Giáo viên có trách nhiệm nào trong việc phối hợp giáo dục đạo đức lối sống cho học sinh tiểu học

Giáo viên có những trách nhiệm nào trong việc phối hợp để giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh tiểu học? Việc giáo dục đạo đức cho học sinh là một trong những nhiệm vụ rất quan trọng ở bậc tiểu học, nhằm hình thành nền tảng cơ bản, ban đầu cho học sinh về hành vi đạo đức, nhân cách, giúp các em hiểu thế nào là đúng, thế nào là sai, việc nào nên làm và không nên làm, hình thành nên cách ứng xử đúng đắn. Chính vì vậy, vai trò dẫn dắt, giáo dục của giáo viên chủ nhiệm và giáo viên bộ môn ở bậc học vô cùng quan trọng. Trong bài viết dưới đây, Hoatieu.vn xin giải đáp đến bạn đọc Trách nhiệm của giáo viên trong việc phối hợp để giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh tiểu học.

• Hoạt động phối hợp để giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh tiểu học cần sự tham gia của các lực lượng nào?
• Sản phẩm cuối khóa Module 7
• Thầy cô đánh giá như thế nào về tần suất và hiệu quả phối hợp của các lực lượng trong thực hiện các chủ đề giáo dục đạo đức, lối sống ở trường tiểu học mà thầy (cô) đang công tác?

Nhân cách, đạo đức học sinh tiểu học thể hiện qua cách ứng xử, cử chỉ, hành vi, việc làm, lời nói... hằng ngày. Ngoài việc giảng dạy các môn văn hóa, giáo viên cần chú ý rèn luyện, tu dưỡng về đạo đức, kỹ năng sống, kỹ năng hòa nhập với cộng đồng, kỹ năng ứng xử… cho học sinh tiểu học. Đồng thời, giái viên phải có trách nhiệm phối hợp cùng nhà trường, gia đình làm thay đổi nhận thức của học sinh, giúp các em có ý thức trong từng việc làm, từng hành động, giúp các em sống có lý tưởng, có ước mơ và hoài bão, nhận thức được những cái hay, cái đẹp, cái tốt trong cuộc sống.

Giáo viên có những trách nhiệm nào trong việc phối hợp để giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh tiểu học?

Trách nhiệm của giáo viên trong việc phối hợp để giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh tiểu học

Với tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh tiểu học, không chỉ giáo viên chủ nhiệm, mà các giáo viên bộ môn cũng phải có trách nhiệm trong việc phối hợp với các lực lượng khác trong nhà trường (ban giám hiệu, cán bộ nhân viên), các ban ngành đoàn thể, các tổ chức xã hội và phụ huynh học sinh để có biện pháp giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh hiệu quả.

Tuy nhiên, hiện nay có không ít giáo viên vẫn còn thụ động, phần lớn các công việc của giáo viên lệ thuộc vào sự nhắc nhở, chỉ dẫn của ban giám hiệu nhà trường, chưa chủ động trong công tác rèn luyện học sinh, cách thức xử lý học sinh vi phạm cũng khá ngẫu hứng, đôi khi không đúng phương pháp sư phạm và thiếu tính chuyên nghiệp, dễ vi phạm đạo đức nhà giáo, gây bức xúc cho phụ huynh... Chính vì vậy, việc giáo dục đạo, đức, lối sống cho học sinh tiểu học đôi lúc còn chưa làm tốt, việc vận dụng yếu tố tâm lý trong giáo dục hành vi học sinh của giáo viên còn khập khểnh, khô khan, nghèo nàn, đơn điệu, không hài hòa giữa tình và lý, thậm chí mang nặng tính áp lực, răn đe. Điều này không giúp các em tự giác, chủ động, tích cực gây dựng niềm tin, động lực để có ý thức quyết tâm tu dưỡng, rèn luyện, phấn đấu. Chính vì vậy, giáo viên cần thể hiện trách nhiệm của bản thân trong việc phối hợp để giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh tiểu học cụ thể như sau:

- Tư vấn và hỗ trợ các bộ quản lí nhà trường xây dựng kế hoạch phối hợp giáo dục đạo đức lối sống từ đầu năm học.

+ Giáo viên xây dựng kế hoạch, tham mưu với ban giám hiệu nhà trường phương pháp hợp lý, thực tế trong giáo dục đạo đức, lối sống của học sinh ngay từ đầu năm học để việc giáo dục có hệ thống, phù hợp với từng đối tượng học sinh.

- Nghiên cứu kĩ chương trình giáo dục tiểu học để xác định nội dung, phương pháp, tổ chức để giáo dục đạo đức lối sống cho học sinh.

Theo chương trình giáo dục mới, đòi hỏi việc lấy người học làm trung tâm, phát huy khả năng của học sinh thì giáo viên cần có trách nhiệm xây dựng giáo án, biện pháp giảng dạy phù hợp để học sinh phát triển cả đức - trí - thể - mỹ, hình thành nếp sống, nếp nghĩ, nhân cách cho trẻ.

- Tuyên truyền, làm cầu nối giữa phụ huynh học sinh và nhà trường.

- Huy động gia đình và các tổ chức xã hội tham gia công tác xã hội hóa, cùng nhà trường tổ chức các hoạt động trải nghiệm liên quan đến giáo dục, đạo đức lối sống cho học sinh tiểu học.

+ Phối hợp cùng đoàn thanh niên, đội thiếu niên tiền phong xây dựng các hoạt động bổ ích, thiết thực cho học sinh.

+ Gợi ý, dẫn dắt các em tự lên kế hoạch một số chương trình như xây dựng tiểu phẩm, văn nghệ, thuyết trình... giúp các em tự tin, độc lập, trưởng thành hơn...

Biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh tiểu học

Biện pháp 1: Giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua công tác chủ nhiệm lớp, sinh hoạt lớp.

Giáo viên chủ nhiệm vừa phải có tinh thần trách nhiệm cao, vừa có tình thương yêu, bao dung độ lượng và nghiêm minh, công bằng; vừa có tính chủ động sáng tạo để giáo dục học sinh nhất là những em học sinh có hoàn cảnh khó khăn về kinh tế, các em có hoàn cảnh gia đình éo le và những học sinh cá biệt. Giáo viên chủ nhiệm phải có kế hoạch giáo dục học sinh, hàng tuần, hàng tháng, từng học kì và cả năm học phải có nhận xét, đánh giá cụ thể về từng mặt cho từng học sinh, chỉ cho mỗi học sinh thấy được mặt mạnh mặt yếu, không nên có thành kiến với học sinh; nếu chúng ta xử lí không khéo thì dễ làm cho các em mất niềm tin, bi quan, chán nản. Giáo viên chủ nhiệm phải phát huy hết vai trò khả năng của mình, thực hiện tốt các tiết sinh hoạt lớp, hoạt động ngoại khóa...giáo viên chủ nhiệm cho các tổ báo cáo lại tình hình hoạt động của các thành viên trong tổ về học tập, rèn luyện, tác phong, thái độ tham gia các phong trào có sự giám sát của ban cán sự lớp để làm cơ sở giáo dục học sinh. Bên cạnh đó giữa giáo viên chủ nhiệm và phụ huynh phải có mối quan hệ mật thiết, thường xuyên thông tin về tình hình học tập và rèn luyện của con em mình.

Trong tiết sinh hoạt cuối tuần giáo viên nhận xét đánh giá về tình hình học tập và rèn luyện của lớp ngoài việc nhận xét đánh giá chung giáo viên cần chú ý quan tâm đến các em thực hiện chưa tốt như còn đi học muộn, nói tục, hay cãi nhau, đánh nhau với bạn thì giáo viên cần phải xử lí hết sức linh hoạt trong các trường hợp này, như trao đổi riêng với các em, động viên các em, phân tích đúng sai cụ thể. Không nên chê bai các em trước lớp, nếu chê bai trước lớp các em tiếp tục xa lánh và tự ti, ít giao lưu với các bạn với thầy cô, như thế thì việc giáo dục các em gặp nhiều khó khăn hơn, vì các em này rất rễ bị tổn thương, khi các em bị tổn thương thì kết quả giáo dục càng gặp khó khăn. Giáo viên tiếp tục giao nhiệm vụ cho các bạn trong ban cán sự lớp, hoặc các bạn khác trong lớp tìm cách tiếp cận hỗ trợ các bạn, như rủ bạn cùng đi học, tham gia vui chơi cùng bạn, quan tâm đến các bạn nhiều hơn...

Biện pháp 2: Giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua môn đạo đức

Trong tiết học đạo đức giáo viên thường xuyên cho học sinh liên hệ thực tế nội dung bài học, để học sinh kể lại những việc mà mình đã làm được, đây là cách để học sinh tự giác kể lại sự việc mà các em đã làm và cũng là cách để các em thể hiện mình trước bạn bè, thầy cô giáo, vừa kể lại câu chuyện hay việc làm của bản thân, vừa là để cả lớp trao đổi, bàn bạc và học tập theo. Đây là cách giáo dục vừa manh tính tự giác cao, gây được sự chú ý của cả lớp. Vì các em vừa được làm việc, vừa được kể lại thì các em nhớ được rất lâu, hơn nữa còn là nguồn động viên cổ vũ của thầy cô và bạn bè thì các em càng hăng say, thi đua trong học tập và rèn luyện. Thông qua tiết học giáo viên thường xuyên cho các em đóng vai, kể lại và hành động theo nội dung của bài học thì tiết học thêm sôi nổi, gây được sự chú ý của các em, từ đó giáo dục cho các em có thói quen tự giác, có thói quen học đi đôi với hành, đây là sự kết hợp hài hòa giữa giáo dục và rèn luyện nhân cách cho học sinh. Trong các tiết học đạo đức giáo viên chú trọng đến phương pháp hoạt động nhóm, đóng vai các nhân vật trong câu chuyện, thông qua các hoạt động này giáo viên cho các em liên hệ với bản thân, những việc mà các em đã làm cho cả lớp nghe...Sau đó cho học sinh nhận xét, giáo viên nhận xét.

Biện pháp 3: Giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.

Giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một hình thức giáo dục tạo cho các em vui để học, học mà vui, đây cũng là hình thức giáo dục đạt hiệu quả rất cao, vì các em được học tập trong môi trường rất thoải mái và phù hợp với đặc điểm sinh lí của học sinh tiểu học. Giáo dục theo từng chủ điểm thay đổi không khí học tập cũng như giáo dục thông qua các hình thức trò chơi, đố vui, thi đua giữa các tổ, nhóm và các cá nhân. Vừa thể hiện được tinh thần hợp tác, tinh thần thoải mái...Vì ngoài giáo viên chủ nhiệm các em còn được các anh chị đoàn thanh niên tham gia cùng.

Tổ chức các hoạt động tuyên truyền, giáo dục trật tự an toàn giao thông, kiểm tra thường xuyên việc chấp hành nội qui, qui chế của trường, của lớp. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền về tác hại của các tệ nạn xã hội; phổ biến tuyên truyền pháp luật phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học; tổ chức học tập, quán triệt cho học sinh về nội quy của nhà trường vào đầu năm học, vào giờ sinh hoạt lớp, hoạt động ngoài giờ lên lớp.

Tăng cường các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp: Văn nghệ, thể dục thể thao, ngoại khoá, các câu lạc bộ đố vui để học bằng nhiều hình thức, thay vì các em tham gia các trò chơi bạo lực trên máy tính, các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp sẽ cuốn hút nhiều học sinh tham gia; bởi vì lứa tuổi của các em rất hiếu động, thích hoạt động, thích tham gia khám phá cái mới; nhạy cảm với các trò chơi điện tử, nếu chúng ta tổ chức các hoạt động này không tốt cho học sinh thì các em sẽ tìm đến điểm internet để chơi, dẫn đến nghiện các trò chơi bạo lực và rất khó khăn trong việc giáo dục đạo đức cho các em.

Phải xây dựng kế hoạch giáo dục ngoài giờ lên lớp thật cụ thể chi tiết, được Ban giám hiệu nhà trường duyệt ngay từ đầu năm học, từ đó chủ động phối kết hợp với các đoàn thể trong nhà trường cùng tham gia giáo dục các em; trong kế hoạch cần thể hiện rõ chủ đề của từng tháng, lồng ghép sinh hoạt tập thể, kể chuyện, tham gia các trò chơi phù hợp để tiết học thêm sinh động và đạt hiệu quả.

Ví dụ: Trong tiết dạy giáo dục ngoài giờ lên lớp về chủ điểm: “Chúng em hướng về biển đảo quê hương.” Giáo viên cho các em kể lại, nói lên những gì mà mình biết về các chú bộ đội Hải quân, Cảnh sát biển...các em khác nhận xét bổ sung, giáo viên kết luận phải nêu bật được các chú bộ đội Hải quân, Cảnh sát biển... đang từng ngày từng giờ canh giữ hải đảo, vùng biển thiêng liêng của Tổ quốc, để cho các em được học tập, vui chơi và được sống trong môi trường hòa bình... Vì thế các em phải trân trọng, biết ơn các chú bộ đội, Cảnh sát biển...Sau đó giáo viên chia lớp thành tổ, nhóm để các nhóm thảo luận về nội dung sau: để biết ơn công lao của các chú bộ đội Hải quân, Cảnh sát biển... các em phải làm gì?

Các nhóm thảo luận và bày tỏ ý kiến của nhóm mình, các nhóm khác nhận xét, giáo viên nhận xét tuyên dương các nhóm có câu trả lời hay và chốt lại: “Các em phải ra sức học tập, rèn luyện để trở thành người có ích cho xã hội, mai sau các em lớn lên tiếp bước các cha anh...tiếp tục bảo vệ nơi biên cương, hải đảo của Tổ quốc... Giáo viên cho học sinh nói lên ước mơ và hoài bão của mình...

Biện pháp 4: Giáo dục học sinh thông qua các “Hội thi”,“ Hoạt động tập thể”.

Qua hội thi thiếu niên nhi đồng, các em hiểu được kết quả rèn luyện của mình và đó chính là cơ hội, là môi trường để các em trao đổi thêm kinh nghiệm trong học tập và rèn luyện, các em được rèn luyện thêm về kĩ năng sống, kĩ năng ứng xử, giao tiếp, rèn cho các em có tính tự tin, hợp tác, mạnh dạn, ham học hỏi vươn lên. Hội thi thiếu niên nhi đồng còn là ngày hội lớn của các em, đây là động lực để các em cố gắng, phấn đấu và được thể hiện mình qua hội thi tạo được bầu không khí thi đua hào hứng, sôi nổi, hấp dẫn trong các hoạt động.

Tổ chức các hoạt động tập thể trong phạm vi toàn trường tạo điều kiện để các em hình thành các mối quan hệ, gắn bó với nhau vì quyền lợi, danh dự chung, tạo niềm vinh dự, tự hào của bản thân, của tập thể, của lớp, của trường và có tác dụng sâu sắc đến nhận thức, tình cảm của học sinh. Thực tế hoạt động tập thể của nhà trường có thể là các hoạt động như: Lao động vệ sinh trường lớp, lau rửa bàn ghế, tạo cho các em có thói quen giữ gìn vệ sinh trường lớp, vệ sinh nơi công cộng, tổ chức các hội thi như hội thi: “Giai điệu tuổi hồng”, chúng em “Kể chuyện về Bác Hồ”..., tổ chức giao lưu tập thể giữu các khối lớp,... Mỗi giáo viên cần nhận thức về tác dụng giáo dục của các hoạt động tập thể, vai trò của các “Hội thi” để tìm ra các biện pháp, giải pháp, hình thức tổ chức giáo dục đạt hiệu quả giáo dục ở cấp học. Từ đó nếp sống đạo đức của các em sẽ có chuyển biến tốt, trước hết là tinh thần đoàn kết, ý thức tập thể, biết hợp tác, biết giúp đỡ nhau trong mọi tình huống. Qua hoạt động tập thể, lòng nhân ái, tính vị tha, tinh thần đoàn kết, trách nhiệm vì tập thể được thể hiện rõ và chính những hoạt động đó đã đẩy mạnh phong trào học tập và rèn luyện của các em.

Biện pháp 5: Giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua ca dao tục ngữ, thơ ca

Giáo dục các em thông qua ca dao tục ngữ, thơ ca Việt Nam thì đây là một phương pháp hết sức sáng tạo, vì nó gần gũi với các em, nhẹ nhàng, dễ nhớ, dễ hiểu, các em tiếp thu nhanh và đạt hiệu quả cao.

Ví dụ: giáo dục về công lao của cha mẹ, đã ngày đêm dạy dỗ, chăm sóc các em, lo cho các em ăn ngon, mặc đẹp, nâng niu giấc ngủ cho các em, giáo viên cần nêu một số câu ca dao, tục ngữ, sau đó tổ chức cho học sinh tìm những câu ca dao, tục ngữ nói về công lao của cha mẹ...ví dụ:

“ Đi khắp thế gian không ai tốt bằng mẹ

Gánh nặng cuộc đời không ai khổ bằng cha.

Nước biển bao la không đong đầy tình mẹ

Mây trời lồng lộng không phủ kín công cha.”

“Công cha như núi Thái Sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra

Một lòng thờ mẹ kính cha

Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.”

Biện pháp 6: Giáo dục học sinh thông qua các buổi sinh hoạt Đội, Sao nhi đồng:

Trong các buổi sinh hoạt Đội, Sao nhi đồng giáo viên Tổng phụ trách phải kết hợp tốt với giáo viên chủ nhiệm, các anh chị là Đoàn viên, nhà trường phải huy động mọi lực lượng tham gia sinh hoạt Đội, Sao, phải xây dựng kế hoạch cụ thể, rõ ràng, triển khai đồng loạt và trở thành việc làm thường xuyên, liên tục thì mới đạt hiệu quả cao. Về nội dung phải phong phú, sinh động thì mới cuốn hút được các em.

Trong các buổi sinh hoạt Đội, Sao nhi đồng học sinh rất hứng thú tham gia vì nó mang tính tập thể cao, học sinh gần gũi, đoàn kết cùng nhau tham gia hoạt động. Các anh chị phụ trách chỉ là người định hướng, tổ chức cho các em tham gia, các anh chị lớp 4-5 là phụ trách sao phải là những đội viên có ảnh hưởng tốt đến các em, như chăm chỉ học tập, ngoan, lễ phép, tích cực tham gia các phong trào..., Vì thế các em sẽ gần gũi hơn, mạnh dạn hơn khi tham ra sinh hoạt cùng các anh chị lớp trên. Đây là biện pháp không mới nhưng chúng ta cần linh động, sáng tạo khi tổ chức cho các em tham gia thì mới đạt được kết quả cao.

Biện pháp 7: Giáo dục học sinh thông qua việc phối kết hợp với các Đoàn thể trong nhà trường:

Để tăng cường sự phối hợp giữa các tổ chức, lực lượng, đoàn thể trong nhà trường, trước hết nhà trường xây dựng kế hoạch giáo dục, rèn luyện học sinh trong toàn trường, từng khối lớp, hàng tháng, từng học kì và trong suốt năm học. Kế hoạch phải xác định rõ trách nhiệm cụ thể của từng bộ phận, từng cá nhân có các nội dung biện pháp, phù hợp với vai trò, khả năng, điều kiện của nhà trường; phải xác định chỉ tiêu cụ thể cần đạt được... Sau khi có kế hoạch, Ban Giám hiệu phân công các cá nhân, bộ phận chịu trách nhiệm và tổ chức thực hiện việc giáo dục, rèn luyện cho các em, nhà trường thường xuyên tổ chức kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở việc thực hiện kế hoạch của các bộ phận. Chi bộ ra nghị quyết các hoạt động giáo dục, rèn luyện học sinh, chỉ đạo ban giám hiệu triển khai thực hiện, để nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục đạo đức cho các em. Cùng với việc ra nghị quyết, hàng tháng chi bộ nhà trường phải xây dựng nghị quyết kịp thời và triển khai thực hiện nghị quyết của chi bộ đến các đoàn thể trong nhà trường, nhằm giúp cho công tác giáo dục đạo đức cho học sinh đạt hiệu quả, đặc biệt là việc giáo dục phẩm chất, đạo đức học sinh.

Biện pháp 8: Kết hợp với phụ huynh và gia đình học sinh để giáo dục các em

Nhà trường thường xuyên trao đổi với gia đình học sinh về tình hình học tập, tu dưỡng, rèn luyện đạo đức của các em..., cùng bàn bạc với cha mẹ học sinh để có các giải pháp nhằm giáo dục phẩm chất, đạo đức cho học sinh để giúp các em tiến bộ, qua đó góp phần giúp các em rèn luyện, tu dưỡng, phấn đấu để học tập và rèn luyện đạt kết quả cao hơn, đồng thời việc phối kết hợp giữa nhà trường, các đoàn thể với cha mẹ học sinh phải tiến hành thường xuyên, phải có nội dung cụ thể, phối kết hợp phải đảm bảo hài hòa, nhẹ nhàng và linh hoạt để tìm ra phương pháp, giải pháp giáo dục, rèn luyện phẩm chất, đạo đức học sinh đạt hiệu quả cao.

Biện pháp 9: Giáo dục học sinh thông qua các tổ chức chính trị xã hội ở địa phương

Vào đầu năm học nhà trường phối kết hợp với các tổ chức đoàn thể của địa phương, như Hội đồng Đội, Đoàn thanh niên, hội Phụ nữ, Mặt trận Tổ quốc xã... cùng cam kết giáo dục học sinh. Như phối hợp trong phong trào thi đua "Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Nhà trường cùng các đoàn thể của địa phương đã phối kết hợp trong việc: như không để học sinh thiếu ăn, thiếu mặc, thiếu sách vở vào đầu năm học. Tuyên truyền cho các bà mẹ về kiến thức, kỹ năng chăm sóc, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Đi học an toàn, đảm bảo an toàn trên đường đi học và học tập tại nhà, ngăn chặn tình trạng chơi game online và các trò chơi có nội dung bạo lực hoặc không lành mạnh.

Nhà trường hướng dẫn việc tự học, tự rèn luyện đạo đức, lối sống, kỹ năng sống của học sinh trong gia đình và cộng đồng, trao đổi các kỹ năng giáo dục học sinh cho gia đình để phối kết hợp giáo dục các em. Tổng phụ trách Đội, bí thư Đoàn thanh niên chủ động xây dựng kế hoạch bồi dưỡng đoàn viên, giáo viên chủ nhiệm về các biện pháp giáo dục học sinh... để nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức cho học sinh.

Mời bạn đọc đón xem các bài viết hữu ích khác của Hoatieu tại mục Tài liệu - Dành cho giáo viên.