Biện pháp thi giáo viên giỏi: Rèn luyện và nâng cao hiệu quả khai thác bản đồ môn Địa lí 6

HoaTieu.vn xin chia sẻ Báo cáo biện pháp thi giáo viên giỏi: Biện pháp rèn luyện và nâng cao hiệu quả khai thác bản đồ trong phân môn Địa lí nhằm phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh lớp 6. Mời thầy cô cùng tham khảo nhằm có thêm ý tưởng hoàn thiện bài dự thi giáo viên dạy giỏi cấp THCS chất lượng, đạt kết quả cao.

Tóm tắt Báo cáo biện pháp thi GVG: nâng cao hiệu quả khai thác bản đồ Địa lí 6

Báo cáo biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục phân môn Địa lí lớp 6 này gồm 14 trang word, được trình bày tại Hội thi Giáo viên Dạy giỏi cấp thành phố. Tài liệu tập trung vào biện pháp rèn luyện và nâng cao hiệu quả khai thác bản đồ trong phân môn Địa lí cho học sinh lớp 6 nhằm phát triển phẩm chất và năng lực cốt lõi. Báo cáo nêu rõ cơ sở lý luận, thực trạng, và các biện pháp cụ thể để hướng dẫn học sinh đọc, phân tích, và hiểu thông tin từ bản đồ, đồng thời đề xuất đổi mới phương pháp dạy học có sử dụng bản đồ. Kết quả thực nghiệm sư phạm cho thấy biện pháp đã cải thiện đáng kể thái độ học tập và kết quả học tập môn Địa lí của học sinh khối 6.

Nội dung biện pháp rèn luyện và nâng cao hiệu quả khai thác bản đồ trong phân môn Địa lí lớp 6

BÁO CÁO

BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC

MÔN: LỊCH SỬ VÀ ĐỊA LÍ

TÊN BIỆN PHÁP

Một số biện pháp rèn luyện và nâng cao hiệu quả khai thác bản đồ trong phân môn Địa lí (Môn Lịch sử và Địa lí) nhằm phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh lớp 6

Tổ chuyên môn: Khoa học xã hội

I. MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết

Năm học 20... -20... là năm học thứ … áp dụng chương trình Giáo dục phổ thông 2018 đối với học sinh khối 7 cấp THCS. Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 hướng tới hình thành và phát triển cho học sinh những phẩm chất chủ yếu và các năng lực cốt lõi. Môn Địa Lí trong chương trình Giáo dục phổ thông 2018 ở trường THCS không còn là môn học độc lập mà là một phân môn trong môn Lịch Sử và Địa Lí. Có nghĩa là Lịch Sử và Địa Lí là một môn học tích hợp, tuy nhiên chỉ dừng lại ở mức độ thấp. Các mạch kiến thức của Lịch Sử và Địa Lí được tích hợp ở mức độ đơn giản, sắp xếp gần nhau, soi sáng nhau và hỗ trợ nhau. Môn Lịch Sử và Địa Lí cấp THCS góp phần hình thành và phát triển ở học sinh những phẩm chất chủ yếu và các năng lực chung, năng lực đặc thù. Phân môn Địa Lí có các năng lực đặc thù như: nhận thức khoa học địa lí, năng lực tìm hiểu địa lí và năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng. Để hình thành và phát triển các năng lực đặc thù ở học sinh trong phân môn Địa Lí thì một trong những nhiệm vụ quan trọng là người giáo viên cần phải hình thành và rèn luyện kĩ năng khai thác bản đồ cho học sinh. Đặc biệt là đối với các em học sinh khối 6 khi vừa chuyển từ cấp Tiểu học lên, các em chưa có kĩ năng và chưa được rèn luyện nhiều. Mặt khác, trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy các em còn nhiều hạn chế về kĩ năng khai thác và sử dụng bản đồ. Do đó, các em thường ghi nhớ kiến thức một cách máy móc nên sinh ra nhàm chán, không tích cực, chủ động học tập và yêu thích môn học.

Vì vậy, để đáp ứng yêu cầu dạy học theo hướng phát triển các năng lực Địa Lí của phân môn Địa Lí 6 thông qua việc sử dụng bản đồ và tạo hứng thú đối với môn học. Tôi rút ra được kinh nghiệm cần phải rèn luyện kĩ năng khai thác, sử dụng bản đồ cho học sinh qua mỗi bài học. Do đó, tôi đưa ra biện pháp : “Một số biện pháp rèn luyện và nâng cao hiệu quả khai thác bản đồ trong phân môn Địa Lí ( Môn Lịch Sử và Địa Lí ) ở học sinh lớp 6”.

2. Mục tiêu

- Trang bị cho học sinh những kiến thức Địa Lí cơ bản thông qua việc sử dụng và khai thác bài đồ trong các tiết học của phân môn Địa Lí.

- Rèn luyện cho học sinh kĩ năng khai thác kiến thức từ bản đồ, lược đồ và giúp học sinh sử dụng thành thạo kĩ năng đó nhằm giúp hình thành, phát triển ở học sinh năng lực địa lí.Từ đó giúp nâng cao hiệu quả học tập phân môn Địa Lí ở học sinh lớp 6.

- Giúp học sinh biết cách sử dụng các công cụ của khoa học địa lí (bản đồ) để học tập và vận dụng vào thực tiễn; đồng thời hình thành, phát triển ở học sinh các phẩm chất chủ yếu đặc biệt là tình yêu quê hương, đất nước, khơi dậy ở học sinh ước muốn khám phá thế giới xung quanh, vận dụng những điều đã học vào thực tế.

- Giúp học sinh tích cực, chủ động học tập và có niềm đam mê, yêu thích môn học.

3. Đối tượng nghiên cứu

- Học sinh lớp 6 trường THCS Thị trấn .................

4. Phương pháp thực hiện

- Phương pháp quan sát

- Phương pháp thu thập thông tin

- Phương pháp điều tra bằng phiếu

- Phương pháp thống kê

II. NỘI DUNG

1. Cơ sở lý luận

Bản đồ, lược đồ là khoa học nghiên cứu và phản ánh sự phân bố không gian, sự phối hợp mối liên hệ giữa các đối tượng, hiện tượng tự nhiên và xã hội trên bề mặt Trái Đất thông qua các mô hình ký hiệu, hình tượng. Đây là là một thiết bị dạy học không thể thiếu được trong quá trình dạy học môn Lịch Sử và Địa Lí. Nó thể hiện nội dung dạy học, phương pháp dạy học của môn học.

Đối với phân môn Địa lí, bản đồ có vai trò đặc biệt quan trọng hơn cả. Đây vừa là nguồn tri thức vừa là nguồn minh hoạ cho các hoạt động dạy học và là phương tiện đắc lực để giáo viên hình thành và phát triển các năng lực Địa lí đặc thù ở học sinh như: năng lực nhận thức khoa học địa lí, năng lực tìm hiểu địa lí, năng lực vận dụng, kiến thức kĩ năng đã học… . đồng thời hình thành, phát triển ở học sinh các phẩm chất chủ yếu đặc biệt là phẩm chất yêu nước. Đây là truyền thống ngàn đời của dân tộc Việt Nam, được xây dựng và bồi đắp qua các thời kỳ từ khi ông cha ta dựng nước và giữ nước.Tình yêu đất nước được thể hiện qua tình yêu thiên nhiên. Để có được tình yêu này thì học sinh phải được học tập hàng này qua những cảnh đẹp địa lí, địa danh địa lí…Các bài học của phân môn Đia lí sẽ trở lên hấp dẫn hơn, học sinh sẽ thích thú, tích cực học tập hơn khi có sự hỗ trợ của bản đồ. Để đạt được mục đích trên trong quá trình dạy học giáo viên phải biết khai thác triệt để những kiến thức chứa đựng trong bản đồ bằng nhiều phương pháp khác nhau và rèn luyện cho học sinh kĩ năng sử dụng và khai thác bản đồ trong các bài học.

Do vậy, dù khoa học công nghệ có phát triển đến đâu học sinh có thể khai thác kiến thức bài học bằng nhiều phương tiện khác nhau như: video clips, trải nghệm…..thì trong phân môn Địa Lí lược đồ, bản đồ phương tiện không gì có thể thay thế được.

2. Thực trạng về sử dụng bản đồ trong học tập, giảng dạy phân môn Địa Lí 6

Trong quá trình tổ chức các hoạt động dạy học phân môn Địa Lí còn tồn tại nhiều vấn đề.

* Về phía giáo viên

- Đối với giáo viên Địa Lí việc rèn kĩ năng khai thác kiến thức qua bản đồ tuy không còn là vấn đề mới trong giảng dạy song chưa nhiều giáo viên chú trọng sử dụng thường xuyên, nhiều giờ học lên lớp còn dạy “chay” hoặc việc thực hiện đối với các giáo viên còn gặp nhiều lúng túng, khi chưa biết cách hướng dẫn học sinh khai thác kiến thức từ bản đồ.

- Chậm đổi mới phương pháp, chưa biết cách sử dụng linh hoạt các bản đồ để đổi mới phương pháp dạy học trong các tiết học nên chưa tạo được hứng thú học tập cho học sinh.

- Giáo viên vốn quen với cách truyền thụ kiến thức một chiều và khai thác kiến thức từ kênh chữ trong sách giáo khoa nên chưa sử dụng bản đồ để khai thác kiến thức. Do đó chưa rèn luyện được kĩ năng và phát triển năng lực Địa Lí cho học sinh thông qua khai thác bản đồ.

* Về phía học sinh

- Kĩ năng khai thác kiến thức từ bản đồ còn gặp nhiều khó khăn ở học sinh. Đặc biệt đối với các em lớp 6, khi vừa ở cấp tiểu học lên, kĩ năng sử dụng, khai thác kiến thức bản đồ chưa có hoặc chưa được rèn luyện thường xuyên khi học môn khoa học xã hội ở lớp 4,5.

- Học sinh có năng lực không đồng đều, nhiều em có thói quen dựa dẫm, ỷ lại vào bạn bè, thầy cô chưa chịu rèn luyện.

- Học sinh không có sự say mê học tập môn Lịch Sử & Địa Lí vì đây không phải là môn học chính được lựa chọn thi vào 10.

3. Các biện pháp thực hiện

3.1. Biện pháp 1: Hướng dẫn học sinh cách thức khai thác thông tin bản đồ từ đó hình thành và rèn luyện kĩ năng khai thác bản đồ ở học sinh.

* Đọc bản đồ: Để đọc được bản đồ, giáo viên cần hướng dẫn học sinh thực hiện theo các bước sau:

Bước 1: Đọc tên bản đồ để biết nội dung và lãnh thổ được thể hiện trong bản đồ là gì?

Bước 2: Đọc tỉ lệ bản đồ để có thể đo tính khoảng cách giữa các đối tượng (nếu cần)

Bước 3: Đọc bảng chú giải để biết cách người ta thể hiện nội dung đó trên bản đồ như thế nào, bằng các kí hiệu gì? Bằng các màu sắc gì?

Bước 4: Tìm các kí hiệu địa lí, từng màu sắc xuất hiện ở những vị trí nào trong bản đồ.

* Phân tích bản đồ: Phân tích bản đồ là tìm ra các mối quan hệ giữa các loại kí hiệu với nhau và với nội dung của bản đồ và cụ thể là:

+ Những kí hiệu đó có ở những địa danh nào, khu vực nào trên bản đồ?

+ Tại sao chúng lại có ở đó mà không có ở khu vực khác?

+ Những điều kiện gì làm cho chúng xuất hiện (hoặc không xuất hiện) ở đó hoặc có ảnh hưởng, tác động đến chúng.

+ Cần lưu ý học sinh: việc phân tích bản đồ có điểm khác so với đọc bản đồ là tìm ra mối quan hệ giữa các loại kí hiệu với nhau và để phân tích được bản đồ thì học sinh phải vận dụng các bước đọc bản đồ để thực hiện.

* Hiểu các thông tin trên bản đồ:

Từ đọc được bản đồ, phân tích nội dung thể hiện trên bản đồ, chúng ta còn hướng dẫn học sinh có thể hiểu những thông tin chứa đựng trong bản đồ:

+ Hiện tượng sự vật địa lí đó phân bố ở những nơi nào trên bản đồ?

+ Tại sao chúng lại phân bố ở đó?

+ Những điều kiện gì ảnh hưởng hay tác động đến sự phân bố đó?

+ Có mối quan hệ gì đến sự vật hiện tượng địa lí khác?

Sau khi hướng dẫn học sinh kĩ năng hiểu thông tin trên bản đồ, giáo viên chốt lại:

-> Dù phân tích hay hiểu bản đồ thì thao tác mà ta phải nắm vững là đọc bản đồ, có đọc được bản đồ mới phân tích và hiểu bản đồ.

VD: Hướng dẫn học sinh cách thức khai thác thông tin bản đồ Phân bố dân cư Thế giới năm 2018 -SGK Lịch Sử và Địa Lí 6- 181

Khi khai thác kiến thức lược đồ H 2 (SGK Lịch Sử và Địa Lí 6- 181) .Giáo viên hướng dẫn học sinh :

* Đọc bản đồ:

1. Nêu tên lược đồ H 2 (SGK Lịch Sử và Địa Lí 6- 181)? Qua đó cho biết nội dung thể hiện trên lược đồ là gì?

2. Màu sắc trên bản đồ cho em biết điều gì?

3. Các đối tượng địa lí được thể hiện trên lược đồ cho ta biết điều gì?

4. Xác định các khu vực đông dân, thưa dân trên Thế Giới?

* Phân tích bản đồ:

Qua cách đọc bản đồ theo hướng dẫn trên giáo viên yêu cầu học sinh rút ra đặc điểm phân bố dân cư Thế Giới?

* Hiểu các thông tin trên bản đồ:

Giải thích vì sao dân cư Thế giới phân bố không đồng đều.Tập trung đông ở các khu vực ( Đông Á, Đông Nam Á, Nam Á, Tây Âu..) thưa thớt ở các khu vực ( Bắc Á, Bắc Mĩ, hoang mạc Xahara ( Bắc Phi), châu Đại Dương..)

=> Qua các bước hướng dẫn trên học sinh sẽ:

* Đọc được:

1. Tên của bản đồ được thể hiện ở phía dưới bản đồ: Bản đồ phân bố dân cư Thế giới năm 2018.

- Nội dung thể hiện trên bản đồ: Sự phân bố dân cư Thế giới năm 2018

2. Màu sắc thể hiện trên bản đồ là thể hiện mật độ phân bố dân cư Thế giới qua đọc bảng chú giải ở phía dưới bản đồ:

+ Màu trắng: không có người ở thường xuyên

+ Màu vàng trắng: dưới 25 người /km2

+ Màu vàng: từ 5 đến 25 người /km2

+ Màu cam: từ 26 đến 250 người /km2

+ Màu đỏ: trên 250 người /km2

3. Các đối tượng địa lí được thể hiện trên bản đồ cho ta biết.

Bản đồ trên dùng kí hiệu màu sắc để thể hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ:

+ Những khu vực nào biểu thị bằng màu cam và màu đỏ là những khu vực dân cư tập trung đông

+ Những khu vực nào biểu thị bằng màu trắng và màu vàng trắng là những khu vực dân cư tập trung thưa thớt. Từ đó, học sinh xác định được các khu vực đông dân, các khu vực thưa dân trên bản đồ.

* Phân tích được bản đồ:

Qua cách đọc bản đồ học sinh rút ra đặc điểm phân bố dân cư Thế Giới:

Dân cư Thế giới phân bố không đồng đều theo không gian

...

>> Xem chi tiết trong file tải về.

Mời các bạn cùng tham khảo thêm các bài viết liên quan khác trong chuyên mục Dành cho giáo viên nhé.

• Biện pháp Dạy học phân hoá nâng cao chất lượng môn Tiếng Anh lớp 6