SKKN: Một số biện pháp rèn năng lực tự học và tự chủ cho học sinh tiểu học (2 mẫu)

Bồi dưỡng năng lực tự học cho học sinh là một nhiệm vụ quan trọng, không thể thiếu được của giáo viên. Vậy làm thế nào để phát triển năng lực tự học cho học sinh? Đây là câu hỏi giáo viên quan tâm. SKKN: Một số biện pháp rèn năng lực tự học và tự chủ cho học sinh tiểu học giúp quý thầy cô có thêm nhiều kinh nghiệm trong việc giáo dục học sinh trong việc nâng cao năng lực tự học, tự chủ. Mời các thầy cô tham khảo nhé.

Tiểu học là bậc học nền tảng, đặt cơ sở ban đầu cho việc hình thành và phát triển toàn diện đức, trí, thể, mỹ của con người. Đặc biệt là những lớp đầu của bậc tiểu học như lớp 1, lớp 2, học sinh đang dần làm quen với môi trường giáo dục mới, rất cần sự quan tâm, dìu dắt của các giáo viên, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm có vai trò quan trọng giúp học sinh tự học, tự rèn luyện bản thân, giúp các em thích ứng nhanh chóng với trường lớp và chương trình giáo dục. Rèn kỹ năng tự học, tự chủ cũng là rèn kỹ năng sống cho học sinh tiểu học, nếu các em tự chủ trong cách giải quyết các vấn đề, sẽ tạo sức bật lớn cho bản thân các em trong các cấp học tiếp theo. Vậy GVCN cần làm gì để rèn năng lực tự học và tự chủ cho học sinh tiểu học. Một số sáng kiến kinh nghiệm Hoatieu sưu tầm trong bài viết được đúc kết từ những kinh nghiệm thực tiễn của các giáo viên có nhiều năm làm GVCN bậc tiểu học, là nguồn tài liệu tham khảo hữu ích giúp bạn đọc hoàn thành SKKN của mình. Mời các bạn tải file word chi tiết để tham khảo nhé.

1. Biện pháp rèn năng lực tự học và tự chủ cho học sinh lớp 2

BIỆN PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC TỰ CHỦ, TỰ HỌC CHO HỌC SINH LỚP HAI

I. LÝ DO CHỌN BIỆN PHÁP:

1. Cơ sở lý luận:

Trong thời đại khoa học kĩ thuật phát triển nhanh chóng như hiện nay, đứng trước cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, nhà trường dù tốt đến mấy cũng không thể đáp ứng hết nhu cầu học tập của người học cũng như đòi hỏi ngày càng cao của đời sống xã hội. Vì vậy, bồi dưỡng năng lực tự chủ, tự học cho học sinh khi còn đang ngồi trên ghế nhà trường là một công việc có vị trí rất quan trọng. Chỉ có tự chủ, tự học, tự bồi đắp tri thức bằng nhiều con đường, nhiều cách thức khác nhau mỗi học sinh mới có thể bù đắp được những thiếu khuyết về tri thức, về đời sống xã hội. Từ đó có được sự tự tin trong cuộc sống và công việc.

Vấn đề tự học của người học đã được Đảng, Nhà nước quan tâm quán triệt sâu sắc từ nhiều năm qua. Nghị quyết Trung ương V khóa 8 từng nêu rõ: “Tập trung sức nâng cao chất lượng dạy và học, tạo ra năng lực tự học, tự sáng tạo của học sinh, sinh viên; Bảo đảm mọi điều kiện và thời gian tự học cho học sinh, sinh viên, phát triển mạnh mẽ phong trào tự học, tự đào tạo thường xuyên và rộng khắp trong toàn dân”. Ngày 04/11/2013 tại Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đã ban hành Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục. Nghị quyết chỉ rõ: “Phát triển giáo dục và đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội". Trong đó, năng lực tự chủ và tự học được xem là nhóm năng lực quan trọng nhất đối với học sinh...

Hiện nay, học sinh bậc tiểu học còn nhiều vướng mắc, khó khăn khi học tập, chưa thực sự dành nhiều thời gian cho việc tự học, chưa xây dựng và rèn luyện kĩ năng tự học hợp lí. Mặt khác, do nhiều nguyên nhân nên giáo viên chỉ lo thực hiện chức năng giảng dạy của mình mà ít quan tâm đến rèn luyện kĩ năng toàn diện cho học sinh trong đó có kĩ năng tự chủ, tự học. Vì vậy, mỗi nhà trường cần đưa phương pháp tự học vào mục tiêu dạy học. Khi tự học, mỗi học sinh hoàn toàn có điều kiện để tự nghiền ngẫm những vấn đề nảy sinh trong học tập theo một cách riêng với những yêu cầu và điều kiện thích hợp. Điều đó không chỉ giúp bản thân học sinh nắm được vấn đề một cách chắc chắn và bền vững mà còn là dịp tốt để rèn luyện ý chí và năng lực hoạt động độc lập sáng tạo. Đó là những phẩm chất mà chỉ có chính bản thân học sinh tự rèn luyện kiên trì mới có được, không một ai có thể cung cấp hay làm thay. Thực tế cũng đã chứng minh, mỗi thành công của học sinh trên con đường học tập không bao giờ là kết quả của lối học tập thụ động.

Từ đó đòi hỏi mỗi nhà giáo cần nghiên cứu, xây dựng, từng bước hoàn thiện các mô hình dạy học và giải pháp nhằm nâng cao năng lực tự chủ, tự học cho học sinh. Tùy theo đặc thù môn học, có nhiều mô hình dạy học giúp nâng cao năng lực tự chủ, tự học cho học sinh.

2. Cơ sở thực tiễn:

Bậc học tiểu học là bậc học nền tảng đặt cơ sở ban đầu cho việc hình thành và phát triển toàn diện nhân cách của con người. Lớp Một là lớp đầu tiên của bậc tiểu học. Học sinh vào học lớp Một là thời điểm đánh dấu bước ngoặt lớn trong cuộc sống và phát triển tâm lí. Khi học sinh lên lớp 2 cũng vừa mới chỉ làm quen với hoàn cảnh học tập mới, nhiều em còn gặp khó khăn khi học tập và tự rèn luyện.

Tự học, tự chủ bản thân là một trong những kỹ năng quan trọng thúc đẩy học sinh hoàn thiện nhân cách một cách tốt nhất. Rèn kĩ năng tự học, tự chủ cũng là rèn kĩ năng sống, rèn khả năng thích ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống, giúp học sinh biết giải quyết các vấn đề cơ bản một cách tự lập. Vì vậy, không có con đường nào khác, giáo viên chủ nhiệm phải hướng tới rèn kĩ năng tự học, tự chủcho học sinh.

Tuy nhiên, qua thời gian chủ nhiệm lớp, tôi nhận thấy phần lớn các em thiếu kiến thức về kĩ năng sống, mà trong đó kĩ năng cơ bản nhất là kĩ năng tự chủ, tự học. Nhiều học sinh thường xuyên vi phạm nội quy, chưa tự giác học tập, còn tâm lí ỷ lại vào thầy cô và cha mẹ. Ban cán sự lớp chưa thật sự hiểu rõ được nhiệm vụ của mình và cũng chưa được bồi dưỡng khả năng tự quản lớp. Giáo viên quan tâm nhiều đến việc dạy kiến thức cho học sinh, chưa tập trung nhiều vào giáo dục, trang bị cho học sinh năng lực tự học, tự chủvà khi đánh giá năng lực, phẩm chất cho HS còn dựa trên trực giác của mình. Nhiều cha mẹ chưa thực sự quan tâm đến việc rèn tính tự lập cho con nên các em chưa xác định được cho mình một hướng đi đúng (ý thức, trách nhiệm) trong học tập và kỉ luật.

Chính vì những lý do trên, tôi mạnh dạn đưa ra những kinh nghiệm của bản thân về : “Biện pháp nâng cao năng lực tự chủ, tự học cho học sinh lớp Hai” vào quá trình giảng dạy và giáo dục để nâng cao chất lượng làm công chủ nhiệm lớp của mình.

II. NỘI DUNG BIỆN PHÁP:

1. Những nội dung lý luận có liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiêncứu

Các phẩm chất và năng lực đều rất quan trọng đối với học sinh, đặc biệt là học sinh tiểu học, dần hình thành và phát triển cho các em những phẩm chất và năng lực cần thiết để tạo tiền đề phát triển hơn nữa cho các bậc học sau này. Trong các phẩm chất và năng lực đó thì năng lực “Tự chủ và tự học” được xếp vị trí hàng đầu. Tự học đặt ra vấn đề giải phóng tiềm năng sáng tạo cho mỗi người, hình thành phương pháp tư duy, đạt được hiệu quả bền vững của giáo dục nhà trường.

Để hình thành năng lực tự học cho học sinh, cần xây dựng hệ thống nội dung học tập logic, chặt chẽ và hướng dẫn học sinh chiếm lĩnh nội dung đó bằng các việc làm cụ thể, sao cho đạt kết quả chắc chắn, qua đó nhằm khuyến khích và khơi gợi học sinh tự tìm hiểu, tự khám phá kiến thức mới gần giống như cái đã học trong phạm vi khả năng có thể của mỗi em.

Đối với học sinh tiểu học, việc giao bài tập về nhà đã không còn. Muốn học tập đạt kết quả tốt hơn thì các em cần phải tự học, tự giác ôn lại kiến thức đã được học trên lớp, xem trước bài mới. Vì vậy, chúng ta cần rèn cho các em khả năng tự chủ, tự học trong mọi việc.

Bên cạnh đó, bản thân mỗi học sinh cũng cần phải thay đổi tư duy, chủ động thích ứng với phương châm học tập: Tự học, tự chủ là điều cốt yếu. Chỉ khi nào học sinh xây dựng được ý thức tự giác học tập, tích cực tìm kiếm tri thức thay vì thụ động chờ đợi lời nhắc nhở từ bố mẹ, sự truyền đạt từ thầy cô thì kiến thức và kỹ năng mới thật sự thấm nhuần sâu sắc và bền vững.

2. Thực trạng vấn đề

Năm học 20... - 20..., tôi được Nhà trường phân công giảng dạy và chủ nhiệm lớp 2A1. Đầu năm học, tôi thiết kế Phiếu thăm dò năng lực tự chủ, tự học và phát cho 27 học sinh để lấy ý kiến đánh giá của cha mẹ học sinh.

PHIẾU THĂM DÒ NĂNG LỰC TỰ CHỦ, TỰ HỌC

Họ và tên:.............................................................

Lớp: 2A1

...

3. Mô tả, phân tích các giải pháp

Sau khi tìm hiểu nguyên nhân, tôi tiến hành các biện pháp để giúp các em có khả năng tự chủ và tự học tốt hơn, đồng thời giúp tôi hoàn thành tốt công tác chủ nhiệm lớp của mình. Tôi xin thông qua các biện pháp cụ thể như sau:

3.1. Thu thập thông tin cá nhân của học sinh và sắp xếp học sinh theo tổ, nhóm tương đồng

a) Thu thập thông tin học sinh:

Đầu năm học, khi được phân công chủ nhiệm lớp 2A1, tôi đã tiến hành thu thập thông tin, tìm hiểu đặc điểm của từng đối tượng học sinh trong lớp thông qua Phiếu điều tra thông tin, lý lịch học sinh:

.........................

Để xem đầy đủ nội dung SKKN: Một số biện pháp rèn năng lực tự học và tự chủ cho học sinh lớp 2, mời bạn tải file về.

2. Phương pháp rèn năng lực tự học và tự chủ cho học sinh lớp 1

I. Thực trạng:

1.1 Đặt vấn đề:

Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể 2018 đã nêu lên 5 phẩm chất và các năng lực cần hình thành, phát triển ở học sinh đó là:

+ Về phẩm chất: Yêu nước; Nhân ái; Chăm chỉ; Trung thực; Trách nhiệm.

+ Về năng lực: Năng lực Tự chủ và tự học; Năng lực giao tiếp và hợp tác; Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. Ngoài ra, còn có các năng lực chuyên môn được hình thành qua các môn học như: Năng lực ngôn ngữ; Năng lực tính toán; Năng lực khoa học; Năng lực thẩm mĩ, Năng lực thể chất.

Các phẩm chất và năng lực đều rất quan trọng đối với học sinh, đặc biệt là học sinh lớp Một, dần hình thành và phát triển cho các em những phẩm chất và năng lực cần thiết để tạo tiền đề phát triển hơn nữa cho các khối lớp sau này.

Theo đó thì “ Tự chủ và tự học” được xếp vị trí hàng đầu trong nhóm các năng lực chung. Tự học đối với học sinh tiểu học chính là

+ Tự lực: Tự làm được những việc của mình ở nhà và ở trường theo sự phân công, hướng dẫn.

+ Tự khẳng định và bảo vệ quyền, nhu cầu chính đáng: Có ý thức về quyền và mong muốn của bản thân; bước đầu biết cách trình bày và thực hiện một số quyền lợi và nhu cầu chính đáng.

+ Tự điều chỉnh tình cảm, thái độ, hành vi của mình: Nhận biết và bày tỏ được tình cảm, cảm xúc của bản thân; biết chia sẻ tình cảm, cảm xúc của bản thân với người khác, Hoà nhã với mọi người; không nói hoặc làm những điều xúc phạm người khác,

Thực hiện đúng kế hoạch học tập, lao động; không mải chơi, làm ảnh hưởng đến việc học và các việc khác.

+ Thích ứng với cuộc sống: Tìm được những cách giải quyết khác nhau cho cùng một vấn đề, thực hiện được các nhiệm vụ khác nhau với những yêu cầu khác nhau.

+ Định hướng nghề nghiệp: Bộc lộ được sở thích, khả năng của bản thân, biết tên, hoạt động chính và vai trò của một số nghề nghiệp; liên hệ được những hiểu biết đó với nghề nghiệp của người thân trong gia đình.

+ Tự học, tự hoàn thiện: Có ý thức tổng kết và trình bày được những điều đã học, nhận ra và sửa chữa sai sót trong bài kiểm tra qua lời nhận xét của thầy cô, có ý thức học hỏi thầy cô, bạn bè và người khác để củng cố và mở rộng hiểu biết, có ý thức học tập và làm theo những gương người tốt.

Để giúp hình thành năng lực tự chủ và tự học cho học sinh thì giáo viên cần xây dựng hệ thống nội dung học tập logic, chặt chẽ và hướng dẫn học sinh chiếm lĩnh nội dung đó bằng các việc làm cụ thể, sao cho đạt kết quả chắc chắn chính điều đó làm tôi băn khoăn và trăn trở.

1.2 Các vấn đề tồn tại trước khi thực hiện sáng kiến

Trong việc dạy học trực tuyến như hiện nay, muốn các em học tập đạt kết quả tốt hơn thì các em cần phải tự học, tự giác ôn lại kiến thức đã được học trên lớp, xem trước bài mới. Vì vậy, chúng ta cần rèn cho các em khả năng tự học, tự chủ trong mọi việc. Trong quá trình rèn luyện cho các em , tôi cũng gặp những khó khăn và thuận lợi như sau:

1. Thuận lợi:

- Ban giám hiệu luôn quan tâm, giúp đỡ giáo viên, có sự chỉ đạo về chuyên môn, sẵn sàng giải đáp những vướng mắc, tạo điều kiện dự giờ thăm lớp, rút kinh nghiệm nhằm nâng cao nghiệp vụ chuyên môn cho giáo viên.

- Đồng nghiệp trong khối hỗ trợ và trao đổi kinh nghiệm với nhau để giúp học sinh phát triển năng lực tự chủ và tự học.

- Đối tượng học sinh của lớp đa phần tích cực tham gia các hoạt động học tập, biết tự bật camera và tắt mic khi không phát biểu.

- Ứng dụng phần mềm trò chơi trực tuyến, class dojo giúp tăng hiệu quả trong việc thiết kế bài giảng và nâng cao chất lượng giảng dạy.

- Tạo ra môi trường giáo dục tương tác cao giữa giáo viên và học sinh, giúp học sinh hứng thú hơn trong mỗi bài học.

b) Khó khăn:

- Các em là đối tượng học sinh lớp Một nên vẫn chưa có ý thức trong việc rèn năng lực tự chủ và tự học.

- Còn một vài phụ huynh vẫn chưa phối hợp với giáo viên trong việc hỗ trợ các em học tập.

- Đôi lúc cũng có một số tình huống bất lợi khi giảng dạy như máy bị treo, wifi có tín hiệu yếu…

2. Nội dung sáng kiến

a) Giáo viên:

- Giáo viên phải lên kế hoạch cụ thể, thiết kế bài dạy phù hợp với tình hình học sinh lớp mình.

- Giáo viên trao đổi với phụ huynh về việc học của học sinh để có những hình thức khen thưởng kịp thời ở lớp cũng như ở nhà giúp học sinh tự giác học tập hơn.

b) Phụ huynh:

- Phụ huynh hỗ trợ chuẩn bị sách vở và kiểm tra bài cho học sinh

- Giáo viên và phụ huynh phải kết hợp chặt chẽ để giúp học sinh chủ động tiếp thu kiến thức mới.

c) Học sinh:

- Cần chuẩn bị đầy đủ đồ dùng học tập.

- Cần có những thao tác cơ bản trong việc sử dụng phần mềm Google Meet.

2.1 Các giải pháp cụ thể để giải quyết thực trạng nêu trên

1. Giải pháp 1: Sử dụng phần mềm Class Dojo, Google Meet để giúp học sinh hứng thú hơn trong giờ học

- Giáo viên có thể đưa ra các tiêu chí điểm thưởng để giúp học sinh tích cực phát biểu, luôn bật camera trong giờ học và biết bật mic đúng quy định.

- Giáo viên sẽ cộng điểm trực tiếp trong giờ học cho các em tạo không khí thi đua của các em giúp lớp học sôi nổi hơn.

- Trong các tiết học, nếu như có một vài học sinh quên tắt micro thì giáo viên có thể dung bộ đo tiếng ồn trong Cass Dojo để nhắc nhở các em.

- Giáo viên thiết kế các trò chơi trong powerpoint, học sinh sẽ dùng khung chat để trả lời câu hỏi tạo sự tương tác giữa học sinh và giáo viên.

- Sau mỗi tuần vào giờ sinh hoạt lớp, giáo viên sẽ tổng hợp Class Dojo và chọn ra 3 bạn học nổi trội nhất trong tuần, 5 bạn học tiến bộ trong tuần để tuyên dương trước lớp, tạo động lực cho những bạn còn lại cùng cố gắng.

Qua đó sẽ giúp cho các em có ý thức tự học trong các hoạt động học tập và tự chủ hành vi của bản thân.

1. Giải pháp 2: Giáo viên liên hệ và trao đổi với phụ huynh

- Giáo viên trao đổi với phụ huynh tạo một bảng điểm ở nhà, gắn sao cho các em khi các em tự hoàn thành nhiệm vụ của cô và ba mẹ giao.

- Giáo viên có thể kết hợp để tuyên dương các em ở lớp sẽ tạo được động lực giúp các em tự rèn luyện ý thức tự chủ và tự học.

* Tính mới:

- Trong sáng kiến này, học sinh sẽ là trung tâm tự nhận thức được tự chủ, tự học là như thế nào; nó đã gắn liền với quá trình học tập của mình ra sao. Giáo viên chỉ là người khơi gợi học sinh tự tìm hiểu, tự khám phá kiến thức mới gần giống như cái đã học, trong phạm vi khả năng có thể của mỗi em.

3. Hiệu quả mang lại:

* Năm học 2021 – 2022:

* Kết quả khảo sát tháng 8 – 9:

- Học sinh tích cực tham gia xây dựng bài: 12/34 học sinh – 35,3%

- Học sinh chưa tích cực tham gia xây dựng bài: 18/34 học sinh – 64, 7% .

* Kết quả khảo sát tháng 10 - 11:

- Học sinh tích cực tham gia xây dựng bài: 22/34 học sinh – 64,7%

- Học sinh chưa tích cực tham gia xây dựng bài: 8/34 học sinh – 35, 3% .

Đánh giá phạm vi ảnh hưởng của sáng kiến:

Chỉ có hiệu quả trong phạm vi Đơn vị áp dụng

□ Đã được chuyển giao, nhân rộng việc áp dụng ra phạm vi quận/huyện/sở/ ngành/tập đoàn/tổng công ty… theo chứng cứ đính kèm

□ Đã phục vụ rộng rãi người dân hoặc người tiêu dùng trên địa bàn Thành phố, hoặc đã được chuyển giao, nhân rộng việc áp dụng trên địa bàn Thành phố theo chứng cứ đính kèm

□ Đã phục vụ rộng rãi người dân hoặc người tiêu dùng tại Việt Nam, hoặc đã được chuyển giao, nhân rộng việc áp dụng tại nhiều tỉnh, thành theo chứng cứ đính kèm

Để xem đầy đủ nội dung SKKN: Một số biện pháp rèn năng lực tự học và tự chủ cho học sinh lớp 1, mời bạn tải file về.

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trên chuyên mục Tài liệu của HoaTieu.vn.