Tranh chấp đất đai là gì? Khái niệm, mục đích, đặc điểm của giải quyết tranh chấp đất đai

Tranh chấp đất đai là một dạng tranh chấp thường xuyên xảy ra trong thời gian gần đây. Vậy nhưng mọi người đã nắm được các quy định về vấn đề này chưa?

Trong bài viết này, Hoatieu.vn xin cung cấp cho bạn đọc cái nhìn tổng quan về Tranh chấp đất đai là gì? Khái niệm, mục đích, đặc điểm của giải quyết tranh chấp đất đai theo quy định của Luật Đất đai 2013.

1. Tranh chấp đất đai là gì?

Điều 3 luật Đất đai 2013 quy định: Tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai.

2. Giải quyết tranh chấp đất đai là gì?

Giải quyết tranh chấp đất đai là hoạt động của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Để giải quyết một tranh chấp, các chủ thể có thể sử dụng nhiều biện pháp như tự thương lượng, thỏa thuận với nhau.

Pháp luật đất đai không quan tâm cách thức họ thỏa thuận thế nào, thương lượng ra sao mà chỉ đưa ra các quy định điều chỉnh hoạt động giải quyết tranh chấp khi có sự tham gia của cơ quan nhà nước vào việc giải quyết đó mà thôi. Điều này nhằm thể hiện sự tôn trọng của Nhà nước với tự do ý chí, tự do định đoạt của các chủ thể và Nhà nước sẽ cung cấp một công cụ giải quyết tranh chấp cho họ nếu như họ không có được sự thống nhất. Một khi đã có sự tham gia của cơ quan nhà nước thì các quy phạm pháp luật về giải quyết tranh chấp là cần thiết, bởi lẽ có những quy phạm pháp luật này thì người dân cũng như chính cơ quan nhà nước mới biết chủ thể nào có thẩm quyền giải quyết tranh chấp và giải quyết theo trình tự, thủ tục gì.

3. Mục đích của giải quyết tranh chấp đất đai

Giải quyết tranh chấp đất đai có chức năng sau:

• Giải quyết bất đồng, bảo vệ quyền cho các chủ thể có quyền sử dụng đất hợp pháp.
• Duy trì ổn định trật tự xã hội.
• Thể hiện vai trò quản lý của nhà nước về đất đai.
• Đảm bảo mọi vấn đề đều được xử lý đúng pháp luật.

4. Đặc điểm của giải quyết tranh chấp đất đai:

• Giải quyết tranh chấp đất đai là hoạt động của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Để giải quyết một tranh chấp, các chủ thể có thể sử dụng nhiều biện pháp như tự thương lượng, thỏa thuận với nhau. Pháp luật đất đai không quan tâm cách thức họ thỏa thuận thế nào, thương lượng ra sao mà chỉ đưa ra các quy định điều chỉnh hoạt động giải quyết tranh chấp khi có sự tham gia của cơ quan nhà nước vào việc giải quyết đó mà thôi. Điều này nhằm thể hiện sự tôn trọng của Nhà nước với tự do ý chí, tự do định đoạt của các chủ thể và Nhà nước sẽ cung cấp một công cụ giải quyết tranh chấp cho họ nếu như họ không có được sự thống nhất. Một khi đã có sự tham gia của cơ quan nhà nước thì các quy phạm pháp luật về giải quyết tranh chấp là cần thiết, bởi lẽ có những quy phạm pháp luật này thì người dân cũng như chính cơ quan nhà nước mới biết chủ thể nào có thẩm quyền giải quyết tranh chấp và giải quyết theo trình tự, thủ tục gì.

• Đối tượng của hoạt động giải quyết tranh chấp là tranh chấp đất đai

Trong đó các đương sự yêu cầu cơ quan nhà nước xác định rõ những quyền và nghĩa vụ của các bên đối với khu đất đang bị tranh chấp.

• Hệ quả pháp lý của việc giải quyết tranh chấp là quyền và nghĩa vụ của các chủ thể trong quan hệ đất đai sẽ được làm rõ bằng bản án hoặc quyết định có hiệu lực pháp luật.
• Đề cao hòa giải, huy động đoàn thể địa phương tham gia.
• Liên quan đến nhiều lĩnh vực khác, như: nhà, xây dựng...
• Cần phải hiểu phong tục, tập quán địa phương để có cách giải quyết thỏa đáng.

5. Chủ thể có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai

Tòa án nhân dân:

Tòa án nhân dân có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai trong trường hợp:

• Tranh chấp về quyền sử dụng đất mà đương sự có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc có một trong các loại giấy tờ hợp lệ quy định tại khoản 1, 2 và 3 Điều 100 Luật Đất đai năm 2013.
• Các đương sự không có các loại giấy tờ trên nhưng lựa chọn khởi kiện tại Tòa án mà không giải quyết tại UBND cấp có thẩm quyền.
• Tranh chấp về tài sản gắn liền với đất.

Ủy ban nhân dân:

Ủy ban nhân dân có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai trong trường hợp:

• Đối với đương sự là hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau thì thẩm quyền giải quyết lần 1 là Chủ tịch UBND cấp huyện, thẩm quyền giải quyết lần 2 là Chủ tịch UBND cấp tỉnh.
• Đối với đương sự một bên là tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thì thẩm quyền giải quyết lần 1 là Chủ tịch UBND cấp tỉnh, thẩm quyền giải quyết lần 2 là Bộ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường.

Nếu các đương sự không đồng ý với kết quả giải quyết lần 1 thì có thể khiếu nại để giải quyết lần 2 hoặc khởi kiện tại Tòa án theo trình tự tố tụng hành chính.

Trong trường hợp đặc biệt, khi kết quả giải quyết tranh chấp liên quan đến địa giới của đơn vị hành chính thì Quốc hội hoặc Chính phủ sẽ quyết định:

Quốc hội: quyết định trong trường hợp tranh chấp liên quan đến địa giới của đơn vị hành chính tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương mà UBND của các đơn vị đó không đạt được sự nhất trí hoặc việc giải quyết làm thay đổi địa giới hành chính.

Chính phủ: quyết định trong trường hợp tranh chấp liên quan đến địa giới của đơn vị hành chính huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, xã, phường, thị trấn mà UBND của các đơn vị đó không đạt được sự nhất trí hoặc việc giải quyết làm thay đổi địa giới hành chính.

6. Trình tự giải quyết tranh chấp đất đai

Pháp luật đề cao sự thương lượng của các bên nên để giải quyết tranh chấp này sẽ có 2 bước

Bước 1: Hòa giải

Hòa giải không thành thì mới đến bước 2

Bước 2: Khởi kiện

Cụ thể mời các bạn đọc bài Trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai 2021

Trên đây, Hoatieu.vn đã cung cấp cho độc giả về Tranh chấp đất đai là gì? Khái niệm, mục đích, đặc điểm của giải quyết tranh chấp đất đai. Mời các bạn đọc các bài viết liên quan tại mục Đất đai - Nhà ở, mảng Hỏi đáp pháp luật

Các bài viết liên quan

• Tranh chấp đất đai không có sổ đỏ 2025 giải quyết thế nào?
• Không nộp phạt vi phạm hành chính 2025 có sao không?
• Tranh chấp đất đai có sổ đỏ 2025 giải quyết thế nào?
• Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính 2025