Chia di sản thừa kế 2024 đúng luật?

Hiện nay việc phân chia di sản thừa kế luôn được mọi người quan tâm. Vậy thế nào là chia di sản thừa kế 2024 đúng luật? Bài viết này Hoatieu.vn sẽ hướng dẫn cho bạn.

1. Quy định về phân chia di sản thừa kế

1.1. Di sản là gì? Di sản thừa kế là gì?

Căn cứ theo quy định tại Điều 612 Bộ luật dân sự 2015:

Như vậy, di sản thừa kế là tài sản riêng của người chết hoặc phần tài sản chung với người khác của người chết để lại.

Theo quy định tại Điều 613 quy định về Người thừa kế của Bộ luật dân sự 2015:

Như vậy, người thừa kế phải là người còn sống vào thời điểm người có tài sản chết hoặc sinh ra, thành thai và còn sống sau thời điểm người có tài sản chết.

1.2. Quy định về phân chia di sản

• Phân chia di sản theo di chúc

Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Căn cứ theo quy định tại ĐIều 659 Bộ luật dân sự 2015 thì việc chia di sản theo di chúc cụ thể như sau:

Việc phân chia di sản được thực hiện theo ý chí của người để lại di chúc; nếu di chúc không xác định rõ phần của từng người thừa kế thì di sản được chia đều cho những người được chỉ định trong di chúc, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

Trường hợp di chúc xác định phân chia di sản theo hiện vật thì người thừa kế được nhận hiện vật kèm theo hoa lợi, lợi tức thu được từ hiện vật đó hoặc phải chịu phần giá trị của hiện vật bị giảm sút tính đến thời điểm phân chia di sản; nếu hiện vật bị tiêu hủy do lỗi của người khác thì người thừa kế có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Trường hợp di chúc chỉ xác định phân chia di sản theo tỷ lệ đối với tổng giá trị khối di sản thì tỷ lệ này được tính trên giá trị khối di sản đang còn vào thời điểm phân chia di sản.

• Phân chia di sản theo pháp luật

Thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định. Theo quy định tại Điều 660 Bộ luật dân sự 2015 về phân chia di sản theo pháp luật đã được thể hiện rõ như sau:

Khi phân chia di sản, nếu có người thừa kế cùng hàng đã thành thai nhưng chưa sinh ra thì phải dành lại một phần di sản bằng phần mà người thừa kế khác được hưởng để nếu người thừa kế đó còn sống khi sinh ra được hưởng; nếu chết trước khi sinh ra thì những người thừa kế khác được hưởng.

Những người thừa kế có quyền yêu cầu phân chia di sản bằng hiện vật; nếu không thể chia đều bằng hiện vật thì những người thừa kế có thể thỏa thuận về việc định giá hiện vật và thỏa thuận về người nhận hiện vật; nếu không thỏa thuận được thì hiện vật được bán để chia.

• Ai được hưởng thừa kế theo pháp luật?

Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự năm 2015, người thừa kế theo pháp luật được chia theo thứ tự như sau:

• Hàng thừa kế thứ nhất: Vợ, chồng, cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
• Hàng thừa kế thứ hai: Ông bà nội, ngoại; anh, chị, em, ruột của người chết; cháu ruột gọi người chết là ông bà nội, ngoại;
• Hàng thừa kế thứ ba: Cụ nội, ngoại; bác, chú, cậu, cô, dì ruột; cháu gọi người chết là bác, chú, cô, dì ruột; chắt gọi người chết là cụ nội, ngoại.

2. Công thức chia thừa kế theo di chúc và theo pháp luật

Ví dụ: A có vợ là B, có 3 người con là C, D, E. A có mẹ là T. Tài sản chung của vợ chồng AB là 1,8 tỷ. A chết lập di chúc truất quyền thừa kế của B; T từ chối không nhận di sản thừa kế.

Tính 2/3 của 1 suất thừa kế theo Điều 644 cho B = 2/3 x 900 triệu : 3 = 200 triệu.

3. Hướng dẫn chia thừa kế đất đai không có di chúc

Như những quy định ở trên, cần phải xác định hàng thừa kế và chia công bằng với nhau.

Điều kiện:

• Có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất;
• Đất không có tranh chấp;
• Quyền sử dụng đất không bị kê biên để bảo đảm thi hành án;
• Đất đai thừa kế đang trong thời hạn sử dụng đất.

Bước 1: Công chứng văn bản khai nhận di sản thừa kế tại văn phòng công chứng. Hồ sơ yêu cầu công chứng gồm có:

• Giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản của người để lại di sản đó
• Giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người được hưởng di sản theo quy định của pháp luật về thừa kế.

Bước 2: Công chứng viên tiến hành kiểm tra, xác minh, thụ lý công chứng và niêm yết tại UBND cấp xã nơi có đất. (theo Điều 58 Luật công chứng 2014 và Nghị định 29/2015/NĐ-CP).

Bước 3: Đăng ký biến động đất đai tại văn phòng đăng ký đất đai.

Trong thời hạn không quá 30 ngày, kể từ ngày phân chia xong quyền sử dụng đất là di sản thừa kế, người sử dụng đất phải thực hiện thủ tục đăng ký biến động đất đai. (theo Điều 95 Luật Đất đai 2013, Điều 79 Nghị định 43/2014/NĐ-CP).

Trong trường hợp đã quá 30 ngày mà không đăng ký biến động đất đai thì bị xử phạt vi phạm hành chính từ 1.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng theo quy định tại Khoản 2 Điều 17 Nghị định 91/2019/NĐ-CP.

4. Cách chia di sản thừa kế theo di chúc và pháp luật

4.1. Cách chia di sản thừa kế theo quy định 2024

Bước 1: Xác định di sản người chết để lại.

Cần xác định tài sản chung và tài sản riêng của người chết, tài sản chung thì nguyên tắc sẽ là chia đôi cho hai vợ chồng (Điều 95 Luật hôn nhân và gia đình 2014). Số tài sản còn lại sẽ trừ đi chi phí mai táng.. sau đó phần cuối cùng mới là di sản của người chết.

Bước 2: Vẽ sơ đồ phả hệ:

Vẽ sơ đồ theo hàng, thông thường những người ở hàng thứ nhận sẽ được nhận di sản thừa kế, chỉ trừ khi người ở hàng thứ nhất không còn sống thì mới đến hàng thứ hai và hàng thứ ba cũng vậy.

• Hàng thừa kế thứ nhất: Vợ, chồng, cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
• Hàng thừa kế thứ hai: Ông bà nội, ngoại; anh, chị, em, ruột của người chết; cháu ruột gọi người chết là ông bà nội, ngoại;
• Hàng thừa kế thứ ba: Cụ nội, ngoại; bác, chú, cậu, cô, dì ruột; cháu gọi người chết là bác, chú, cô, dì ruột; chắt gọi người chết là cụ nội, ngoại.

Bước 3: Xác định tính hợp pháp và hiệu lực của di chúc

4.1. Chia thừa kế theo di chúc

1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

• Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;
• Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.

3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.

5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.

Bên cạnh đó, nếu người không được lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng di sản ít hơn 2/3 suất đó mà là con chưa thành niên, cha, mẹ , vợ, chồng hoặc con thành niên không có khả năng lao động thì họ vẫn được hưởng di sản bằng 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật; trừ khi họ từ chối nhận di sản hoặc là những người không có quyền hưởng di sản theo Khoản 1 Điều 621 Bộ luật dân sự 2015.

4.3. Chia thừa kế theo pháp luật

Theo quy định tại Điều 650 Bộ luật dân sự 2015 thì chia thừa kế theo pháp luật chỉ xảy ra khi thuộc một trong các trường hợp sau:

• Không có di chúc;
• Di chúc không hợp pháp;
• Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;
• Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
• Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;
• Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;
• Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

Mời các bạn tham khảo thêm một số bài viết hữu ích khác như: Mẫu văn bản từ chối nhận di sản thừa kế, Mẫu văn bản phân chia di sản thừa kế từ chuyên mục Hỏi đáp pháp luật của trang Hoatieu.vn.