Soạn bài Đây mùa thu tới

Bài thơ "Đây mùa thu tới" của Xuân Diệu là một trong những thi phẩm tiêu biểu cho phong cách thơ mới, thể hiện rõ nét tâm hồn nhạy cảm, tha thiết với cuộc sống và nỗi buồn mang tính nhân sinh sâu sắc. Khi học bài này trong chương trình Ngữ văn 11 (tập 2, sách Cánh Diều), việc chuẩn bị bài soạn đầy đủ, chi tiết không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức về nội dung, nghệ thuật của tác phẩm mà còn rèn luyện khả năng cảm thụ thơ ca hiện đại.

Bài soạn Đây mùa thu tới mà Hoatieu.vn giới thiệu trong bài viết này sẽ cung cấp các hướng dẫn cụ thể về phân tích hình ảnh, ngôn ngữ, cảm xúc, cũng như định hướng trả lời câu hỏi trong SGK, giúp học sinh chủ động hơn trong việc học và chuẩn bị tốt cho các bài kiểm tra. Đây là tài liệu hữu ích, đồng hành cùng học sinh trong quá trình học tập và phát triển tư duy văn học.

• Top 8 bài phân tích Đây mùa thu tới hay đặc sắc
• Đọc hiểu Đây mùa thu tới siêu hay (5 đề)
• So sánh Đây mùa thu tới và Tràng giang

1. Chuẩn bị

Về tác giả Xuân Diệu:

- Xuân Diệu (1916 - 1985), còn có bút danh là Thảo Tra, tên thật là Ngô Xuân Diệu.

- Ông lớn lên ở Quy Nhơn. Sau khi tốt nghiệp tú tài, ông đi dạy học tư và làm viên chức ở Mĩ Tho (nay là Tiền Giang), sau đó ra Hà Nội sống bằng nghề viết văn, là thành viên của Tự lực văn đoàn.

- Xuân Diệu tham gia mặt trận Việt Minh trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, hăng say hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật.

- Ông là Ủy viên của Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam các khóa I, II, III. Năm 1983, ông được bầu là Viện sĩ Thông tấn Viện Hàn lâm nghệ thuật Cộng hòa dân chủ Đức.

- Xuân Diệu được mệnh danh là “nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới” (Hoài Thanh), là “ông hoàng của thơ tình yêu Việt Nam”.

- Ông đã đem đến cho thơ ca đương thời một sức sống mới, một nguồn cảm hứng mới, thể hiện một quan niệm sống mới mẻ, cùng với những cách tân nghệ thuật đầy sáng tạo.

- Sau Cách mạng, thơ ông hướng vào đời sống, thực tế và giàu tính thời sự. Ông cổ vũ và hăng hái thể hiện khuynh hướng tăng cường chất hiện thực trong thơ.

- Một số tác phẩm nổi tiếng:

• Các tập thơ: Thơ thơ (1938), Gửi hương cho gió (1945), Ngọn quốc kỳ (1945), Một khối hồng (1964), Thanh ca (1982)...
• Văn xuôi: Phấn thông vàng (1939, truyện ngắn), Trường ca (1945, bút ký), 9 bài, Miền Nam nước Việt (1945, 1946, 1947, bút ký)...
• Tiểu luận phê bình: Thanh niên với quốc văn (1945), Tiếng thơ (1951, 1954), Những bước đường tư tưởng của tôi (1958, hồi ký), Ba thi hào dân tộc (1959)...
• Ngoài ra còn có thơ dịch của các tác giả như Victor Hugo, Aleksandr Pushkin, Hồ Chí Minh…

2. Đọc hiểu

Câu 1. Điệp ngữ “mùa thu tới” trong dòng thơ số 3 có ý nghĩa gì?

Điệp ngữ “mùa thu tới” nhấn mạnh vào việc mùa thu đã đến, gợi ra tâm trạng vui tươi, phấn khởi.

Câu 2. Cách chấm câu trong khổ 3 có giá trị biểu đạt gì?

Tạo ấn tượng thị giác với người đọc, giúp cảm nhận tâm tư, tình cảm của tác giả.

3. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Hãy nêu một yếu tố tượng trưng trong bài thơ và đưa ra lí do cho sự lựa chọn của em.

- Một số yếu tố tượng trưng trong bài thơ:

Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang,
Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng;

*

Thỉnh thoảng nàng trăng tự ngẩn ngơ…

*

Mây vẩn từng không, chim bay đi,

- Lí do: Góp phần khắc họa vẻ đẹp lạnh lẽo, buồn bã của mùa thu.

Câu 2. Bức tranh thiên nhiên ở khổ thơ thứ nhất được khắc họa qua những chi tiết nào? Nêu nhận xét của em về mối quan hệ giữa các chi tiết đó.

- Bức tranh thiên nhiên trong đoạn thơ hiện lên qua những hình ảnh đó là: rặng liễu đìu hiu, áo mơ phai dệt lá vàng, sắc đỏ rũa màu xanh, nhánh khô gầy.

- Những hình ảnh thiên nhiên gợi ra một nét đẹp buồn bã, lạnh lẽo. Màu sắc rực rỡ dường như đã phai màu hết.

Câu 3. Ở khổ 2, sự rụng rơi của thế giới cảnh vật trước cái lạnh diễn ra theo trật tự: hoa - lá - cành. Trật tự theo “bước đi của thời gian” này có ý nghĩa gì?

Trật tự theo “bước đi của thời gian” cho thấy quy luật của tự nhiên và cuộc đời, đồng thời tạo cảm giác êm ái, nhẹ nhàng cho bài thơ.

Câu 4. Hãy so sánh sự khác biệt của không gian thơ ở khổ 2 với khổ 3. Chỉ ra ý nghĩa nghệ thuật của sự khác biệt này.

- Khổ 2: miêu tả những sự thay đổi của hoa - lá - cành để nói về sự chuyển biến của thiên nhiên khi mùa thu tới.

- Khổ 3: mượn hình ảnh của trăng, núi, gió và con người để tô đậm thêm cảnh sắc khi mùa thu tới.

=> Mùa thu đã được cảm nhận rõ hơn qua từng cơn gió, qua hình ảnh vắng vẻ của con người trên những chuyến đò.

Câu 5. Em hiểu như thế nào về tâm trạng “buồn không nói”, “Tựa cửa nhìn xa nghĩ ngợi” của “Ít nhiều thiếu nữ” trong hai câu kết của bài thơ? Qua đó, chỉ ra mạch cảm xúc chủ đạo của bài thơ.

• Tâm trạng: buồn chán, không thiết tha điều gì mà không biết chia sẻ cùng ai, chỉ biết giữ trong lòng.
• Cảm xúc chủ đạo: buồn tủi, chán nản

Câu 6. Nêu và lí giải một số điểm khác nhau về nội dung và nghệ thuật giữa Đây mùa thu tới của Xuân Diệu với Thu hứng của Đỗ Phủ hoặc Thu điếu của Nguyễn Khuyến.

- Về nội dung:

• Đây mùa thu của Xuân Diệu: cảnh vật mùa thu, tâm trạng của nhân vật trữ tình khi mùa thu đến.
• Thu hứng của Đỗ Phủ: cảnh vật mùa thu cùng, tác động của mùa thu đến tâm hồn của nhân vật chính.
• Thu điếu của Nguyễn Khuyến: cảnh đẹp mùa thu và nỗi niềm tâm trạng của nhân vật trữ tình

- Về nghệ thuật:

• Đây mùa thu: ngôn ngữ tinh tế, dịu dàng; sử dụng nhiều hình ảnh, tạo nên sự tươi đẹp, nhẹ nhàng, thu hút người đọc.
• Thu hứng của Đỗ Phủ: bút pháp chấm phá và miêu tả cảnh vật đầy ngụ tình; kết cấu chặt chẽ; ngôn từ sử dụng nhiều tầng nghĩa, giọng điệu và âm hưởng thơ phản ánh chính xác tâm trạng u buồn của tác giả.
• Thu điếu của Nguyễn Khuyến: nghệ thuật tả cảnh ngụ tình

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trong nhóm Lớp 11 thuộc chuyên mục Học tập của HoaTieu.vn.