Biện pháp thi giáo viên giỏi: Nâng cao hiệu quả tiết dạy học nói và nghe đối với học sinh lớp 6

HoaTieu.vn xin chia sẻ Báo cáo biện pháp thi giáo viên giỏi: Biện pháp nâng cao hiệu quả tiết dạy học nói và nghe đối với học sinh lớp 6, giúp thầy cô tham khảo nhằm có thêm ý tưởng hoàn thiện bài dự thi giáo viên dạy giỏi cấp THCS chất lượng, đạt kết quả cao.

Tóm tắt Biện pháp nâng cao hiệu quả tiết dạy học nói và nghe cho học sinh lớp 6

Báo cáo biện pháp giáo dục nâng cáo chất lượng môn Ngữ văn 6 gồm 14 trang word, được trình bày tại hội thi giáo viên dạy giỏi cấp huyện, tập trung vào việc nâng cao hiệu quả các tiết dạy học kĩ năng nói và nghe cho học sinh lớp 6. Tài liệu xác định sự cấp thiết của công tác này do những thay đổi trong Chương trình GDPT mới 2018, nhấn mạnh tầm quan trọng của bốn kĩ năng ngôn ngữ. Các biện pháp được đề xuất bao gồm việc tổ chức dạy học nói thông qua quan sát mẫu, hướng dẫn quy trình chuẩn bị và đa dạng hóa hình thức trình bày (như làm việc nhóm nhỏ hoặc sân khấu hóa). Ngoài ra, báo cáo còn chi tiết hóa cách tổ chức hoạt động nghe và tương tác bằng việc sử dụng các phiếu đánh giá và bảng kiểm tra để học sinh tự đánh giá và phản hồi. Kết quả thực nghiệm cho thấy các biện pháp này đã giúp học sinh cải thiện kĩ năng giao tiếp và tự tin hơn

Nội dung Biện pháp nâng cao hiệu quả tiết dạy học nói và nghe cho học sinh lớp 6

BÁO CÁO
BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC
MÔN NGỮ VĂN

TÊN BIỆN PHÁP
BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ TIẾT DẠY HỌC
NÓI VÀ NGHE ĐỐI VỚI HỌC SINH LỚP 6

Tổ chuyên môn: Ngữ văn

NỘI DUNG BÁO CÁO

I. MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của vấn đề:

Chương trình sách giáo khoa mới 2018 đã trải qua hai năm đi vào thực hiện. Song nó vẫn còn mới mẻ với giáo viên bởi đa số các thày cô vẫn vừa dạy vừa nghiên cứu, tìm tòi các phương pháp, các nguồn tư liệu, các văn bản hướng dẫn chỉ đạo chuyên môn của các cấp để thực hiện chương trình. Song nhiều thày cô vẫn còn lúng túng trong cách thức tiếp cận kiến thức mới của chương trình, lúng túng trong quy trình tổ chức các hoạt động dạy học theo phương pháp tổ chức dạy học mới sao cho hiệu quả. Trong đó tiết học nói và nghe là những tiết học được đưa vào chương trình với số lượng tương đối lớn và có nhiều đổi mới.

Mặt khác, tiết “Nói và nghe” là tiết học vô cùng quan trọng trong chương trình Ngữ văn. Nói và nghe không chỉ rèn cho học sinh nói đúng, nói logic, nói diễn cảm mà còn biết nghe, cảm thụ và đánh giá bài nói, người nói. Từ đó biết rút kinh nghiệm cho bản thân. Đây cũng là một kĩ năng rất quan trọng trong giao tiếp. Vì thế, chương trình Ngữ văn hiện nay rất coi trọng cả bốn kĩ năng: đọc, viết, nói và nghe.

2. Mục tiêu

Mục đích của việc tổ chức tiết dạy học nói và nghe là để giúp học sinh mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp, giúp các em phát triển năng lực ngôn ngữ, năng lực giao tiếp. Với biện pháp nâng cao hiệu quả tiết dạy học nói và nghe người viết muốn chia sẻ, đóng góp những ý kiến xây dựng, biện pháp rút ra từ thực tiễn việc dạy học, mong muốn được tháo gỡ phần nào khó khăn ban đầu trong việc tổ chức tiết dạy học nói và nghe của chương trình sách giáo khoa mới 2018 để các thầy cô dạy học tốt hơn và dễ dàng hơn với tiết học nói và nghe.

3. Đối tượng và phương pháp thực hiện

- Đối tượng: Học sinh lớp 6 Trường THCS ...........................

- Phương pháp thực hiện: Kết hợp linh hoạt, hiệu quả các phương pháp dạy học bao gồm: Phát huy tính tích của người học, dạy học tích hợp và phân hóa; đa dạng hóa các phương pháp, hình thức tổ chức và phương tiện dạy học.

II. NỘI DUNG

1. Cơ sở lý luận:

Chương trình môn Ngữ văn có 2 nội dung giáo dục lớn: yêu cầu cần đạt (gồm đọc, viết, nói và nghe) và nội dung dạy học (gồm kiến thức tiếng Việt, văn học và ngữ liệu). Để hình thành và phát triển bốn kĩ năng giao tiếp cần chú trọng các phương pháp dạy học thông qua hoạt động, thực hành. Dạy học nói và nghe chính là một hoạt động dạy học thông qua hoạt động, thực hành của học sinh.

Mỗi bài học trong chương trình môn Ngữ văn 6 được thiết kế theo các hoạt động: đọc, viết, nói và nghe. Nói và nghe cũng là hai kĩ năng cần học hỏi, rèn luyện. Học nói và nghe cần chú ý cả kĩ năng tiếp thu nội dung thông tin; cả về thái độ, tình cảm khi nghe và nói; đồng thời, vận dụng trong học tập và sinh hoạt hằng ngày. Chương trình ngữ văn 2018, sách Ngữ văn 6 thì yêu cầu của nói và nghe là:

- Nói:

+ Kể được một truyện truyền thuyết hoặc cổ tích, một trải nghiệm, kỉ niệm đáng nhớ. Trình bày được ý kiến về một vấn đề đáng quan tâm (một sự kiện lịch sử hay một vấn đề trong cuộc sống).

+ Có thái độ và kĩ năng nói phù hợp.

- Nghe:

+ Nắm được nội dung trình bày của người khác.

+ Có thái độ và kĩ năng nghe phù hợp.

- Nói nghe tương tác:

+ Biết tham gia thảo luận về một vấn đề.

+ Có thái độ và kĩ năng trao đổi phù hợp.

Nội dung và yêu cầu trên được chia đều ra cho 10 bài học. Như thế mỗi bài có khoảng 2 tiết nói - nghe.

Mục đích của dạy nói và nghe là nhằm giúp học sinh có khả năng diễn đạt, trình bày bằng ngôn ngữ nói một cách rõ ràng, tự tin; có khả năng hiểu đúng; biết tôn trọng người nói, người nghe; có thái độ phù hợp trong trao đổi, thảo luận. Dạy nói và nghe không chỉ phát triển năng lực giao tiếp mà còn giáo dục phẩm chất và nhân cách học sinh.

2. Thực trạng

Trên thực tế việc dạy nói và nghe đã được thực hiện từ chương trình 2006 ở các tiết luyện nói. Nhưng trong việc tổ chức các tiết luyện nói đó, nhiều giáo viên vẫn còn mang tính áp đặt đối với học sinh. Đó là giáo viên thường cho học sinh học thuộc lòng và trình bày lại nội dung nói một cách máy móc. Các tiết dạy chưa chú trọng tới phương pháp tổ chức, các năng lực cần hướng tới và đạt được của học sinh dẫn đến tình trạng học sinh sợ học môn ngữ văn, sợ thuộc lòng các bài văn.

Chương trình SGK phổ thông 2018 mới đưa vào thực hiện năm thứ hai, nhiều giáo viên mới vừa được tiếp nhận dạy nên kinh nghiệm tổ chức chưa có nhiều, còn lúng túng trong cách thức thể hiện.

Trải qua 3 năm học với thời lượng học trực tuyến nhiều, việc học trực tiếp ở trường bị hạn chế cũng ảnh hưởng tới quá trình phát triển các kĩ năng, năng lực của học sinh, nhất là kĩ năng nói và nghe.

3. Các biện pháp thực hiện

a. Tổ chức dạy học nói:

Trong dạy nói giáo viên hướng dẫn cho học sinh quan sát, phân tích mẫu đồng thời hướng dẫn cách làm và tổ chức cho học sinh thực hành; hướng dẫn cách thức, quy trình chuẩn bị một bài thuyết trình và trình bày trước nhóm, tổ, lớp; cách thức và quy trình chuẩn bị một cuộc thảo luận, tranh luận và cách tham gia thảo luận, tranh luận. Cụ thể:

+ Bước 1: Cho học sinh quan sát mẫu (Một bài nói của học sinh hoặc một đoạn video có nội dung hoạt động nói.)

+ Bước 2: Hướng dẫn, phân tích cho học sinh nội dung nói, cách thức nói, lời giới thiệu, lời chào, động tác, cử chỉ khi nói, lời chốt khi kết thúc phần nói.

+ Bước 3: Hướng dẫn quy trình chuẩn bị: Chuẩn bị kĩ dàn ý nội dung nói bao gồm các phần, các mục, các ý rõ ràng, mạch lạc. Học sinh nói lần lượt từng phần theo trình tự dàn ý đã chuẩn bị.

Nội dung bài nói cần tùy theo từng đối tượng học sinh để đưa ra yêu cầu cụ thể giúp các em dễ dàng và tự tin khi trình bày hoạt động học tập nói và nghe. VD đối với đối tượng học sinh khối đại trà, nội dung bài nói cần chọn dung lượng vừa phải, bố cục đơn giản, nhẹ nhàng phù hợp với đối tượng. Đối với đối tượng học sinh khá giỏi cần tùy vào khả năng của các em để mở rộng, nâng cao thêm nội dung bài nói. Đặc biệt khuyến khích các em khi nói có thể phát triển mở rộng nội dung nói so với dàn ý đã chuẩn bị. Khuyến khích học những học sinh có thể phát triển, mở rộng lời nói theo dàn ý đã chuẩn bị một cách hợp lí, đúng chủ đề và làm rõ thêm nội dung cần trình bày.

+ Bước 4: Cách thức tổ chức học sinh trình bày phần nói: Giáo viên nên đa dạng về cách thức tổ chức dạy nói cho học sinh.

+ Đối với học sinh đại trà: Thường các em hay nhút nhát, không tự tin trước đám đông, khả năng ghi nhớ chậm, thường chưa có khả năng phát triển mở rộng thêm nội dung nói trên cơ sở dàn ý chuẩn bị trước. Giáo viên nên cho các em nói cho nhau nghe trong nhóm nhỏ, rồi dần nói trong nhóm lớn, trong tổ trước khi các em nói trước lớp. Giáo viên sử dụng phương pháp tổ chức dạy học hợp tác nhóm nhỏ để tổ chức cho các em luyện nói. Nên cho các em nói theo khả năng của mình. (có thể nói một đoạn ngắn trước, rồi dần đến đoạn dài, có thể nói 1 hoặc vài đoạn thay vì nói liền lúc cả bài…)

+ Giáo viên có thể đa dạng hóa cách thức học sinh nói: Sử dụng hình thức tổ chức dạy học hợp tác nhóm nhỏ: cho các em chia nhiệm vụ nói. Một vấn đề có thể từ 3 đến 5 hoặc 6 em nói tùy theo nội dung, mỗi em nói một phần (hoặc một nội dung) và nhận xét đánh giá năng lực các em theo nhóm. VD khi dạy tiết nói và nghe bài 1, chủ đề Tôi đi học của sách giáo khoa Ngữ văn 6 bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống, với nội dung nói và nghe là kể lại một trải nghiệm của em, giáo viên sau khi hướng dẫn học sinh lập dàn ý chi tiết để chuẩn bị cho hoạt động dạy học nói và nghe. Trong phần chia nhóm thực hiện, giáo viên có thể định hướng các em chia nhỏ phần nội dung nói. Một em sẽ giới thiệu đội của mình, giới thiệu câu chuyện được kể. Một em nói sự việc mở đầu của câu chuyện. Một em nói sự việc phát triển của câu chuyện. Một em nói sự việc cao trào của câu chuyện, Một em nói sự việc kết thúc và ý nghĩa của câu chuyện. Như vậy trong khoảng thời gian của một lượt trình bày bài văn sẽ có 5 em được nói. Cách tổ chức hoạt động như vậy vừa tiết kiệm thời gian, vừa luyện được nhiều em nói, vừa tạo nên tính hấp dẫn gây hứng thú cho người nghe.

+ Giáo viên có thể sân khấu hóa hình thức dạy học nói của các em tùy theo nội dung bài nói. VD nếu nói phần tập làm văn kể chuyện, giáo viên có thể hướng dẫn các em nói bằng hình thức diễn xướng sân khấu (đóng kịch). Nói phần cảm thụ về tác phẩm hoặc đoạn trích có thể sử dụng kĩ thuật tổ chức làm phóng viên cho các em nhập vai đàm thoại từ đó nói lên những hiểu biết về tác giả, tác phẩm, tình cảm cảm xúc về tác phẩm…

+ Khuyến khích học sinh có cách trình bày bài nói sáng tạo, có sử dụng phối hợp trang phục, đạo cụ cần thiết trong quá trình thực hiện bài nói cho sinh động.

+ Khuyến khích các em bằng cách chụp ảnh, quay video cho các em xem lại, hoặc gửi về cho phụ huynh cùng khen ngợi động viên các em.

+ Định hướng cho các em biết sử dụng các đạo cụ, các phương tiện nghe nhìn để minh họa thêm cho bài nói của mình. VD khi nói nội dung biểu cảm về đoạn trích hoặc tác phẩm thơ, học sinh có thể có các hình ảnh minh họa về tác giả, tác phẩm, tranh ảnh phù hợp với nội dung nói… Học sinh có thể kết hợp cách thức nói thuyết trình và nói bộc lộ cảm xúc trong một hoạt động nói. Hoặc trong nhóm các em có thể chia mỗi bạn sẽ nói một phần: VD một bạn giới thiệu về tác giả, một bạn giới thiệu về tác phẩm, một bạn biểu lộ cảm xúc về nội dung.

+ Giáo viên có thể tổ chức hoạt động nói - nghe dưới hình thức một hội thi để tạo hứng thú cho học sinh.

*Lưu ý: Để tổ chức tốt hoạt động nói ở bất kì hình thức nào, giáo viên nên xây dựng Phiếu đánh giá tiêu chí hoạt động nói để học sinh dựa vào phiếu tiên chí điều chỉnh nội dung nói cho tốt trước và trong khi thực hiện hoạt động nói.

...

>> Xem chi tiết trong file tải về.

Mời các bạn cùng tham khảo thêm các bài viết liên quan khác trong chuyên mục Dành cho giáo viên nhé.

• Biện pháp Dạy học phân hoá nâng cao chất lượng môn Tiếng Anh lớp 6
• Biện pháp rèn luyện và nâng cao hiệu quả khai thác bản đồ Địa lí 6