủi nhưng những tác phẩm của ông luôn để lại những giá trị lâu dài. Truyện ngắn Trở về là một truyện ngắn hay, cốt truyện giản dị xoay quanh nhân vật chính tên Tâm, được người mẹ tần tảo sớm khuya nuôi dạy nên người. Tuy nhiên, khi được ra thành phố, cuộc sống danh lợi hào nhoáng, kim tiền lấp lánh dường như khiến anh ta mờ mắt và quên đi người mẹ già ở quê nhà, chối bỏ nguồn cội quê hương. Sau đây là một số đề đọc hiểu văn bản Trở về có đáp án sẽ giúp các bạn đọc hiểu hơn về nộ dung và ý nghĩa của tác phẩm.

• Đọc hiểu Nắng mới có đáp án
• Gió lạnh đầu mùa đọc hiểu có đáp án

Trở về Thạch Lam trắc nghiệm

Đọc văn bản sau và thực hiện yêu cầu: (Trắc nghiệm)

(Lược phần đầu: Mùa hè năm nay, Tâm và vợ chàng về nghỉ mát ở nhà một người bạn ở vùng thôn quê. Khi người bạn mời thì Tâm nhận lời ngay, vì chàng tính được chỗ nghỉ mát suốt một tháng hè không phải mất tiền, vả lại tiện hơn nữa, chàng có dịp về thăm nhà cũng ở gần đó)

Có đến năm, sáu năm nay, Tâm không về thăm quê nhà. Trong thời gian ấy, ở Hà Nội, Tâm gắng sức làm việc để giành một cái địa vị trong xã hội. Chàng lấy vợ, con một nhà giàu có, cũng không cho mẹ biết. Thỉnh thoảng chàng nhận được ở nhà quê gửi ra một bức thư mà chữ viết non nớt nguệch ngoạc, và lời lẽ quê kệch. Tâm chỉ đọc thoáng qua rồi không để ý đến. Sống trong hoàn cảnh giàu sang, chắc chắn Tâm không bao giờ nghĩ đến quê nhà nữa. Hoặc có nghĩ đến, chỉ để lại tự chế riễu mình, khi còn nhỏ, đã có cái đời ở thôn quê là giản dị, và sung sướng. Chàng mơ màng yêu một cô thôn nữ, và ước mong cùng nhau sống trong cảnh thanh bạch dưới một túp lều tranh. Cái mộng ấy, bây giờ làm chàng khi nghĩ đến mỉm cười.

Không còn một cái liên lạc gì ràng buộc Tâm với thôn quê nữa. Những người họ hàng ở làng chỉ làm chàng sinh ghét, vì những sự đi lại nhờ vả lôi thôi. Còn đối với mẹ chàng, Tâm tin rằng đã làm đủ bổn phận khi mỗi tháng gửi về giúp bà cụ một số tiền, chàng lại càng tin như vậy lắm, khi nghĩ đến những cái khó khăn chàng phải vượt qua để có số tiền ấy. Bao nhiêu sự dối trá chàng phải cần đến để giấu không cho vợ biết! Có khi chàng nghĩ giận bà mẹ, vì bà mà chàng phải giấu diếm như thế.

Tuy vậy, khi đến gần đầu làng, Tâm trong lòng cũng thấy cảm động. Hai bên cánh đồng lúa xanh gió đưa như nổi sóng. Trên đường giải đá, mặt đất khô rắn lại và nứt nẻ nhiều chỗ. Tâm nhớ lại cái đất ấy đã làm đau đớn bàn chân non nớt của chàng khi còn nhỏ ngày ngày cắp sách đi học.

Một cái cảm giác mát lạnh bỗng trùm lên hai vai: Tâm ngửng đầu lên nhìn, chàng vừa đi vừa bước vào dưới vòm lá tre xanh trong ngõ. Mấy đứa trẻ nhà quê trần truồng và đen sạm đương chơi khăng ở vệ đường. Khi thấy chàng đi qua, chúng đưa những cặp mắt bẩn thỉu nhấp nháy nhìn, và chùi tay giây bùn vào bắp chân. Nghĩ đến thuở nhỏ, chàng cũng chỉ là một đứa bẩn thỉu như những đứa trẻ này, Tâm tự phụ vì mình bây giờ đã vượt hẳn được cái bực nghèo hèn ấy.

(Lược phần cuối: Tâm gặp mẹ nhưng không thiết tha gì với cảnh nhà, chàng nói chuyện đầy vẻ xa cách, lãnh đạm với mẹ và cô hàng xóm vốn thân thiết thưở nhỏ, lòng chỉ nghĩ đến người vợ giàu đang đợi ở quán ăn. Chàng đưa cho mẹ 20 đồng bạc rồi vội vã ra về, mặc bà cụ van nài cậu ở lại ăn cơm. Đang cùng vợ dạo chơi phố chợ trước khi về, Tâm nhìn thấy mẹ. Biết là mẹ ra ga chờ để tiễn mình, hoảng hốt, Tâm giục vợ quay lại lối cũ, lên xe hơi, bắt tài xế đánh xe về ngay Hà Nội. Khi đến chỗ ngoặt Tâm thoáng thấy đứng bên cạnh đường, một bà cụ già khom lưng dựa vào một cô con gái. Xe chạy làm bắn bùn lên quần áo. Tâm thấy cặp mắt đen láy của cô gái quê mở to như ngạc nhiên nhìn mình nhưng chàng không ngoảnh lại. Chàng nghĩ đến cuộc sống giàu sang hiện tại nhanh chóng lãng quên người mẹ và cảnh thôn quê.)

(Trích Trở về - Trong tập truyện Gió lạnh đầu mùa của Thạch Lam)

Chú thích:

- Thạch Lam (1910-1942), tên khai sinh là Nguyễn Tường Vinh, sinh ra và lớn lên ở Hà Nội. Ông viết văn, làm báo và là một trong những cây bút văn xuôi tiêu biểu trong văn học Việt Nam hiện đại giai đoạn 1930-1945.

- Truyện ngắn của Thạch Lam không khai thác các xung đột gay gắt, không có nhiều sự việc biến cố mà đi sâu khắc họa những rung động của thế giới nội tâm con người.

Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản.

A. Miêu tả

C. Tự sự

B. Biểu cảm

D. Nghị luận

Câu 2: Nhân vật Tâm trong truyện trở về thăm nhà không ở trong hoàn cảnh nào?

A. Đã lấy vợ, con một gia đình giàu có.

B. Sống trong hoàn cảnh giàu sang.

C. Chàng đã có địa vị trong xã hội.

D. Chàng đã quyết định bỏ lại tất cả.

Câu 3: Tâm nghĩ đến quê nhà vì lí do nào?

A. Là để tự riễu bản thân đã có thời thôn quê giản dị.

B. Vì những sự nhờ vả lôi thôi của các người họ hàng.

C. Vì còn có người mẹ già vẫn mong ngóng con về.

D. Vì có mối tình đẹp với cô thôn nữ.

Câu 4: Lí do Tâm gửi tiền cho mẹ ở quê nhà là gì?

A. Để không bị ai làm phiền đến cuộc sống của chàng.

B. Để làm tròn bổn phận của một người con.

C. Để che đậy quá khứ quê mùa của chàng.

D. Để mẹ giúp mình dấu kín thân phận với vợ.

Câu 5: Nhân vật Tâm có cảm xúc gì khi bắt gặp những khung cảnh quen thuộc nơi quê nhà?

A. Hờ hững, lãnh đạm.

B. Chán chường, thất vọng.

C. Vui sướng, tủi hổ.

D. Cảm động, tự phụ.

Câu 6: Sức hấp dẫn của truyện Thạch Lam chủ yếu toát ra từ đâu?

A. Tình huống truyện.

B. Tính cách, số phận nhân vật.

C. Thế giới nội tâm của nhân vật.

D. Các xung đột truyện.

Câu 7: Nhận xét nào không phù hợp với tâm trạng của nhân vật Tâm khi trở về thăm quê nhà?

A. Sự trở về của Tâm chỉ là một sự miễn cưỡng, một cách giúp chàng làm đủ bổn phận của mình với quê nhà.

B. Tâm sung sướng, háo hức khi được trở về, được sống lại với những kỉ niệm đẹp của tháng ngày êm đềm khi xưa nơi quê nhà.

C. Tâm cảm động trước khung cảnh quen thuộc của quê nhà nhưng cũng gợi lại cho chàng những kí ức mà chàng muốn quên đi mãi mãi.

D. Tâm không muốn có bất cứ ràng buộc nào với thôn quê bởi nó chỉ gợi cho chàng về một quá khứ nghèo đói, tủi hổ.

Câu 8 (0.5điểm): Nêu nội dung chính của đoạn trích.

Tâm trạng nhân vật Tâm khi trở về thăm quê nhà

Câu 9 (1.0 điểm): Việc nhân vật Tâm chối bỏ nơi mình sinh ra và lớn lên gợi cho anh/ chị những suy nghĩ gì?

Việc nhân vật Tâm chối bỏ nơi mình sinh ra và lớn lên gợi suy nghĩ:

- Đó là cách suy nghĩ của những con người ích kỉ.

- Đó là biểu hiện của một con người không biết trân trọng, biết ơn quá khứ.

- Đó là biểu hiện của sự vô ơn, bạc tình, bạc nghĩa.

- Phản ánh một hiện tượng của xã hội: lối sống chạy theo giá trị vật chất và những hư vinh.

Câu 10 (1.0 điểm): Nhận xét nghệ thuật miêu tả tâm trạng nhân vật của nhà văn Thạch Lam từ nội dung đoạn trích trên.

Nghệ thuật miêu tả tâm lý, thế giới nội tâm nhân vật tinh tế và sâu sắc thông qua :

+ Giọng văn cảm xúc và nhẹ nhàng, điềm tĩnh, khách quan.

+ Thủ pháp nghệ thuật tương phản đối lập.

+ Ngôn ngữ giàu hình ảnh và gợi cảm.

Đọc hiểu Trở về tự luận

Câu 1: Văn bản trên có sự kết hợp giữa các phương thức biểu đạt nào? Tác dụng của sự kết hợp các phương thức biểu đạt trên ? (1,0 điểm)

Câu 2: Xác định chủ đề của văn bản. Em nhận xét như thế nào về chủ đề ấy? (1,0 điểm)

Câu 3: Nhận xét thái độ, tình cảm của người mẹ Tâm dành cho con? (1,0 điểm)

Câu 4: Vai trò của yếu tố miêu tả, biểu cảm trong truyện (1,0 điểm)

Câu 5: Em hãy nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm trạng nhân vật trong đoạn trích trên? (1,0 điểm)

Câu 6: Thông qua văn bản “Trở về”, thông điệp nào có ý nghĩa nhất với em ? Vì sao? (1,0 điểm)

Gợi ý

Câu 1: Văn bản trên có sự kết hợp giữa các phương thức biểu đạt: tự sự, biểu cảm, miêu tả.

Việc kết hợp các phương thức trên: Yếu tố miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự giúp sự việc được thể hiện cụ thể, tính cách nhân vật được khắc họa rõ nét, làm cho việc kể chuyện thêm sinh động, sâu sắc hơn, đồng thời thể hiện được thái độ, tình cảm của người kể.

Câu 2: Xác định chủ đề của văn bản:

– Trở về là một truyện ngắn dễ hiểu với cốt truyện đơn giản nhưng chứa đựng trong đó là bài học về đạo hiếu làm con đáng suy ngẫm.Văn bản là lời nhắc nhở, lên án sự vô tâm, bất hiếu của người con tham phú phụ bần.

– Con người sống trên đời cần phải biết ơn công lao sinh thành, dưỡng dục của cha, mẹ làm tròn chữ hiếu. Hình tượng nhân vật Tâm: điển hình cho một bộ phận không nhỏ trong xã hội hiện đại. Nhà văn phê phán thâm trầm, sâu sắc những con người chạy theo danh lợi mà chà đạp quá khứ. Chủ đề mang tính cấp thiết trong xã hội đương thời khi sự băng hoại đạo đức, con người chạy theo đồng tiền, sống vô cảm…

Câu 3: Tình mẫu tử thiêng liêng

– Người mẹ cảm động đến ứa nước mắt không nói được khi con về thăm quê. Người mẹ nghèo thương con, chăm lo cho con. Người mẹ già yếu luôn quan tâm đến con, gửi thư và lo nghĩ không biết cách lên thành phố thăm con khi con ốm. Dù cho thái độ của Tâm lạnh nhạt nhưng mẹ vẫn niềm nở, nhìn anh bằng ánh mắt âu yếm, ân cần hỏi han, kể cho con nghe về những công việc và cách làm ăn ngày một khó khăn ở quê…

Câu 4. Vai trò của yếu tố miêu tả, biểu cảm trong truyện:

– Làm cho câu chuyện trở lên sinh động, hấp dẫn

– Yếu tố miêu tả giúp người đọc hình dung ra khung cảnh yên bình, nghèo khổ, nhọc nhằn nhưng đầy tình nghĩa của cảnh quê, người quê qua hình ảnh mẹ Tâm và cô Trinh

– Yếu tố biểu cảm giúp thể hiện rõ diễn biến tâm trạng của nhân vật- Tâm (nhân vật chính của truyện)

Câu 5. Nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm trạng nhân vật trong đoạn trích trên:

– Miêu tả tinh tế các sắc thái tâm trạng như nhập thân vào nhân vật

– Ngôn ngữ trong sáng, gợi cảm

– Giọng điệu nhẹ nhàng, giàu chất trữ tình

– Dùng thủ pháp tương phản đối lập ( người mẹ – Tâm)

– Dựng đối thoại sinh động

– Truyện sử dụng ngôi kể thứ ba, điểm nhìn đặt vào nhân vật Tâm

Câu 6. Thông điệp

– Phải biết ơn, có hiếu với người sinh thành nuôi dưỡng mình

– Phải biết ơn quê hương, nơi chúng ta lớn lên, nơi chon giấu biết bao kỉ niệm thời ấu thơ.

– Sống có chí hướng, mục đích, lý tưởng nhưng cũng không chạy theo đồng tiền, danh lợi mà lãng quên quá khứ, lãng quên cội nguồn

– Con người cần tự nhận thức bản thân, biết trân trọng quá khứ, sống có ích trong hiện tại và hướng tới tương lai

– Không được vô cảm, vô tâm với chính những người thân của mình…

– Cần biết lên án những người ham vật chất, hư vinh mà quên đi quá khứ; phải biết trân trọng những người, những việc đã giúp mình trưởng thành và cho mình cuộc sống ở hiện tại.

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trong nhóm Lớp 10 thuộc chuyên mục Học tập của HoaTieu.vn.