Phân tích, đánh giá nét đặc sắc về chủ đề và nhân vật trong tác phẩm Tư cách mõ

Truyện ngắn Tư Cách Mõ của nhà văn Nam Cao kể về nhân vật Lộ, một người nông dân hiền lành, chân chất, được làng phân công làm mõ làng. Lộ ban đầu rất tự trọng, không muốn làm mõ vì cho rằng đó là một công việc thấp hèn, nhục nhã. Nhưng sau khi khuyên nhủ hết lời, anh đồng ý và cũng hết lòng vì công việc. Dần dần, Lộ bị cô lập bởi làng xóm, ghen tị anh làm nên ăn ra ở mảnh vườn. Lộ trở nên tham lam, lười biếng, thích vơ vét của làng. Trong bài viết này Hoatieu xin chia sẻ đến bạn đọc mẫu dàn ý phân tích nét đặc sắc về chủ đề và nhân vật trong truyện ngắn Tư Cách Mõ giúp các bạn hiểu rõ hơn về nội dung và ý nghĩa của tác phẩm, mời các bạn cùng tham khảo.

• Đọc hiểu Con chó xấu xí có đáp án
• Phân tích nghệ thuật xây dựng tình huống và nhân vật trong tác phẩm Lão Hạc

Dàn ý phân tích Tư cách mõ

1. Mở bài: Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm.

Nam Cao là một trong những nhà văn hiện thực lớn của văn học Việt Nam. Thế giới nhân vật trong tác phẩm của ông thuộc nhiều kiểu loại khác nhau : con người đạo đức, con người xã hội, con người giai cấp, con người bản năng…Đặc biệt có một kiểu nhân vật là con người tha hóa – được thể hiện trong truyện ngắn “ Tư cách mõ”.

2. Thân bài:

* Khái quát chủ đề của truyện

Nhìn con người như là nạn nhân của một hoàn cảnh sống ngột ngat, bế tắc, phi nhân tính, nhiều nhà văn hiện thực phê phán - trong đó có Nam Cao, trong sáng tác của mình đã miêu tả những con người – vật hóa và tha hóa.

Con người tha hóa là phương diện vô cùng nhức nhối trong quan niệm về con người của các nhà văn hiện thực. họ nhận thức được mối quan hệ biện chứng giữa con người và hoàn cảnh nên đã sớm nhìn thấy sự biến đổi phẩm chất và tính cách con người dưới tác động của hoàn cảnh xã hội đầy bất công, phi nhân tính.

* Phân tích từng nhân vật tiêu biểu và mối quan hệ giữa các nhân vật

Anh cu Lộ vốn là người “hiền như đất. Cờ bạc không, rượu chè không, anh chỉ chăm chăm, chút chút làm để nuôi vợ, nuôi con”. Ăn ở thì phân minh, chính trực lắm, được xóm giềng quý mến. Vậy mà, anh dần bị biến thành thằng mõ tham ăn, ti tiện còn hơn cả “thằng mõ chính tông”. Vì nghèo túng, bị mọi người thuyết phục, bùi tai, Lộ nhận lời làm mõ. Nhưng khi thấy Lộ làm mõ “ ngon ăn quá” người ta sinh ra “ngấm ngầm ghen với hắn. Và chẳng người nào bảo người nào, họ vô tình về hùa với nhau để báo thù”. Họ làm nhục hắn. Trước sự hằn học, nhục mạ, khinh ghét của những người xung quanh, Lộ đâm ra hối hận bực tức nhưng sự đã trót rồi biết làm sao được nữa. Bị mọi người làm nhục, Lộ có lúc thấy xấu hổ với vợ. Hắn muốn bỏ phắt công việc rồi trả lại vườn nhưng lại tiếc. Cứ như thế, mỗi lần bị xúc phạm, Lộ lại tấm tức, lại thở ngắn than dài, lại bực dọc nhưng rồi lại tặc lưỡi, bất cần. càng bị xúc phạm, Lộ càng trơ trẽn. Càng bị làm nhục, hắn càng không biết nhục. Lộ tiến dần từng bước, từ chỗ bê cỗ về sân, đặt lên phản, ung dung ngồi, đến lúc đòi cỗ to, lúc ăn còn xin thêm xôi, thêm thịt, thêm cơm nữa. Không đem lên cho hắn thì hắn xông vào chỗ người ta làm rồi tự xúc lấy.

* Phân tích vai trò của nhân vật trong việc thể hiện chủ đề của truyện

Khi xây dựng nhân vật, Nam Cao chú ý miêu tả áp lực đến từ nhiều chiều, nhiều phía của nhân vật. Anh cu Lộ vốn hiền lành, chăm chỉ, không cờ bạc, rượu chè, ăn ở phân minh, đươc nhiều người quí mến. Vậy mà, do sức ép của cuộc sống mưu sinh, lóa mắt bởi món lơi mấy sào vườn, thêm nữa bị mọi người xúm vào thuyết phục, Lộ nhận lời làm mõ. Thấy Lộ làm mó ngon ăn quá, người ta ngấm ngầm ghen rồi hùa nhau vào làm nhục hắn. trước phản ứng của người đời, Lộ dần dần bị tha hóa. Từ chỗ hối hận, xấu hổ, hắn trở nên vênh váo, bất cần. Chính môi trường sống phi nhan tính, sự khinh bỉ và lăng nhục con người ở Lộ đã tạo nên phản ứng tiêu cực:”đã vậy hắn tham cho mà biết”. Và hắn thản nhiên làm việc ti tiện để trêu ngươi người đời. Sống trong làng quê đầy rẫy cổ hủ, tối tăm, định kiến nặng nề ấy, Lộ nhận ra rằng con người ta không thể vừa lương thiện vừa kiếm đưuọc miếng ăn. Trong môi trường sống nghiệt ngã ấy, anh cu Lộ hiền lành, lương thiên đã chết. thay vào đó là một thàng mõ cũng đê tiện, cũng lầy là, cũng tham ăn còn hơn cả “ một thằng mõ chính tông”.

Nam Cao ít miêu tả hành động nhân vật mà đặt nhân vật vào một tình huống cụ thể, theo dõi phản ứng của nhân vật, miêu tả tinh tế, sâu sắc qua đó làm rõ bản chất, tính cách nhân vật.

* Đánh giá chủ đề và ý nghĩa của nhân vật trong việc thể hiện chủ đề, rút ra ý nghĩa đối với cuộc sống

Thông qua nhân vật Lộ trong tác phẩm “Tư cách mõ”, Nam Cao đã thể hiện mối xung đột giữa con người với hoàn cảnh, môi trường. Nhà văn ý thức khẳng định vai trò quyết định của môi trường sống đối với con người, hoàn cảnh đối với tính cách. Hoàn cảnh, môi trường đã làm tha hoa con người. Chính Nam Cao khẳng định : Thì ra lòng khinh, trọng của chúng ta có ảnh hưởng đến cái nhân cách của người khác nhiều lắm; nhiều người không biết gì là tự trọng, chỉ vì không được ai trọng cả; làm nhục người là một cách rất diệu để khiến người sinh đê tiện…

3. Kết bài: Khẳng định ý nghĩa của vấn đề nghị luận

Nam Cao là nhà văn hiện thực hàng đầu của truyện ngắn Việt Nam hiện đại. Các nhân vật của ông, đặc biệt là kiểu nhân vật bị tha hóa do môi trường hoàn cảnh sống luôn để lại dáu ấn đậm nét trong lòng bạn đọc.

Phân tích Tư cách Mõ của Nam Cao hay nhất (Mẫu 01)

Nam Cao, một nhà văn với tài năng xuất sắc, mặc dù xuất hiện muộn trên văn đàn nhưng đã nhanh chóng khẳng định vị trí của mình trong văn hóa Việt Nam. Trang văn hiện thực của ông không chỉ phản ánh chân thật cuộc sống mà còn đưa ra cái nhìn triết học sâu sắc về nhân sinh và xã hội. Các tác phẩm nổi tiếng như "Chí Phèo", "Một bữa no", và "Tư cách Mõ" đã khắc sâu tên tuổi của ông trong lòng độc giả.

Trong số những tác phẩm đặc sắc của Nam Cao, "Tư cách Mõ" nổi bật với tài năng văn chương tinh tế và sâu sắc. Tác phẩm này không chỉ là một câu chuyện, mà còn là một bức tranh tinh tế về cuộc sống và con người, đặc biệt là trong bối cảnh xã hội hiện đại. Một trong những chủ đề chiến lược mà Nam Cao đặt ra trong sáng tác của mình là miếng ăn, biểu tượng cho những khó khăn và thách thức của cuộc sống. Nỗi ám ảnh về cái đói và cái nghèo luôn hiện diện và ôm trọn trong từng câu chuyện. Tác phẩm như "Một bữa no" và "Tư cách Mõ" đã thành công trong việc khai thác chân thực về miếng ăn, từ cơm áo, gạo tiền đến những miếng ăn bình dị mà mỗi con người phải trải qua.

Như vậy, Nam Cao không chỉ là một nhà văn đại tài trong việc mô tả hiện thực mà còn là một triết gia sâu sắc, đặt ra những câu hỏi lớn về ý nghĩa của cuộc sống và con người trong một thời kỳ đầy biến động. "Tư Cách Mõ" của Nam Cao là một tác phẩm nổi tiếng, đưa người đọc đến với bối cảnh làng quê Việt Nam dưới sự áp bức của chế độ nô lệ và phong kiến. Tác phẩm lột tả một cách chân thực cuộc sống khó khăn, áp lực, và sự biến đổi của nhân vật chính, Lộ.

Nhân vật chính, Lộ, là một nông dân hiền lành, chăm chỉ, nhưng bị xã hội đẩy vào hoàn cảnh khó khăn. Bị ghẻ lạnh và đối mặt với sự đưa đẩy của xã hội, Lộ trở nên tham lam, ti tiện, và bẩn thỉu. Sự biến chất của con người dưới ách áp bức xã hội được tác giả mô tả một cách rõ ràng thông qua hành động và tâm lý của nhân vật. Chủ đề miếng ăn chiếm vị trí quan trọng trong tác phẩm, là biểu tượng cho những khó khăn và thách thức của cuộc sống dưới ách áp bức. Nam Cao tận dụng những câu chuyện nhỏ nhặt, tầm thường xoay quanh miếng ăn để tái hiện một cách chân thực cảnh sống khốn khổ của con người. Sự cảm thông và chua xót của tác giả đối với những nỗi cơ cực của người nông dân được thể hiện qua những câu chuyện này.

Lộ và những nhân vật khác như Chí Phèo hay bà lão (Một bữa no) đều ban đầu là những con người hiền lành và giàu lòng tự trọng. Tuy nhiên, dưới áp lực của xã hội, họ trở nên bất hạnh và bị đẩy vào những tình cảnh khó khăn. "Tư Cách Mõ" là một cuộc đấu tranh với sự đàn áp của xã hội, là lời kêu gọi cứu rỗi linh hồn con người, cứu lấy nhân phẩm của họ khỏi sự đè nén của xã hội. Tác phẩm không chỉ là một tác phẩm văn học nghệ thuật mà còn là một bức tranh chân thực về xã hội Việt Nam thời kỳ đó, nơi mà cuộc sống của những người thôn quê bị đè nén và biến đổi. Thành công của tác phẩm "Tư Cách Mõ" của Nam Cao không chỉ đến từ nội dung chân thực mà còn do sự tinh tế trong phân tích tâm lý nhân vật, kết cấu truyện, ngôn ngữ sáng tạo và sự đổi mới trong nghệ thuật văn học.

Nam Cao đã thể hiện khả năng phân tích tâm lý nhân vật một cách bậc thầy, đồng cảm và thấu hiểu tận sâu những nỗi khổ, đau thương của nhân vật chính, Lộ. Nhà văn không chỉ kể chuyện một cách biểu đạt, mà còn giúp người đọc hiểu rõ sâu sắc về tâm lý, đau khổ, và những biến đổi tâm trạng của nhân vật dưới áp lực xã hội. Kết cấu truyện của "Tư Cách Mõ" rất thu hút với việc đi thẳng vào vấn đề trung tâm mà không lạc lõng trong những chi tiết không quan trọng. Sự chọn lọc cẩn thận của tác giả tạo nên một tác phẩm vừa sâu sắc vừa gọn gàng, không làm mất đi sức hấp dẫn của câu chuyện.

Ngôn ngữ trong tác phẩm mang đặc điểm đời thường, giản dị, nhưng lại rất sắc sảo. Mẩu đối thoại, dòng nội tâm của nhân vật được xây dựng một cách tự nhiên và sinh động, tạo nên không khí sống động, chân thực trong tác phẩm. Nam Cao còn đổi mới về thi pháp nghệ thuật, đưa vào những yếu tố mới, mang đến sự tươi mới cho văn học Việt Nam. Sự linh hoạt trong cách xây dựng câu chuyện, chọn lọc từ ngôn ngữ đến cấu trúc tác phẩm đều làm cho tác phẩm trở nên đặc sắc và ấn tượng. Với "Tư Cách Mõ," Nam Cao đã cống hiến một tác phẩm xuất sắc, đánh dấu vị trí vững chãi của mình trong thế giới văn học Việt Nam và đồng thời đóng góp vào sự đổi mới nghệ thuật văn hóa của đất nước.

Phân tích Tư cách Mõ của Nam Cao hay nhất (Mẫu 02)

Nam Cao, một trong những ngôi sao sáng của văn học hiện thực Việt Nam, đã tạo ra những tác phẩm ghi dấu sâu sắc về con người và xã hội. Trong "Tư Cách Mõ," ông mở cửa sổ tâm hồn của nhân vật chính, anh cụ Lộ, để chứng kiến hành trình đau lòng của một người bình thường chìm đắm dưới áp lực môi trường xã hội, tạo nên một tác phẩm đầy ý nghĩa và hiện thực. "Tư Cách Mõ" tập trung vào sự tha hóa của con người dưới gánh nặng khó khăn của môi trường sống. Anh cụ Lộ, một nhân vật mô phỏng hiện thực, từ một người hiền lành, chăm chỉ, dần dần trở nên tham ăn và mất đi tư cách con người.

Nam Cao không chỉ kể về sự thay đổi trong tâm hồn của anh cụ Lộ mà còn thể hiện mối quan hệ xã hội đen tối. Lộ, dù có bản tính hiền lành, dưới áp lực và cuộc sống khó khăn, chuyển từ một người chân thật thành "mõ," biểu tượng cho sự tha hóa và biến tướng do xã hội đặt ra. Nhân vật Lộ không chỉ là một nạn nhân mà còn là bức tranh sống động, thể hiện rõ sự tàn khốc và đau đớn của cuộc sống. Sự biến đổi của anh ta là hậu quả của áp lực từ xã hội, lòng đố kỵ và ghen tị khiến anh ta mất đi tính nguyên bản và tốt lành.

Chủ đề về sự tha hóa của con người trong xã hội khắc nghiệt của Nam Cao là hình ảnh của sự thực tế trong xã hội đang chuyển biến. Ý nghĩa của tác phẩm là một cảnh báo về sự đe dọa đối với nhân phẩm con người dưới áp lực xã hội và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì tư cách và phẩm chất. "Tư Cách Mõ" của Nam Cao không chỉ là câu chuyện cá nhân mà còn là tác phẩm phản ánh đời sống xã hội, đặt ra những câu hỏi về ý chí và phẩm chất con người dưới áp lực xã hội không dễ dàng. Tác phẩm này mở ra một cửa sổ mới để nhìn nhận cuộc sống và con người, từ đó khắc sâu vào tâm hồn của người đọc.

"Tư Cách Mõ" của Nam Cao, một tác phẩm trong bộ sưu tập truyện ngắn, là một tác phẩm nổi tiếng với cách diễn đạt sắc sảo và sâu sắc về một thực trạng đau lòng trong xã hội cổ, nơi sự dèm pha và đàm tiếu đã làm tha hóa những tầng lớp dân nghèo. Trong câu chuyện này, nhà văn không chỉ diễn tả sự bi kịch của nhân vật chính anh cu Lộ mà còn phê phán thái độ miệng lưỡi của xã hội làm cho con người bị đánh mất tư cách. Người đọc được giới thiệu với anh cu Lộ, một nhân vật chăm chỉ, hiền lành, thương vợ thương con, nhưng dưới gánh nặng của đời sống khó khăn, anh bắt đầu lấy trộm vặt vãnh để giảm bớt gánh nặng của cuộc sống. Tuy làng xóm đầu tiên quý mến anh, nhưng khi anh cải thiện đời sống, họ lại đẩy anh ra xa, biến anh thành "mõ."Xã hội đánh giá anh cu Lộ thông qua cái nhìn đúng đắn nhất, thông qua lăng nhục và sự ghét bỏ. Sự tha hóa bắt đầu khi anh cải thiện đời sống của mình, nhưng thật bi kịch khi sự nâng cao đó bị biến tướng và anh trở thành đối tượng của sự dè bỉu và ghét bỏ.

Những cảm xúc của anh cu Lộ dần chuyển từ sự hối hận và tự trách nhiệm đến quyết định tự xưng là "mõ." Anh chấp nhận cái nhìn của xã hội và thậm chí tự biến đổi để phản đối sự ghét bỏ, tạo ra một tình huống trớ trêu và đau lòng. Tư Cách Mõ" không chỉ là câu chuyện cá nhân của anh cu Lộ mà còn là phản ánh của xã hội đen tối và ác độc. Nam Cao thông qua câu chuyện này thể hiện sự thương xót với những con người nghèo khó, vô lực trước những định kiến và sự đánh mất tư cách con người. Câu chuyện là một chiếc gương đầy bi thương về sự tha hóa và sức mạnh tiêu cực của miệng lưỡi trong xã hội.

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trong nhóm Lớp 11 thuộc chuyên mục Học tập của HoaTieu.vn.