Văn Khấn Tết Hạ Nguyên, Tết Cơm Mới, Tết Trùng Thập năm 2024

Tết Hạ Nguyên (hay Lễ mừng lúa mới) là một dịp lễ quen thuộc, không kém phần quan trọng đối với người Việt Nam được tổ chức vào ngày 15 tháng Mười Âm lịch hằng năm. Sau đây là Văn Khấn Tết Hạ Nguyên, Tết Cơm Mới đúng chuẩn theo văn khấn cổ truyền để bạn đọc tham khảo khi làm lễ cúng cơm mới.

1. Tết Hạ Nguyên - Cơm Mới vào ngày nào?

Theo phong tục dân gian Tết Hạ Nguyên được tiến hành vào ngày mồng một hoặc ngày mồng mười, cũng có thể là vào ngày rằm tháng mười âm lịch hàng năm.

Tùy từng địa phương và từng vùng sẽ diễn ra lễ mừng cơm mới, tết Trùng Thập hay Tết Hạ Nguyên vào một trong ba ngày trên, nhưng phổ biến nhất sẽ là ngày 10/10 âm lịch hàng năm.

2. Nguồn gốc của Tết Hạ Nguyên

Tết Hạ Nguyên hay còn gọi là Tết cơm mới, lúa mới; Tết Thường Tân; Tết Song Thập; Tết Trùng Thập. Đây có lẽ là ngày lễ còn khá xa lạ với nhiều người bởi ngay cái tên nó đã nói lên tất cả: ngày tết quen thuộc với những người làm nông nghiệp, làng quê hơn là người thành phố.

Sau một vụ mùa tháng 8 gặt hái bội thu, thóc lúa đầy bồ, lúc này là lúc nông nhàn, người dân thảnh thơi. Vì vậy người ta nhớ đến ơn trên và làm lễ tạ ơn trời đất đã mang đến mưa thuận gió hòa, cho một vụ mùa ấm no. Đó là lý do có ngày Tết Hạ Nguyên, Tết Trùng Thập. Vào ngày này nhà nhà đều nấu xôi, cơm nếp, bánh trái từ gạo mới gặt hái được trong vụ mùa tháng 8 để làm mâm cơm cúng ông bà tổ tiên và lễ các vị thần linh.

Tuy nhiên, cũng có cách lý giải thêm về ngày Tết Hạ Nguyên, Tết Cơm Mới như sau: 

Theo quan niệm của ông bà ta xưa, những ngày này Thiên Đình cử thần Tam Thanh xuống trần gian để xem xét việc tốt xấu về tâu với Ngọc Hoàng. Do vậy, mọi nhà phải làm lễ để thần Tam Thanh ban phúc lành, tránh tai hoạ và cũng là dịp “ Tiến tân” cơm gạo mới cúng Tổ tiên.

Nhân Tết Hạ Nguyên (hay còn gọi là Tết Cơm Mới) mọi người đều mua quà và gạo nếp mới cùng những đặc sản lúc giao mùa Thu Đông biếu ông, bà, cha, mẹ và những bậc tôn kính để tỏ lòng hiếu thuận, biết ơn bề trên.

3. Cách sắm lễ Tết Hạ Nguyên

Theo phong tục từ cổ xưa, ngày Tết Cơm mới (Tết Hạ nguyên) nhà nhà đều nấu xôi gạo mới, sắm sửa hương, hoa, đèn nến cùng mâm lễ chay thơm ngon tinh khiết để cúng Tổ tiên.

Ngoài ra, mâm cơm cúng Tết Nguyên Hạ cũng có thể làm thêm nhiều món ăn như:

• Đậu mơ hấp lá sen
• Xôi chiên phồng
• Bánh cúng: Đây là một món ăn dân đã được làm từ gạo xay quen thuộc với người miền Tây. Sau khi được gói bằng lá chuối và hấp lên, bánh cúng sẽ nhuốm một chút màu xanh và mùi thơm của lá chuối trông rất đẹp mắt. Khi ăn sẽ cảm nhận được mùi thơm của lá chuối pha lẫn vị bùi bùi, béo ngậy của nước cốt dừa.
• Bánh in
• Thịt heo luộc
• Gà hấp

4. Văn Khấn Tết Hạ Nguyên

5. Bài cúng Tết cơm mới số 2

Văn khấn Tết cơm mới dưới đây là bài văn khấn dành cho các tù trưởng buôn làng, người đức cao vọng trọng đứng đầu địa phương đứng ra làm chủ tế. Mời các bạn tham khảo.

6. Văn khấn Tiết Thường tân (Cơm mới) số 3

7. Mâm cúng Tết Hạ Nguyên

7.1. Mâm cúng Tết Hạ Nguyên Vùng đồng bằng sông Hồng

Đồng bằng sông Hồng được biết đến là “cái nôi” của nền nông nghiệp lúa nước. Do đó, từ xưa người dân thường chế biến nhiều loại bánh chủ yếu từ gạo nếp trong dịp Tết Hạ Nguyên, điển hình như bánh giầy, bánh trôi, bánh nếp,... Sau khi làm bánh, người dân nơi đây sẽ đem cúng ông bà tổ tiên và thần linh.

Bên cạnh những loại bánh trên thì mâm cúng lễ Hạ Nguyên còn có một số món ăn chay - mặn khác nhau như sau:

- Thịt gà luộc nguyên con

- Thịt heo luộc để nguyên miếng

- 1 đĩa giò lụa

- 1 đĩa nem rán

- 1 đĩa xôi đỗ xanh/xôi vò/xôi gấc

- 1 tô canh mọc/canh măng/canh miến

- 3 hoặc 5 chén chè đỗ xanh/chè hạt sen/chè trôi nước

Ngoài ra, đĩa trái cây, trầu cau, ly rượu, ly nước lọc, hoa cúc/bông lúa, hương, đèn, nến,... là các lễ vật không thể thiếu khi chuẩn bị mâm cúng trong ngày Tết Hạ Nguyên tại nơi đây.

7.2. Mâm cúng Tết Hạ Nguyên Vùng Tây Bắc, Tây Nguyên

Vào ngày Tết Hạ Nguyên, người dân ở các vùng Tây Bắc, Tây Nguyên sẽ tổ chức cúng thần sông, núi, rừng để cầu thời tiết “mưa thuận gió hòa” và cây cối phát triển tươi tốt. Được biết, đây là khu vực có rất nhiều đồi núi và địa hình hiểm trở khiến cho việc sản xuất nông nghiệp khó khăn nên mọi người nơi đây rất coi trọng “Giàng” - thần núi.

Theo đó, phong tục chuẩn bị mâm cúng lễ Hạ Nguyên tại đây sẽ được tổ chức heo hay nhỏ tùy thuộc vào năm đó thu về được sản lượng nhiều hay không. Thông thường, những người dân tộc sẽ chuẩn bị mâm cúng như sau:

- Dân tộc Ê Đê: Người Ê Đê chỉ tổ chức Tết Hạ Nguyên theo từng hộ gia đình. Với mỗi hộ, họ sẽ thường mổ gà, giết heo và chuẩn bị rượu cần, cơm mới, bầu nước lã, ông điếu, bếp đựng than cùng với các nông cụ (1 cây cuốc, 1 cây rựa, 1 cây rìu)… để cùng người thân thực hiện việc cúng bái và ăn mừng trong ngày lễ này.

- Dân tộc Mạ: Phong tục của người dân tộc Mạ chính là giết trâu để ăn mừng lễ Hạ Nguyên. Đây được xem là con vật hiến sinh để tạ ơn, cầu xin thần linh tiếp tục che chở phù hộ cho buôn làng.

- Dân tộc Gia Rai và Ba Na: Gia đình sẽ chuẩn bị ba ghè rượu và giết một con heo, hai con gà. Trong đó, một ghè rượu và một con heo để mời “hồn lúa” về kho, một con gà và một ghè rượu để báo tin với tổ tiên, một ghè rượu và một con gà còn lại để báo với thần núi.

- Dân tộc Dao: Những người thuộc dân tộc này sẽ ra ruộng cắt tỉa những bông lúa to trĩu hạt vừa chính, sau đó đem đi tuốt rồi làm cốm, nấu xôi để dâng lên tổ tiên đất trời. Song song đó, những lễ vật khác mà người nơi đây cúng tổ tiên, gồm cơm mới, cốm, gà luộc, hoa quả, hương, tiền giấy và rượu. Ngoài ra còn có sâu măng, cá chép ruộng, nhộng ong,… với hy vọng giúp đỡ cho gia đình có một mùa vụ tươi tốt.

- Dân tộc Xa Phó: Riêng người Xa Phó sẽ chuẩn bị mâm cúng tổ tiên trong lễ Hạ Nguyên gồm những lễ vật và món ăn như sau: một gói xôi, một gói cơm tẻ, một đĩa thịt gà, một gói cát, một

7.3. Mâm cúng Tết Hạ Nguyên Vùng đồng bằng sông Cửu Long

Đối với người dân ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, họ ăn mừng ngày lễ Tết Hạ Nguyên qua những cuộc thi làm bánh từ gạo mới để lên dâng tổ tiên (bánh bao hay bánh tét). Bên cạnh đó, người dân nơi đây còn cúng ông bà tổ tiên, thần linh với một số món ăn mặn như sau:

- 1 con heo quay/gà luộc nguyên con

- 1 đĩa xôi gấc/xôi đậu xanh/xôi ngũ sắc

- 1 đĩa thịt heo kho hột vịt

- 1 đĩa giò lụa

- 1 đĩa cá lóc kho

- 1 tô canh khổ qua nhồi thịt/canh xương hầm củ quả/canh chân giò hầm măng

- 1 tô thịt heo hầm măng

- Gỏi cuốn

8. Lưu ý khi làm lễ cúng Tết cơm mới

- Thứ nhất cần dọn dẹp và trang hoàng nhà cửa, bàn thờ gia tiên trong ngày tết Nguyên hạ.

- Thứ hai, chọn thời gian làm lễ phù hợp với gia đình và địa phương, nên chọn vào giờ đẹp, ngày hoàng đạo. Theo truyền thống, người Việt Nam sẽ làm lễ vào buổi sáng hoặc chiều tối của ngày 14 hoặc 15 tháng 7 âm lịch.

- Thứ ba, mâm cỗ cúng phải được chuẩn bị một cách chu đáo để thực hiện lễ cúng trên bàn thờ tổ tiên và Tam Bảo.

- Thứ tư, thực hiện lễ cúng với lòng thành, sự tôn kính với ông bà tổ tiên đã khuất, cầu mong cho một năm làm ăn phát đạt, mùa màng tươi tốt và con cháu mạnh khỏe.

- Thứ năm khi viếng chùa và thắp hương để cầu an vào dịp Tết Hạ Nguyên chuẩn bị lễ vật dâng hương tại chùa như là hương, hoa tươi, quả chín,... để cầu cho người mất có thể được hướng đến cõi lành, thanh tịnh. Lưu ý, bạn không được sắm sửa lễ mặn như: chư cỗ tam sinh trâu, dê, heo, thịt mồi, gà, giò, chả,… khi dâng lễ trong chùa vào ngày Hạ Nguyên, để tránh phạm vào nghiệp sát sinh, đồng thời còn tích phước đức cho cả người mất và người còn sống.

Trên đây HoaTieu.vn đã gửi đến bạn đọc 3 mẫu Văn Khấn Tết Hạ Nguyên, Tết Cơm Mới, Tết Trùng Thập dành cho gia chủ và cho người đứng đầu buôn làng, địa phương chủ trì nghi lễ đúng chuẩn theo văn khấn cổ truyền mà chúng tôi sưu tầm được. Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trên chuyên mục Tài liệu của HoaTieu.vn.