Đọc hiểu Một người lính nói về thế hệ mình

Một người lính nói về thế hệ mình là một bài thơ hay của nhà thơ Thanh Thảo sáng tác năm 1973, một  bài thơ chất đầy hoài niệm về một thời máu xương đã đổ. Trong bài viết này Hoatieu xin chia sẻ một số mẫu đề đọc hiểu bài thơ Một người lính nói về thế hệ mình thông qua các  trích đoạn của tác phẩm sẽ giúp các bạn đọc hiểu rõ hơn về bài thơ.

• Đọc hiểu truyện ngắn Gọi con

Một người lính nói về thế hệ mình đọc hiểu

ĐỌC HIỂU

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu:

ngày chúng tôi đi

các toa tàu mở toang cửa

không có gì phải che giấu nữa

những thằng lính trẻ măng

tinh nghịch ló đầu qua cửa sổ

những thằng lính trẻ măng

quân phục xùng xình

chen bám ở bậc toa như chồi như nụ

con tàu nổi hiệu còi rung hết cỡ

và dài muốn đứt hơi

hệt tiếng gã con trai ồm ồm mới vỡ

thế hệ chúng tôi

hiệu còi ấy là một lời tuyên bố

một thế hệ mỗi ngày đều đụng trận

mà trách nhiệm nặng hơn nòng cối 82

vẫn thường vác trên vai

một thế hệ thức nhiều hơn ngủ

xoay trần đào công sự

xoay trần trong ý nghĩ

đi con đường người trước đã đi

bằng rất nhiều lối mới

(Một người lính nói về thế hệ mình – Thanh Thảo, 123, NXB Hội Nhà văn, 2007, tr. 63 – 64)

Câu 1: Trong văn bản trên, tác giả đã sử dụng thể thơ gì? Anh/chị dựa vào đâu để xác định như vậy?

- Thể thơ tự do.

- Căn cứ để xác định: số chữ trong các câu không đều nhau; cách ngắt dòng phóng túng; vần gieo không theo mô hình cố định, thậm chí có chỗ bỏ qua vần…

Câu 2: Chỉ ra phương thức biểu đạt chính và nêu tên các biện pháp tu từ nổi bật trong văn bản.

- Phương thức biểu đạt chính của văn bản: biểu cảm (hoặc trữ tình) và tự sự.

- Các biện pháp tu từ nổi bật: ẩn dụ, so sánh.

Câu 3: Đại từ “chúng tôi” trong đoạn thơ chỉ đối tượng nào? Ngoài đại từ này, đối tượng đó còn được gọi tên bằng một số cụm từ khác. Hãy chép ra các cụm từ ấy.

- Đối tượng được chỉ định bằng đại từ “chúng tôi”: những người lính trẻ thời chống Mỹ cứu nước.

- Một số cụm từ khác cùng chỉ về đối tượng: “những thằng lính trẻ măng”, “thế hệ chúng tôi”, “một thế hệ mỗi ngày đều đụng trận”, “một thế hệ thức nhiều hơn ngủ”.

Câu 4: “Thế hệ chúng tôi” được khắc họa trong văn bản có những đặc điểm gì nổi bật? Tác giả đã dựng chân dung của thế hệ mình với thái độ như thế nào?

- “Thế hệ chúng tôi” được khắc họa với những đặc điểm nổi bật: cởi mở, tinh nghịch, trẻ trung ("không có gì phải che giấu nữa, tinh nghịch ló đầu qua cửa sổ, chen bám ở bậc toa như chồi như nụ"); dám gánh vác trách nhiệm trước đất nước ("hiệu còi ấy là một lời tuyên bố"); dày dạn, kiên trì trước những thử thách khốc liệt ("mỗi ngày đều đụng trận, vác cối nặng, thức nhiều hơn ngủ, xoay trần đào công sự…"); đầy tinh thần sáng tạo trong hành trình cuộc sống ("xoay trần trong ý nghĩ, đi… bằng rất nhiều lối mới…").

Thái độ của tác giả khi dựng chân dung thế hệ mình: tự tin, yêu quý, tự hào, không hề có một chút mặc cảm.

Lưu ý: Thí sinh không nhất thiết phải dùng đúng các từ định danh đặc điểm đối tượng miêu tả/ khắc họa và các từ khái quát về thái độ của nhà thơ giống như trong đáp án. Điều quan trọng là nhận ra được nội dung biểu đạt và sắc thái ý nghĩa riêng của những cụm từ/ hình ảnh nổi bật có trong văn bản được chọn in nghiêng ở trên.

Chúng tôi qua cái khắc nghiệt mùa khô đọc hiểu

Đọc đoạn trích:

(1) chúng tôi qua cái khắc nghiệt mùa khô

qua mùa mưa mùa mưa dai dẳng

võng mắc cột tràm đêm ướt sũng

xuồng vượt sông dưới pháo sáng nhạt nhoà

đôi lúc ngẩn người một ráng đỏ chiều xa

quên đời mình thêm tuổi

chân dép lốp đạp mòn trăm ngọn núi

mà không hề rợp bóng xuống tương lai

(2) những trận đánh ập về đầy trí nhớ

pháo chụp nổ ngang trời tưng bừng khói

nhịp tim dập dồn lần xuất kích đầu tiên

bình tông cạn khô trên nóc hầm nồng khét

những vỏ đồ hộp lăn lóc

cái im lặng ù tai giữa hai đợt bom

một tiếng gà bất chợt

bên bờ kênh hoang tàn

(3) thế hệ chúng tôi không sống bằng kỉ niệm

không dựa dẫm những hào quang có sẵn

lòng vô tư như gió chướng trong lành

như sắc trời ngày nắng tự nhiên xanh

(Thanh Thảo, Một người lính nói về thế hệ mình, dẫn theo thivien.net)

Thực hiện các yêu cầu sau: một người lính nói về thế hệ mình ; chúng tôi qua cái khắc nghiệt mùa khô ; đọc hiểu một người lính nói về thế hệ mình

Câu 1. Chỉ ra những đặc điểm hình thức của đoạn trích trên.

– Sử dụng thể thơ tự do (số chữ trong các dòng thơ và cách ngắt nhịp khác nhau, nhiều vần,…).

– Các chữ đầu dòng không viết hoa.

– Sử dụng nhiều biện pháp tu từ.

Câu 2. Nhân vật trữ tình trong đoạn trích trên là ai?

Nhân vật trữ tình: chúng tôi – những người lính.

Câu 3.Những từ ngữ nào trong bốn dòng thơ đầu nói về sự khó khăn gian khổ mà người lính phải vượt qua?

Khắc nghiệt mùa khô, mùa mưa dai dẳng, võng mắc cột tràm, đêm ướt sũng, pháo sáng nhạt nhòa, đạp mòn trăm ngọn núi

Câu 4. Nêu tác dụng của một biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn (1).

Đoạn (1) có các biện pháp tu từ sau: điệp từ (mùa mưa), tương phản (mùa khô – mùa mưa), nói quá (chân dép lốp đạp mòn trăm ngọn núi), ẩn dụ (rợp bóng xuống tương lai)…. HS nêu đúng giá trị gợi hình, gợi cảm của biện pháp tu từ đã chọn.

Câu 5. “thế hệ chúng tôi” được nói đến ở đoạn (3) có đặc điểm gì?

“thế hệ chúng tôi” được nói đến ở đoạn (3) là những người không chìm đắm vào quá khứ mà quên đi hiện tại; không dựa dẫm, ỷ lại vào những vinh quang mà các thế hệ đi trước đã tạo dựng nên; sống vô tư, hồn nhiên;…

Câu 6. Điều tâm đắc nhất mà anh / chị rút ra được về quan điểm sống sau khi đọc đoạn trích trên là gì? Trả lời trong khoảng 5-7 dòng.

Thông điệp cuộc sống có ý nghĩa nhất đối với em đó chính là hãy sống nhiệt huyết, cống hiến hết mình cho đất nước, xã hội. Đồng thời, ta hãy sống nhiệt huyết, lương thiện và có lý tưởng sống cao đẹp.

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trên chuyên mục Học tập - Lớp 9 của HoaTieu.vn.