Giáo án thao giảng bài Thuyền và biển

MỤC TIÊU BÀI HỌC

1. Về năng lực đặc thù

- Học sinh nhận biết và phân tích được một số yếu tố của truyện thơ dân gian như: cốt truyện, nhân vật, người kể chuyện, bút pháp miêu tả.

- Học sinh nhận biết và phân tích được ý nghĩa, tác dụng của yếu tố tự sự trong thơ trữ tình.

- Học sinh phân tích được ý nghĩa hay tác động của văn bản văn học trong việc làm thay đổi suy nghĩ, tình cảm, cách nhìn và cách thưởng thức, đánh giá của cá nhân đối với văn học và cuộc sống.

- Học sinh nắm bắt được các kiểu lỗi về thành phần câu, biết cách sửa lỗi và vận dụng vào việc sử dụng tiếng Việt của bản thân.

- Học sinh thực hành viết được văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội (Hình thành lối sống tích cực trongxã hội hiện đại).

- Học sinh biết thảo luận về một vấn đề trong đời sống phù hợp với lứa tuổi; tranh luận một cách hiệu quả và có văn hoá.

2. Về năng lực chung

- Học sinh phát triển: Tư duy phản biện, năng lực hợp tác, giải quyết vấn đề,...

3. Về phẩm chất

- Học sinh biết đồng cảm, yêu thương con người; biết trân trọng về vẻ đẹp thuỷ chung trong tình yêu.

NỘI DUNG BÀI HỌC

Đọc

● Tri thức ngữ văn

● Lời tiễn dặn (Trích Tiễn dặn người yêu – truyện thơ dân tộc Thái)

● Dương phụ hành (Bài hành về người thiếu phụ phương Tây – Cao Bá Quát)

● Thuyền và biển (Xuân Quỳnh)

Thực hành Tiếng Việt

● Lỗi về thành phần câu và cách sửa

Viết

● Viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội (Hình thành lối sống tích cực trong xã hội hiện đại)

Nói và nghe

● Thảo luận về một vấn đề trong đời sống (Hình thành lối sống tích cực trong xã hội hiện đại)

Củng cố mở rộng

● Thực hành đọc: Nàng Ờm nhắn nhủ (Trích Nàng Ờm, chàng Bồng Hương – truyện thơ dân tộc Mường)

1. HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG – TẠO TÂM THẾ

a. Mục tiêu hoạt động: Tạo tâm thế thoải mái và gợi dẫn cho học sinh về nội dung bài học

b. Nội dung thực hiện:

GV tổ chức cho học sinh chơi trò chơi “Vua tiếng Việt”, từ đó yêu cầu học sinh tìm ra đặc trưng của truyện và thơ.

c. Sản phẩm:

Đáp án trả lời của học sinh.

d. Tổ chức thực hiện:

Giáo viên trình chiếu câu hỏi trò chơi lên bảng, HS làm việc cá nhân sau đó suy nghĩ trả lời. GV đánh giá kết quả và dẫn dắt vào bài học.

Hoạt động của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

GV tổ chức trò chơi Vua tiếng Việt.

Em hãy sắp xếp lại từ ngữ để tạo ra từ hoàn chỉnh, sau đó chỉ ra đặc trưng của truyện và thơ.

1. T/Ư/T/R/N/I/H

2. H/H/I/N/A/H/N/H/T/Ơ

3. C/T/Ô/T/U/Y/R/Ê/N

4. N/Â/H/N/Â/T/V

5. N/Ư/Ơ/I/G/Ê/K/H/U/Ê/Y/N/C

6. C/U/Â/Ư/T

7. T/S/Ư/Ư

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ

Học sinh theo dõi và suy nghĩ trả lời.

Bước 3. Báo cáo nhiệm vụ.

Câu trả lời của HS

Bước 4. Đánh giá nhiệm vụ.

Học sinh nhận xét, bổ sung. Giáo viên đánh giá và dẫn dắt vào bài học.

Đáp án:

- TRỮ TÌNH

- HÌNH ẢNH THƠ

- CỐT TRUYỆN

- NHÂN VẬT

- NGƯỜI KỂ CHUYỆN

- CẤU TỨ

- TỰ SỰ

- GV linh hoạt sử dụng câu trả lời của HS

dẫn dắt vào bài học: Yếu tố tự sự không những xuất hiện trong truyện, như truyện giân dan và một số tác phẩm truyện ngắn trung đại mà còn xuất hiện khá đậm nét trong truyện thơ dân gian, thơ ca trung đại và thơ ca trữ tình hiện đại. Để thấy được nét độc đáo của yếu tố tự sự trong thơ trữ tình hiện đại như thế nào? Hôm nay cô và các em sẽ cùng nhau đi khám phá văn bản 3, tiết 38, Thuyền và biển của nhà thơ Xuân Quỳnh.

2. HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

a. Mục tiêu hoạt động:

- HS nhận biết và phân tích được các yếu tố tự sự, nét đặc sắc trong cấu trúc bài thơ, ý nghĩa, tác dụng của yếu tố tự sự trong bài thơ Thuyền và biển và trong các bài thơ trữ tình hiện đại.

- HS đồng cảm với khát vọng tình yêu của nhân vật trữ tình, có thái độ ứng xử nghiêm túc với tình yêu, vun đắp cho tình yêu trở thành một trong những tình cảm đẹp đẽ nhất mà con người có được.

b. Nội dung thực hiện:

GV triển khai tìm hiểu văn bản qua các hình thức: phát vấn, thuyết trình, thực hiện phiếu học tập qua kĩ thuật 5w1h, thảo luận nhóm, thảo luận cặp đôi.

c. Sản phẩm:

- Video của học sinh

- Câu trả lời của học sinh

- Phiếu học tập

- Sản phẩm làm việc nhóm qua giấy A0.

d. Tổ chức thực hiện

Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu tác giả, tác phẩm và khám phá văn bản, từ đó nhận xét, đánh giá và chốt lại nội dung kiến thức cho học sinh.

* Hoạt động 1: Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc và tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm.

Nhiệm vụ 1: Đọc tìm hiểu về tác giả

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ

Gv giao nhiệm vụ cho học sinh thực hiện nhiệm vụ ở nhà bằng hình thức thiết kế video giới thiệu những hiểu biết của mình về tác giả Xuân Quỳnh.

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ

Học sinh thực hiện nhiệm vụ cá nhân ở nhà, trình bày hiểu biết về tác giả Xuân Quỳnh. Học sinh gửi sản phẩm về cho giáo viên để chọn ra bài xuất sắc nhất giới thiệu trước lớp.

Bước 3. Báo cáo nhiệm vụ

Đại diện học sinh lên trình bày về tác giả.

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện:

- Học sinh thực hiện nhận xét

- GV đánh giá, chốt kiến thức.

Nhiệm vụ 2: Đọc tìm hiểu về tác phẩm

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ

Gv giao nhiệm vụ cho học sinh tìm hiểu về tác phẩm và trả lời câu hỏi của giáo viên.

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ

Học sinh thực hiện nhiệm vụ cá nhân và trả lời câu hỏi.

Bước 3. Báo cáo nhiệm vụ

Học sinh trả lời về tác phẩm

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện:

- Học sinh thực hiện nhận xét, bổ sung.

- GV đánh giá, chốt kiến thức.

Nhiệm vụ 3: Gv hướng dẫn học sinh đọc văn bản

Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ

Gv gọi học sinh đọc văn bản và nêu cảm nhận ban đầu

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ

Học sinh đọc văn bản

Bước 3. Báo cáo nhiệm vụ

Học sinh nêu cảm nhận ban đầu về bài thơ

Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện:

- Học sinh thực hiện nhận xét, đánh giá.

- GV đánh giá, đọc lại văn bản.

I. Đọc – tìm hiểu chung

1. Đọc

2. Tìm hiểu tác giả, tác phẩm

2.1. Tác giả

- Xuân Quỳnh (1942 – 1988), tên khai sinh Nguyễn Thị Xuân Quỳnh.

- Quê quán: La Khê, thành phố Hà Đông – Hà Tây (nay thuộc Hà Nội).

- Xuất thân trong một gia đình công chức, mẹ mất sớm, bố thường xuyên công tác xa gia đình, được bà nội nuôi dạy từ nhỏ đến khi trưởng thành.

- Xuân Quỳnh là một trong số những nhà thơ tiêu biểu nhất của thế hệ các nhà thơ trẻ thời kỳ chống Mỹ.

- Sự nghiệp văn học: Xuân Quỳnh sáng tác nhiều thể loại, đề tài đa dạng. Trong đó tình yêu, hạnh phúc gia đình và trẻ em là các đề tài chiếm vị trí nổi bật.

Một số tác phẩm tiêu biểu (Giới thiệu một số tác phẩm tiêu biểu).

- Phong cách sáng tác: Thơ Xuân Quỳnh giàu yếu tố tự thuật. Bên cạnh việc bộc lộ niềm khát khao được yêu thương, chia sẻ và ý thức chắt chiu, gìn giữ hạnh phúc đang có, thơ bà còn chứa đựng những dự cảm đầy lo âu về cái mong manh của đời sống, của tình yêu.

2.2. Tác phẩm

- Bài thơ Thuyền và biển được sáng tác vào tháng 4 năm 1963 và được in trong tập Chồi biếc (1963). Sau này, bài thơ được nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu, Hữu Xuân phổ nhạc thành bài hát cùng tên.

- Thể thơ: Thơ năm chữ

- Đề tài: Tình yêu