Phân tích truyện ngắn Quê hương của Đào Quốc Thịnh

Quê hương là một truyện ngắn tiêu biểu của tác giả Đào Quốc Thịnh. Thông qua tác phẩm Quê hương, tác giả muốn gửi đến chúng ta một thông điệp rằng tình cảm gia đình luôn là điều  thiêng liêng cũng như tình yêu quê hương. Chúng ta phải biết trân trọng và biết ơn nơi đã sinh ra gốc rễ cội nguồn của mình. Sau đây là mẫu dàn ý phân tích truyện ngắn Quê Hương của Đào Quốc Thịnh có kèm theo bài mẫu chi tiết, mời các em cùng tham khảo.

• Phân tích Lặng lẽ Sa Pa hay nhất (9 mẫu)
• Phân tích đoạn trích Con mèo dạy hải âu bay

1. Tóm tắt truyện ngắn quê hương của Đào Quốc Thịnh

Tôi là một cậu bé sống ở thành phố, mặc dù quê nội ở nông thôn nhưng tôi đã quen với cuộc sống ở đô thị từ nhỏ. Nhưng bài kiểm tra viết về quê hương tôi lại được điểm cao nhất lớp vì sự sâu sắc, chân thực và gần gũi đến lạ. Câu hỏi của cô giáo đưa tôi quay lại kì nghỉ hè vào tháng 5 - bố tôi đưa tôi về thăm quê nội. Tôi đã mơ ước về ngày thăm bà đã lâu nhưng sự lầy lội của đường đi cùng sự lụp xụp của các ngôi nhà đã khiến tôi ân hận vì ước muốn của mình. Hơn thế nữa, bữa cơm tôi cũng không ăn được mấy, thịt bà gắp cho tôi thì mỡ, canh bố chan thì nhạt nhẽo, không hợp khẩu vị của tôi. Tôi đã tỏ rõ thái độ không vừa lòng và điều này làm bố tôi rất giận, không khí bữa ăn cũng không thoải mái. Tối đêm rằm hôm đó, bà kể cho tôi nghe những câu chuyện về bố, về tôi khi ở quê, bà nói ở quê khác thành phố, không sáng đèn và tiện nghi như thành phố nhưng quê hương có những điều đặc biệt mà chỉ ở quê mới nhận ra. Tôi ngước lên trời và thấy rằng bầu trời và trăng ở đây thực sự rất đẹp, tôi nhận ra những suy nghĩ và thái độ sai lầm của mình. Sau hè năm ấy, bà nội tôi mất, mặc dù không còn nội nữa nhưng hè nào tôi cũng xin phép bố về thăm quê. Đô thị hóa đã khiến quê nội ngày một khác đi, không còn nét mộc mạc, giản dị như trước nữa nhưng những kỉ niệm về bà cùng kí ức năm ấy sẽ làm ước mơ của tôi xanh mãi.

2. Dàn ý phân tích truyện ngắn Quê hương

Dàn ý chung

Mở bài: giới thiệu tác phẩm văn học (tên tác phẩm, tác giả...), nêu ý kiến khái quát về chủ đề và nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm.

Thân bài: lần lượt trình bày các luận điểm làm nổi bật chủ đề và một số nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật trong tác phẩm.

Luận điểm 1: chủ đề của truyện

+ Phân tích khía cạnh thứ nhất của chủ đề

+ Phân tích khía cạnh thứ hai của chủ đề

Luận điểm 2: những nét đặc sắc về nghệ thuật

+ Cách xây dựng cốt truyện

+ Cách xây dựng tâm lí nhân vật

+ Cách chọn chi tiết tiêu biểu

Kết bài: khẳng định lại ý kiến về chủ đề và một vài nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm; nêu suy nghĩ, cảm xúc, trải nghiệm cá nhân hoặc bài học rút ra từ tác phẩm.

Dàn ý chi tiết

Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần nghị luận

Thân bài:

- Truyện ngắn "Quê hương" của Đào Quốc Thịnh thể hiện sâu sắc tình cảm và những suy tư về quê hương của một người con xa xứ.

- Đọc câu chuyện ta thấy được sự đối lập giữa niềm vui và nỗi buồn trong lòng nhân vật khi trở về quê hương.

- Niềm vui là khi anh được gặp lại những người thân yêu, những kỷ niệm xưa cũ, nhưng đồng thời, anh cũng phải đối diện với sự thật về sự thay đổi của quê nhà.

- Những hình ảnh về tuổi thơ hạnh phúc, những khoảnh khắc đầy ấm áp và tình cảm gia đình được tái hiện sống động qua kí ức của nhân vật.

- Tác phẩm cũng thể hiện một thông điệp tích cực về việc gìn giữ và phát triển quê hương.

- Điều này thể hiện lòng trung thành và trách nhiệm của mỗi người với nơi mình sinh ra, nơi đã nuôi dưỡng tâm hồn cũng như nơi mình sinh ra và lớn lên.

- Tác giả đã thành công trong việc tạo ra một bức tranh sống động về quê hương, nơi mà tình cảm và ký ức tuổi thơ ngập tràn

- Tác giả đã tận dụng hình ảnh và kí ức của nhân vật để truyền đạt thông điệp về sự quan trọng của quê hương trong cuộc sống.

- Chính câu chuyện của bà đã giúp ‘’tôi’’ nhân vật trữ tình hiểu thêm về lòng biết ơn, nhớ đến nguồn cội của mình.

- Cảm giác luyến tiếc của nhân vật “tôi”: “Sau mùa hè năm ấy, bà nội tôi đã ra đi mãi mãi.”

- Những hình ảnh thân thuộc ấy sẽ mãi cất giữ trong trái tim và tình yêu mãnh liệt cho quê hương, đất nước của mình sẽ không bao giờ phai nhòa trong kí ức của người con xa nhà ấy

Kết bài

- Tóm lại vấn đề cần nghị luận.

- Đánh giá, ý nghĩa, bài học rút ra từ tác phẩm, liên hệ.

3. Phân tích truyện ngắn Quê hương của Đào Quốc Thịnh ngắn gọn

Quê hương – hai tiếng gọi tha thiết trong lòng ta. Nơi ta đã sinh ra và lớn lên trong sự đùm bọc, yêu thương của mọi người. Đối với tôi, tác phẩm “Quê hương” của tác giả Đào Quốc Thịnh là một tác phẩm như thế. “Quê hương” đã gợi được cái tình quê hương nồng nàn, da diết đến dường nào của một người con xa xứ. Chủ đề đó được thể hiện qua nghệ thuật viết truyện giản dị mà đặc sắc, lôi cuốn.

Tôi yêu truyện “Quê hương” trước hết vì chủ đề của truyện. Đọc câu chuyện ta thấy được sự đối lập giữa niềm vui và nỗi buồn trong lòng nhân vật khi trở về quê hương. Niềm vui là khi anh được gặp lại những người thân yêu, những kỷ niệm xưa cũ, nhưng đồng thời, anh cũng phải đối diện với sự thật về sự thay đổi của quê nhà. Những hình ảnh về tuổi thơ hạnh phúc, những khoảnh khắc đầy ấm áp và tình cảm gia đình được tái hiện sống động qua kí ức của nhân vật, từ đó làm cho độc giả cảm nhận được sự quan trọng của quê hương trong cuộc sống của mỗi người. Tác phẩm cũng thể hiện một thông điệp tích cực về việc gìn giữ và phát triển quê hương. Sự nỗ lực làm việc và học hỏi để đóng góp vào việc xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp hơn. Điều này thể hiện lòng trung thành và trách nhiệm của mỗi người với nơi mình
sinh ra, nơi đã nuôi dưỡng tâm hồn cũng như nơi mình sinh ra và lớn lên. Tác giả đã thành công trong việc tạo ra một bức tranh sống động về quê hương, nơi mà tình cảm và ký ức tuổi thơ ngập tràn. Một điểm đáng chú ý là sự đan xen giữa niềm vui và nỗibuồn, tạo nên một sự đối lập tinh tế trong tâm hồn nhân vật. Niềm vui của việc gặp lại người thân, những kỷ niệm đẹp của thời thơ ấu, được diễn đạt một cách tinh tế và chân thực. Tác giả đã tận dụng hình ảnh và kí ức của nhân vật để truyền đạt thông điệp về sự quan trọng của quê hương trong cuộc sống. Qua một lần về quê, được một lần được ngồi trò chuyện với bà nội trong một đêm trăng sáng, sống giữa không gian yên bình, thanh tĩnh ấm áp tình thân, “tôi” đã thốt lên sung sướng: “”Bà ơi! Trăng ở quê đẹp thật bà ạ!…”. Chính câu chuyện của bà đã giúp ‘’tôi’’ nhân vật trữ tình hiểu thêm về lòng biết ơn, nhớ đến nguồn cội của mình. Cảm giác luyến tiếc của nhân vật “tôi”:
“Sau mùa hè năm ấy, bà nội tôi đã ra đi mãi mãi.” Những hình ảnh thân thuộc ấy sẽ mãi cất giữ trong trái tim và tình yêu mãnh liệt cho quê hương, đất nước của mình sẽ không bao giờ phai nhòa trong kí  ức của người con xa nhà ấy. Việc nhớ lại những khoảnh khắc hạnh phúc, những trải nghiệm đơn giản như chăn trâu, thả diều, hay những đêm trăng sáng tạo nên một bức tranh đẹp và đầy cảm xúc.

Chủ đề của truyện gợi ra những thông điệp ý nghĩa được tác giả thể hiện qua nghệ thuật kể truyện giản dị mà lôi cuốn, hấp dẫn. Trước hết là việc xây dựng cốt truyện đơn giản nhưng
hấp dẫn. Câu chuyện tạo dựng được tình huống tự nhiên, gợi cho người đọc những điều bình dị mà mang ý nghĩa sâu xa trong cuộc sống. Chỉ qua một bài văn của cậu học trò nhỏ mà gợi nhắc cho chúng ta bài học nhân văn “Uống nước nhớ nguồn”, biết trân trọng, yêu quý quê hương, nguồn cội; biết yêu quý người thân và hãy dành cho những người thân yêu của mình những gì tốt đẹp nhất khi còn có thể. Dòng cảm xúc của nhân vật trữ tình đi từ hiện tại, hồi tưởng về quá khứ, bộc lộ những suy ngẫm sâu sắc: giá trị làm người – bài học nhân sinh vô cùng ý nghĩa. “Quê hương” là cội nguồn, gốc rễ của mỗi người, quê hương gắn với hình ảnh người bà ấm áp tình yêu thương con cháu. Quê hương mãi là chiếc nôi ân tình thắm mãi trong trái tim chúng ta.

Điều khiến tôi nhớ mãi đó là những chi tiết tiêu biểu của truyện. Nhân vật “tôi” hồi tưởng lại lần được bố đưa về thăm quê nội vào dịp nghỉ hè. Đó là hình ảnh quê nội trong  sự cảm nhận của một cậu bé thành phố thì đó là một xóm nghèo bên kia sông Hồng. Con đường vào làng lầy lội, lớp nhớp bùn sau cơn mưa. Những mái nhà tranh thấp lè tè ẩm ướt sau lũy tre làng… Trong cậu bé có cảm giác thất vọng, không nghĩ là quê nội của cậu nghèo đến thế: “Tôi không dám cằn nhằn nhưng ấm ức nghĩ thầm: “Sao mà bẩn thế! Biết thế này, mình chẳng đòi bố cho về nữa”. Đó cũng là cảm giác của biết bao đứa trẻ sinh ra và lớn lên ở thành phố phồn hoa diễm lệ, quen được sống trong sung túc, đầy đủ tiện nghi,..khi trở về thăm quê hương – nơi cha mẹ mình đã sinh ra, lớn lên, nơi có ông bà và những người thân yêu của mình. Cảm nhận của nhân vật “tôi” về những món ăn ở quê nội đóa là hình ảnh đối với bà nội, bữa cơm trưa hôm đó ấm áp tình thân, bà cảm thấy hạnh phúc khi đón con cháu ở thành phố về thăm và trân quý hơn, mâm cơm quê ấy “bà tôi tấm tắc khen ngon và gắp vào bát tôi miếng thịt luộc”. Biết bao tình cảm yêu thương bà gửi gắm cho hành động gắp thức ăn cho đứa cháu nội yêu quý từ xa trở về thăm bà, ấy vậy mà: “Tôi gắp ra nhăn mặt: “Mỡ thế này, cháu ăn làm sao được!”. Là hình ảnh khi được bố chan canh cua – món canh dân dã nhưng rất ngon, bổ mát mà người quê mỗi lần đón khách thường nấu để mời tỏ lòng mến khách, nhưng: “mới ăn được một miếng tôi đã
vội kêu lên: “Canh chưa cho mì chính, nhạt lắm, lại hoi hoi, con ăn chưa quen…”. Trước hành động, lời nói của nhân vật “tôi” cả nhà “lặng người. Bố tôi tái mặt vì giận.”

Qua một lần về quê, được một lần được ngồi trò chuyện với bà nội trong một đêm trăng sáng, sống giữa không gian yên bình, thanh tĩnh ấm áp tình thân, “tôi” đã thốt lên sung sướng: “”Bà ơi! Trăng ở quê đẹp thật bà ạ!…”. Qua câu chuyện của bà giúp cho “tôi” nhận ra được những giá trị đích thực của cuộc sống: trân quý, biết ơn nơi cội nguồn, gốc rễ của mình; biết ơn những người thân đã hi sinh cả một đời nuôi ta khôn lớn từ những điều bình dị nhưng ấm áp tình thân, ngọt ngào tình thương ở quê nghèo ấy. Tất cả các chi tiết trên đã góp phần tạo nên giá trị đặc sắc cho tác phẩm.

Bằng nghệ thuật kể chuyện đặc sắc, tinh tế, “Quê hương” đã giúp chúng ta nhận thức sâu sắc hơn những điều tuyệt vời trong cuộc sống: tình yêu bà, yêu quê hương và trân trọng những gì gẫn gũi, thân thuộc xung quanh ta, vẻ đẹp nhân văn, giá trị nhân bản của “Quê hương” đã rung động tâm hồn mỗi chúng ta. Mỗi lần đóng lại trang sách cuối, tôi lại vẫn thấy ngọn lửa ấm
áp được nhem nhóm - một ngọn lửa về tình yêu quê hương yêu dấu.

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trên chuyên mục Học tập - Lớp 9 của HoaTieu.vn.