Cúng Giao thừa trong nhà hay ngoài trời trước?

Cúng Giao thừa là lễ cúng quan trọng đối với người Việt được tiến hành vào đúng thời điểm chuyển giao năm cũ và năm mới. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn băn khoăn về việc cúng giao thừa ở đâu, trong nhà hay ngoài trời?

1. Cúng giao thừa là gì?

Cúng giao thừa (hay còn được gọi là lễ cúng trừ tịch, lễ giao thừa) là lễ cúng được thực hiện đúng vào thời khắc giao thừa - chuyển giao giữa năm cũ và năm mới.

Ở nhiều địa phương, lễ cúng này được thực hiện vào giờ Tý (tức là từ 23 giờ đêm tới 1 giờ sáng). Đây chính là khoảnh khắc một giờ của năm cũ và một giờ của năm mới.

2. Cúng giao thừa trong nhà hay ngoài trời trước?

Theo quan niệm dân gian, mỗi năm sẽ có các vị thần khác nhau về cai quản hạ giới. Hết năm, các vị thần sẽ bàn giao cho những vị thần mới tới cai quản. Bởi vậy, để "tống cựu nghênh tân" (tiễn thần cũ, đón thần mới), các gia đình thường chuẩn bị 2 mâm cỗ: Một mâm cỗ trong nhà cúng tổ tiên và một mâm cỗ ngoài trời cúng các vị thần.

Theo nghệ nhân dân gian Ánh Tuyết, vào thời khắc chuyển giao năm mới và năm cũ, nên thực hiện cỗ cúng ngoài trời trước rồi mới tới trong nhà: "Mâm cỗ cúng Giao thừa đã là lễ nghi truyền thống từ xưa đến nay. Ai cũng quan niệm thời khắc năm cũ đi qua và năm mới đến là thời khắc hết sức thiêng liêng nên nhà nhà người người đều cầu mong bình an. Cỗ cúng trong nhà cũng là cúng tổ tiên, ông bà còn mâm cỗ ngoài trời là cúng trời, Phật.

Bao giờ cũng phải khấn ngoài trời, khấn Phật và các quan trước, xin trời Phật phù hộ, cầu dân an quốc thái, cầu cho sức khỏe gia đình bình an sau đó mới lễ trong nhà. Nếu lễ trong nhà trước là quan niệm không đúng lắm vì cao nhất là trời Phật rồi mới đến ông bà, tổ tiên nhà mình", nghệ nhân Ánh Tuyết chia sẻ.

Về thời điểm tiến hành nghi lễ cúng Giao thừa ngoài trời thường sẽ đúng giờ tý tức 12 giờ đêm 30 tháng Chạp. Sau đó, trở vào để cúng ông bà tổ tiên nhà mình.

Về những món ăn bày biện trên mâm cỗ cúng, nghệ nhân Ánh Tuyết cho rằng, đó là điều không bắt buộc mà nên "tùy tiền biện lễ", quan trọng là cái tâm, khả năng bao nhiêu bày lễ bấy nhiêu miễn là có tâm.

Tuy nhiên, vẫn có những món đồ đã trở thành truyền thống, hầu như được các gia đình sử dụng sẽ là cặp bánh chưng, gà lễ (gà lễ phải là gà trống tơ chưa đạp mái), đĩa xôi gấc và bát canh măng. Còn các món ăn khác tùy vào điều kiện của từng gia đình, quan trọng nhất vẫn là ở tại tâm.

Khi cúng Giao thừa trong nhà, tất cả thành viên trong gia đình đứng trang nghiêm trước bàn thờ, khấn tổ tiên để xin được các cụ phù hộ độ trì trong năm mới, cầu an khang thịnh vượng, sức khỏe tốt.

3. Lễ vật cúng Giao thừa gồm những gì?

Cũng với những ý nghĩa như đã giải thích ở trên, mâm lễ vật cúng giao thừa thường cũng rất đơn giản, gọn nhẹ. Thông thường gồm: Gà trống hoặc thủ lợn luộc, đĩa xôi hoặc bánh chưng, trầu cau, hoa quả, gạo, muối, cút rượu, chén nước trắng, bánh kẹo; có người còn cúng thêm vàng mã và chiếc mũ của Quan hành khiển.

Lễ cúng Giao thừa cốt ở sự thành tâm, nên quan trọng là thời điểm cúng và sự trang trọng của gia chủ, chứ không quá coi trọng lễ vật. Vì vậy, tùy từng hoàn cảnh, điều kiện và không gian hành lễ, có thể chỉ cần con gà ngậm bông hoa (thường là hoa hồng đỏ), đĩa xôi, cút rượu, đĩa gạo, đĩa muối, chén nước trắng là được.

Trong văn hóa truyền thống của người Việt, thông thường người ta vẫn dùng gà trống để cúng vì quan niệm gà trống là biểu tượng của ngũ đức (văn, võ, dũng, nhân, tín) và bông hoa hồng đỏ trên miệng gà là hình ảnh tượng trưng cho ông mặt Trời.

4. Bài văn khấn cúng Giao thừa

Nam mô A di đà Phật (3 lần)

Kính lạy:

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương;

Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật;

Con kính lạy Đức Bồ tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh;

Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, chư vị tôn thần;

Con kính lạy ngài cựu niên đương cai Lưu Vương Hành khiển, Ngũ Ôn hành binh chi thần, Nguyễn Tào phán quan;

Con kính lạy ngài đương niên thiên quan Chu Vương Hành Khiển, Thiên Ôn hành binh chi thần, Lý Tào phán quan;

Con kính lạy các ngài Ngũ Phương, Ngũ Hổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần.

Nay là phút giao thừa năm Kỷ Hợi với năm Canh Tý

Chúng con là: ..., sinh năm: ..., hành canh: ... tuổi, cư ngụ tại số nhà:..., ấp/khu phố:..., xã/phường ..., quận/huyện/ thành phố ..., tỉnh/thành phố ...

Nhân phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khang thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng đế, giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc. Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật-Thánh, dâng hiến Tôn Thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài Cựu niên đương cái Thái tuế, ngài Tân niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân, và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho tín chủ, minh niên khang thái, vạn sự tốt lành, tứ thời bát tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn trời, Phật, chư vị tôn thần.

Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư Phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.

Nam mô A di đà Phật (3 lần, 3 vái).

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trên chuyên mục Tài liệu của HoaTieu.vn.