Hậu Covid19 là gì?

Triệu chứng hậu Covid19 hay hội chứng hậu Covid là những điều được người dân hết sức quan tâm khi mà trên thực tế đã ghi nhận rất nhiều triệu chứng bệnh khác nhau sau khi bệnh nhân khỏi Covid19. Vậy hội chứng hậu Covid là gì và những ai cần đi khám hậu Covid?

Hiện nay, tại một số bệnh viện hàng đầu trên toàn quốc đã ghi nhận rất nhiều ca bệnh sau khi đã điều trị khỏi Covid19 nhưng vẫn gặp các triệu chứng tồn tại dai dẳng như mệt mỏi, khó thở, giảm tập trung, rối loạn giấc ngủ thậm chí rối loạn nhận thức...

1. Các xét nghiệm cần làm khi khám hậu Covid

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ, tình trạng hậu Covid bao gồm một loạt các triệu chứng (thể chất và tinh thần) phát triển trong hoặc sau khi nhiễm bệnh, tiếp tục kéo dài từ hai tháng trở lên, tức là ba tháng kể từ khi khởi phát và không được giải thích bằng nguyên nhân khác.

Hầu hết bệnh nhân Covid-19 cấp tính mức độ nhẹ, sau khi khỏi thì không cần xét nghiệm. Riêng bệnh nhân đang hồi phục sau bệnh nặng, bệnh nhân đã xuất viện hoặc người có các triệu chứng tiếp tục không giải thích được cần làm các xét nghiệm như công thức máu; sinh hóa máu: điện giải, urê máu và creatinine máu, chức năng gan, albumin trong máu...

Các xét nghiệm chuyên sâu khác, gồm:

NT-proBNP, troponin ở những bệnh nhân có diễn tiến phức tạp do suy tim hoặc viêm cơ tim hoặc những người có các triệu chứng tim có thể do viêm cơ tim (ví dụ: khó thở, tức ngực, phù).

Xét nghiệm D-dimer ở bệnh nhân khó thở dai dẳng hoặc mới khó thở không giải thích được hoặc ở bất kỳ bệnh nhân nào có lo ngại về bệnh huyết khối tắc mạch.

Xét nghiệm tuyến giáp ở những người mệt mỏi hoặc suy nhược không rõ nguyên nhân.

Xét nghiệm Creatinine kinase ở những bệnh nhân bị suy nhược hoặc căng cơ.

Không theo dõi các thông số đông máu hoặc các dấu hiệu viêm (ví dụ: tốc độ máu lắng, protein phản ứng C, ferritin, interleukin-6).

Xét nghiệm Covid và huyết thanh để xét nghiệm lại virus đang hoạt động tại thời điểm đánh giá bệnh nhân ngoại trú theo dõi.

Không cần xét nghiệm kháng thể kháng virus ở những bệnh nhân bị nhiễm trùng cấp tính.

Ngoài ra, tùy vào mức độ, các bác sĩ sẽ yêu cầu làm điện tim, chụp X-quang phổi, cắt lớp vi tính phổi, siêu âm tim, đo chức năng hô hấp, khí máu động mạch, test đi bộ 6 phút.

Khi đi khám hậu Covid-19, người bệnh nên mang theo những hồ sơ sức khỏe trước đây nếu có để bác sĩ tham khảo.

PGS.TS.BS. Hoàng Bùi Hải
Phó Giám đốc Bệnh viện điều trị người bệnh Covid-19
Trưởng khoa Cấp cứu - Hồi sức tích cực, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội

2. Ai dễ mắc di chứng Covid-19?

Đối tượng có nguy cơ cao bị hậu Covid-19 bao gồm: người phải nằm viện vì Covid-19; người có hơn 5 triệu chứng (ho, khó thở, tiêu chảy, chóng mặt, đau nhức...) trong tuần đầu tiên nhiễm bệnh; người có bệnh nền mắc Covid-19; người trên 65 tuổi mắc Covid-19; người có kết quả xét nghiệm máu bất thường nhiều (hỏi nhân viên y tế) trong giai đoạn cấp tính. Người bệnh thuộc nhóm này cần đi khám sớm để được theo dõi sức khỏe chặt chẽ.

Ngoài ra, nếu có các triệu chứng bất thường cả về thể chất và tinh thần sau 4 tuần mắc Covid-19 mà không hiểu do bệnh gì, chị cũng cần đi khám. Lý do là nhiều người vẫn bị hội chứng hậu Covid dù trong giai đoạn cấp tính họ hầu như không có triệu chứng, hoặc triệu chứng rất nhẹ.

Qua thăm khám, các bác sĩ sẽ đánh giá lại tình trạng người bệnh để kết luận các triệu chứng có liên quan đến Covid-19 hay không và quyết định cho điều trị ngoại trú hoặc nhập viện.

3. Hội chứng hậu Covid-19 là gì?

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã công bố định nghĩa chính thức đầu tiên về hội chứng hậu COVID-19 (post COVID-19 condition). Theo đó, tình trạng hậu COVID-19 xảy ra ở những người có tiền sử nhiễm bệnh với các triệu chứng và kéo dài ít nhất 2 tháng mà không thể giải thích bằng chẩn đoán thay thế. Tình trạng này có thể khiến sức khỏe người bệnh bị suy giảm kéo dài, có tác động nghiêm trọng đến khả năng quay trở lại làm việc hoặc tham gia cuộc sống xã hội. Hậu COVID-19 ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần thể chất và có thể gây ra những hậu quả kinh tế đáng kể cho bản thân, gia đình và cho xã hội.

4. Những ai cần phải đi khám hậu Covid-19?

Tiến sĩ, bác sĩ Lê Thị Thu Hương, Trưởng Khoa Hô hấp - Cơ xương khớp, Bệnh viện Nhân dân Gia Định, cho biết một số báo cáo hiện nay ước đoán tỷ lệ hậu Covid-19 chiếm khoảng 10-35%. Con số này thay đổi theo nhiều nghiên cứu khác nhau, nhiều đối tượng làm khảo sát. Đa số sau khi khỏi Covid-19, mọi người khỏe mạnh, sức khỏe trở lại bình thường.

Theo bác sĩ Hương, sau khi khỏi Covid-19, người bệnh có những triệu chứng bất thường, trong đó có khó thở, hồi hộp, ngất, nhịp tim nhanh thì cần đi khám. Người thuộc nhóm bệnh nhân có nguy cơ như mắc bệnh nền (béo phì, tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh thận...) hoặc từng nằm viện, can thiệp bằng những biện pháp xâm lấn, quá trình nằm viện có xét nghiệm bất thường về đông máu, viêm cũng nên đi khám. Đây là nhóm bệnh nhân được bác sĩ chỉ định phải tái khám sau khi xuất viện.

Khi đi khám hậu Covid-19, người bệnh nên mang theo những hồ sơ sức khỏe trước đây nếu có để bác sĩ tham khảo. Đặc biệt, bệnh nhân từng phải nằm viện, quan trọng nhất là mang theo giấy xuất viện và những thông tin cần thiết như X-quang phổi, điện tim...

Nhiều người thắc mắc liệu "khám tổng quát có đáp ứng được việc tầm soát hậu Covid-19?". Bác sĩ Hương cho rằng bệnh nhân sau khi khỏi Covid-19 thường có hai khuynh hướng.

Thứ nhất, những người vẫn còn triệu chứng hoặc xuất hiện triệu chứng mới sau khi khỏi bệnh. Tình huống này có thể là hậu Covid-19 và nó rất đa dạng, dễ nhầm lẫn với bệnh lý khác. Khi đó, người bệnh nên đi khám. Tùy tình trạng của mỗi người mà đến khám ở bệnh viện tuyến y tế cơ sở, bệnh viện quận huyện hoặc chuyên khoa cao hơn. Với mỗi triệu chứng người bệnh gặp phải, bác sĩ sẽ thăm khám, chỉ định các xét nghiệm phù hợp.

Thứ hai, những người sau khi khỏi Covid-19 hoàn toàn khỏe mạnh bình thường, không ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, học tập, lao động và không phải người thuộc nhóm yếu tố nguy cơ như phải nhập viện điều trị trước đó thì cũng không cần quá lo lắng về vấn đề hậu Covid-19. Trường hợp này nếu cần thì vẫn kiểm tra sức khỏe định kỳ như trước giờ vẫn thực hiện.

Bác sĩ khuyến cáo nếu đã khỏi Covid-19, cần lạc quan hơn, quan tâm đến sức khỏe từ thể chất đến tinh thần, vận động, tập luyện, ăn uống đầy đủ.

5. Các triệu chứng hậu Covid19

Có khoảng 200 triệu chứng liên quan đến hội chứng hậu COVID-19, đặc biệt ở những bệnh nhân đã trải qua điều trị hồi sức tích cực. Người nhiễm COVID-19 nhiều tuần đến nhiều tháng sau khi khỏi bệnh vẫn còn đối mặt với hàng loạt triệu chứng và di chứng kéo dài như sốt nhẹ, khó thở, ho kéo dài, mệt mỏi, đau cơ, khớp, rụng tóc, xơ phổi, tim đập nhanh hoặc đánh trống ngực, rối loạn nội tiết, huyết học bị huyết khối… Có trường hợp xuất hiện rối loạn tiêu hóa (ăn không ngon miệng, chán ăn, đau dạ dày, tiêu chảy…), rối loạn vị giác hoặc khứu giác, phát ban…

Người bệnh trong giai đoạn hậu COVID-19 cũng có thể gặp các triệu chứng về tâm thần kinh như rối loạn tâm lý, giảm sự tập trung, lo âu, trầm cảm, bồn chồn, rối loạn giấc ngủ, mau quên, không tập trung. Thường xuất hiện tình trạng não sương mù, nhận thức kém, đọc chậm, giảm trí nhớ ngắn hạn, thay đổi tâm trạng.

Với người có sẵn bệnh nền như bệnh tim mạch, tiểu đường, đặc biệt là hô hấp, viêm phổi tắc nghẽn mạn tính COPD, viêm phế quản mạn… khi COVID-19 xảy ra trên nền bệnh đó có thể khiến tổn thương vốn có của họ trở nên nặng hơn.

Một số người khỏi bệnh sau khi mắc COVID-19 nghiêm trọng có thể gặp phải các ảnh hưởng xấu tới đa cơ quan hoặc bệnh tự miễn dịch trong một thời gian dài kèm theo các triệu chứng trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng. Không chỉ biểu hiện bằng các triệu chứng lâm sàng kể trên, người bệnh còn có thể xuất hiện những bất thường cận lâm sàng như tăng men tim kéo dài, rối loạn đường huyết, rối loạn hormon giáp, giảm độ lọc cầu thận; rối loạn chức năng hô hấp (giảm độ khuếch tán phổi, hạn chế dung tích phổi; bất thường hình ảnh học, xơ phổi, giãn phế quản trên CT scan ngực) rối loạn chức năng tâm thất qua siêu âm tim...

Những ai cần phải đi khám hậu Covid-19?

6. Bệnh nhân Covid19 cần làm gì để phục hồi sức khỏe

Khỏi COVID-19 người bệnh cần phải tiếp tục theo dõi và nâng cao sức khỏe toàn diện phục hồi chức năng, vật lý trị liệu, dinh dưỡng và chăm sóc tinh thần, giấc ngủ.

▪ Tập thở: Hít vào, thở ra chậm, hít sâu dần dần và thở ra nhẹ nhàng không vội vã và nhịp độ tăng lên từng ngày.

▪ Tập thể dục: Hàng ngày vận động nhẹ nhàng như đi bộ chậm, tập thể dục nhẹ, đạp xe đạp rất chậm, tập dưỡng sinh. Tập theo các chương trình thể dục trên đài truyền hình mỗi sáng lúc 5 giờ, nếu tự tập phải đảm bảo 30 phút hàng ngày.

▪ Đi bộ: Một nghiên cứu năm 2011 cho thấy người trưởng thành khỏe mạnh có thể đi bộ khoảng từ 4.000 đến 18.000 bước/ngày tùy theo yêu cầu. Tuy nhiên mục tiêu 10.000 bước/ngày là khá phù hợp cho người trưởng thành khỏe mạnh.

▪ Dinh dưỡng đúng: Nên chia bữa ăn thành 3-5 bữa mỗi ngày tùy theo sức ăn của người bệnh và kết hợp đa dạng thực phẩm trong khẩu phần ăn, nên ăn nhiều rau, trái cây, uống đủ nước, uống thêm nước ép trái cây, uống sữa, ăn chuối chín để bổ sung Kali. Bổ sung các loại vi chất do tác hại của bệnh COVID-19 nên ăn các loại thực phẩm có nhiều vi chất như cá, tôm, cua, hào, nghêu sò…

Chăm sóc sức khỏe tinh thần: Ngủ đủ giấc, nghe nhạc, thư giãn và trao đổi thông tin với mọi người xung quanh để cuộc sống trở lại bình thường.

7. Khám hậu Covid19 ở đâu?

Hiện nay có nhiều bệnh viện đã tổ chức đơn vị chăm sóc cho bệnh nhân hậu COVID-19 như: Bệnh viện Chợ Rẫy; Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP. HCM; Bệnh viện Thống Nhất, Bệnh viện Đại học Y Dược, Bệnh viện Nhi đồng 1; Viện Y dược học dân tộc TP. HCM, Đồng Nai, Hà Nội… Người bệnh có các triệu chứng cần đến bệnh viện sớm để được khám và điều trị kịp thời nhất là các rối loạn chức năng hô hấp, rối loạn nhịp tim và rối loạn tinh thần.

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trên chuyên mục Phổ biến pháp luật của HoaTieu.vn.

Đánh giá bài viết
5 4.559
0 Bình luận
Sắp xếp theo