Phân tích truyện Những dòng chữ diệu kỳ

Phân tích truyện ngắn Những dòng chữ diệu kì

Những dòng chữ diệu kì là một truyện ngắn của tác giả Khuê Phan, một câu chuyện mang đậm tâm hồn và triết lý nhân văn. Truyện xoay quanh hai nhân vật chính là Cu Minh và nhân vật tôi. Trong bài viết này Hoatieu xin chia sẻ mẫu dàn ý phân tích truyện ngắn Những dòng chữ diệu kì của Nguyễn Phan Khuê sẽ giúp các em hiểu rõ hơn về nội dung và nghệ thuật của tác  phẩm.

• Phân tích truyện ngắn “Lụm còi”

Văn bản Những dòng chữ diệu kì

Ngày ấy, cu Minh còn bé xíu, chưa đi học. Tôi rất quý nó, vì nhà nó có cả một thư viện nhỏ. Ba nó là thầy giáo dạy văn trên tỉnh. Cuối tháng, ông mới về nhà nghỉ một hai hôm. Mỗi lần về, ba nó mang theo cả một cặp toàn sách và báo. Khi ba nó đi khỏi là tôi lò dò tìm đến. Chao ôi toàn truyện là truyện! Tôi đọc ngốn ngấu, quên cả ăn cơm. Còn cu Minh thì cứ dửng dưng như không có gì. Cũng phải thôi, vì nó đã biết đọc chữ gì đâu. Tôi bỗng thấy thương nó vô cùng. Vậy mà mỗi khi tôi gọi vào để đọc cho nghe thì nó cứ nhấp nha nhấp nhổm đứng ngồi không yên.

Chiều mùa hè, bọn trẻ chúng tôi mỗi đứa đều có một cánh diều để thả. Thằng Minh rất thích chơi diều. Nó thích nhất là chiếc diều của thằng Hải, vì chiếc diều đó luôn bay cao nhất và đẹp nhất. Chiều hôm ấy, tôi thấy Minh xoắn lấy Hải. Và hôm sau đã thấy Minh cầm chiếc diều đó trên tay. Lạ thật! Hải có cho ai cái gì đâu? Khi tôi hỏi Minh, thì nó toét miệng cười:

– Em đổi cho anh ấy cuốn truyện ngoài bìa có vẽ mấy chú lùn với cô công chúa đấy!

– Nàng Bạch Tuyết và bảy chú lùn! – Tôi kêu lên tiếc rẻ.

– Gạ mãi anh ấy mới đổi đấy!

Nhìn cánh diều trên trời cao, tôi thấy tức thằng Minh quá. Nhưng truyện là của nhà nó chứ có phải của tôi đâu!

Vài ngày sau, bọn chúng tôi chuyển sang chơi phi máy bay. Những chiếc máy bay được gấp bằng đủ các loại giấy. Tôi thấy Minh vui lắm. Quả thật những chiếc máy bay của nó to và đẹp lạ lùng. Mỗi khi lao lên trời nó lượn rất lâu rồi mới đậu xuống đất. Bây giờ thì giải nhất thuộc về Minh rồi. Nó vừa cười vừa mang những chiếc máy bay đến khoe tôi. Hóa ra Minh đã xé những tờ báo để gập máy bay.

Tôi nhìn nó quát lên:

– Mày biết những tờ báo này in gì không hả?

Nó xị mặt rồi cũng cáu lại với tôi:

– Em không thích truyện, mà chỉ thích những chiếc máy bay này thôi!

– Rồi về ba mày sẽ cho mày một trận cho mà xem!

Tuần ấy ba Minh về và nó bị mấy roi quắn đít thật. Nó khóc tấm tức nói với tôi:

– Sách báo thì có chơi được đâu mà ba cứ bắt em giữ cơ chứ!

– Là vì như thế này…

Tôi kéo nó ngồi xuống và kể cho nó nghe những câu chuyện mà tôi đã đọc được trong những quyển sách, những quyển báo ở nhà nó. Chuyện về những chú lùn tốt bụng, nàng công chúa xinh đẹp, những cung điện, lâu đài dát vàng dát bạc…

Tôi thấy đôi mắt Minh sáng lên. Có lẽ nó không tin rằng từ những dòng chữ dày xít bé xíu kia tôi đã nhìn thấy tất cả những điều lung linh đó.

– Đến tuổi rồi, em phải chịu khó học đọc, học viết đi, rồi em cũng sẽ tự đọc được những câu chuyện hay, tự mình nhìn thấy những hoàng tử công chúa, tự mình phiêu lưu với những con sóng trên biển khơi hay tự mình cất cao đôi cánh trên bầu trời bao la mà không cần anh dẫn đi nữa…

Minh gật đầu. Và từ bữa đó, hôm nào tôi cũng đến nhà nó, tìm những cuốn truyện hay nhất trên giá sách đọc cho nó nghe. Tất nhiên là chính tôi rất mê những câu chuyện trong ấy…

(Những con chữ kì diệu, Nguyễn Phan Khuê, NXB Kim Đồng)

Chú thích: Nhà báo, nhà văn Nguyễn Phan Khuê còn có bút danh Khuê Phan hiện đang đảm nhiệm vị trí Tổng Biên tập Báo Thiếu Niên Tiền Phong và Nhi Đồng. Là một người yêu văn chương, dành nhiều tâm huyết cho sự nghiệp chăm sóc, giáo dục và vun đắp những giá trị tinh thần cho nhiều thế hệ thiếu nhi măng non, anh luôn thu xếp công việc để viết cho các bạn đọc nhỏ tuổi của mình.

Trước đây, Nguyễn Phan Khuê đã có những cuốn sách được xuất bản như: Thiếu nữ bị lạc – tiểu thuyết in năm 1992; Đại uý tí hon – tập truyện thiếu nhi – 1998; Quà của ông Ngoại – tập truyện thiếu nhi – 2011. Vừa mới đây, Nhà xuất bản Kim Đồng đã chọn tập truyện ngắn Hương hoa hoàng lan của nhà báo Phan Khuê để xuất bản, giới thiệu đến các bạn đọc nhỏ tuổi mê đọc sách và yêu văn học.

Dàn ý phân tích tác phẩm Những dòng chữ diệu kì

I. Mở bài

+ Có người từng nói rằng: "Văn học là tấm gương phản chiếu cuộc đời, nhưng là cuộc đời trong ánh sáng rực rỡ của tâm hồn người nghệ sĩ."

+ Truyện ngắn "Những dòng chữ diệu kỳ" của Nguyễn Phan Khuê là một tác phẩm đẹp, gợi nhớ về những ngày thơ ấu, về sự kỳ diệu của chữ nghĩa và trí tưởng tượng.

+ Câu chuyện không chỉ khắc họa tình bạn hồn nhiên giữa những đứa trẻ mà còn mở ra một thế giới kỳ diệu của văn chương, nơi mà chữ nghĩa có thể đưa con người đến những chân trời mới.

II/Thân bài

Khái quát

+ Nguyễn Phan Khuê, bút danh Khuê Phan, là một nhà văn, nhà báo gắn bó với văn học thiếu nhi Việt Nam. Trong sự nghiệp của mình, anh đã góp phần lớn vào việc nuôi dưỡng và phát triển thế hệ trẻ thông qua những tác phẩm giàu tính giáo dục và nhân văn.

+ Truyện ngắn "Những dòng chữ diệu kỳ" của anh được kể theo ngôi thứ nhất, từ góc nhìn của nhân vật “tôi” - người bạn thân thiết của Minh.

+ Với lối kể chuyện đơn tuyến, tác phẩm tập trung vào mối quan hệ giữa hai nhân vật chính và những thay đổi trong nhận thức của Minh về giá trị của sách, của tri thứcc.

+ Tác phẩm có một cốt truyện đơn giản nhưng sâu sắc, khéo léo lồng ghép những bài học về tình bạn, về giá trị của tri thức và sự kỳ diệu của ngôn từ.

Tóm tắt và nêu chủ đề

+ Những dòng chữ diệu kỳ kể về cậu bé Minh - một đứa trẻ chưa biết đọc nhưng sống trong một gia đình có cả một thư viện nhỏ. Tuy có rất nhiều sách, nhưng cu Minh không hề hứng thú với chúng, mà chỉ thích thú với những trò chơi như thả diều hay gấp máy bay. Khi thấy Minh xé báo để gấp máy bay, nhân vật “tôi” - người bạn của Minh, đã quyết tâm giúp Minh nhận ra giá trị của những cuốn sách thông qua việc kể cho Minh nghe những câu chuyện hấp dẫn từ trong sách. Dần dần, cu Minh bắt đầu yêu thích những câu chuyện đó và khao khát được học đọc, học viết để tự mình khám phá thế giới diệu kỳ ấy. + Chủ đề của truyện xoay quanh sự kỳ diệu của chữ nghĩa, tầm quan trọng của sách và tri thức đối với sự phát triển của trẻ em. Đây là một đề tài quen thuộc trong văn học thiếu nhi, nhưng được Nguyễn Phan Khuê thể hiện một cách mới mẻ, sinh động và rất gần gũi.

Phân tích nhân vật chính

+ Minh là nhân vật trung tâm của truyện, đại diện cho hình ảnh những đứa trẻ ngây thơ, hồn nhiên nhưng cũng dễ dàng bị cuốn vào những thú vui tạm thời mà bỏ qua giá trị đích thực của cuộc sống.

+ Minh sống trong một gia đình trí thức, có đầy đủ điều kiện tiếp cận với sách vở, nhưng lại không hề hứng thú với việc đọc. Thay vào đó, cậu bé chỉ quan tâm đến những trò chơi như thả diều hay gấp máy bay.

+ Minh đã từng đổi một cuốn truyện quý giá để đổi lấy một chiếc diều, xé những tờ báo giá trị để gấp máy bay. Hành động này thể hiện sự ngây thơ và chưa nhận thức được giá trị của sách vở.

+ Tuy nhiên, chính sự kiên nhẫn và tình yêu thương của “tôi” đã giúp Minh dần nhận ra giá trị của chữ nghĩa.

=> Qua đó, Nguyễn Phan Khuê muốn gửi gắm thông điệp rằng: tri thức không phải là thứ có thể ép buộc, mà cần được khơi dậy một cách tự nhiên và từ lòng đam mê chân thật.

Phân tích các nhân vật khác

+ Nhân vật “tôi” trong truyện là người bạn thân thiết của Minh, đồng thời cũng là người đã giúp Minh nhận ra giá trị của sách vở.

+ “Tôi” là một cậu bé ham đọc sách, yêu thích những câu chuyện cổ tích và luôn khao khát chia sẻ niềm vui ấy với Minh. Sự kiên nhẫn và tình bạn chân thành của “tôi” đã dần dần làm thay đổi Minh, từ một đứa trẻ vô tư chỉ biết đến trò chơi trở thành một người biết trân trọng giá trị của sách vở.

=>Nhân vật “tôi” không chỉ là người dẫn dắt câu chuyện mà còn là biểu tượng của sự lan tỏa tri thức, tình bạn đẹp và lòng kiên nhẫn trong việc giáo dục trẻ em.

Đánh giá về nghệ thuật của đoạn trích

Truyện “Những con chữ kì diệu” có nhiều nét đặc sắc về mặt nghệ thuật:

+ Tác phẩm có một cốt truyện đơn giản nhưng không kém phần cuốn hút, với những tình tiết nhẹ nhàng nhưng sâu sắc. Ngôi kể thứ nhất giúp người đọc dễ dàng đồng cảm với nhân vật “tôi”, và cùng trải qua những cảm xúc từ bực tức, thương cảm đến hạnh phúc khi thấy Minh dần thay đổi. Điểm nhìn từ nhân vật “tôi” không chỉ mang lại sự gần gũi, mà còn giúp tác giả thể hiện một cách tinh tế quá trình thay đổi trong nhận thức của Minh.

+ Cách dựng tình huống trong truyện rất tự nhiên, không gượng ép, từ việc Minh thích chơi diều, gấp máy bay cho đến việc bị ba phạt và cuối cùng là sự thay đổi trong suy nghĩ của cậu bé. Những tình huống này không chỉ góp phần phát triển cốt truyện mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giáo dục trẻ em về giá trị của sách vở.

+ Cách khắc họa nhân vật chủ yếu qua lời kể, hành động và suy nghĩ nội tâm của nhân vật, giúp người đọc dễ dàng hình dung được về phẩm chất của từng nhân vật cũng như giá trị của tri thức, của sách vở đối với cuộc sống của mỗi người.

+ Ngôn ngữ trong truyện đơn giản, gần gũi nhưng giàu hình ảnh và cảm xúc, tạo nên một không gian ấm áp, thân thiện và rất phù hợp với đối tượng thiếu nhi. Giọng điệu kể chuyện nhẹ nhàng, xen lẫn chút hóm hỉnh, khiến câu chuyện trở nên sinh động và hấp dẫn.
Đánh giá chung và liên hệ
+ Những dòng chữ diệu kỳ là một tác phẩm đặc sắc, vừa mang tính giáo dục cao, vừa gần gũi và dễ hiểu đối với độc giả nhỏ tuổi.

+ Tác phẩm không chỉ dạy trẻ em về giá trị của sách vở mà còn khơi gợi lòng đam mê tri thức, tinh thần ham học hỏi và tầm quan trọng của việc chia sẻ tri thức trong cuộc sống.

+ Qua câu chuyện, ta có thể thấy được tình yêu của tác giả đối với trẻ em, cũng như tâm huyết trong việc vun đắp những giá trị tinh thần cao đẹp cho thế hệ trẻ.

+ Nếu so sánh với những tác phẩm cùng đề tài như Totto-chan: Cô bé bên cửa sổ của Kuroyanagi Tetsuko, ta có thể thấy rằng cả hai tác phẩm đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giáo dục trẻ em thông qua sự khơi dậy lòng đam mê và khả năng tự khám phá.

III/ Kết bài

+ "Những dòng chữ diệu kỳ" là một tác phẩm đặc sắc, khơi gợi trong lòng người đọc, đặc biệt là trẻ em rất nhiều những tình cảm đẹp.

+ Tác phẩm giúp chúng ta nhận thức rõ hơn về trách nhiệm trong việc giáo dục thế hệ trẻ, không chỉ bằng việc cung cấp kiến thức mà còn bằng cách khơi dậy niềm đam mê và khả năng tự khám phá của trẻ.

+ Với sự giản dị nhưng đầy cảm xúc, tác phẩm chắc chắn sẽ để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bạn đọc và tiếp tục sống mãi trong lòng các thế hệ trẻ yêu sách.

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trong nhóm Lớp 9 thuộc chuyên mục Học tập của HoaTieu.vn.