Soạn bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài

Trong bài viết này, Hoatieu.vn xin giới thiệu đến các em nội dung bài soạn Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài, một đoạn trích đặc sắc trong vở kịch Vũ Như Tô của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng. Phần soạn bài được biên soạn chi tiết nhằm giúp các em học sinh hiểu rõ hơn về giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.

Qua đoạn trích, người đọc sẽ cảm nhận được bi kịch của nhân vật Vũ Như Tô, một nghệ sĩ tài hoa nhưng phải đối mặt với mâu thuẫn giữa lý tưởng nghệ thuật và hiện thực xã hội. Đồng thời, các em sẽ khám phá được tư tưởng nhân văn sâu sắc cùng tài năng xây dựng kịch của Nguyễn Huy Tưởng, từ đó thêm yêu và trân trọng giá trị của văn học Việt Nam.

• Đọc hiểu Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài
• Phân tích đoạn trích kịch Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài
• Viết đoạn văn trình bày suy nghĩ của bạn về vấn đề xã hội được đề cập trong Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài

1. Chuẩn bị

- Cốt truyện chính: Cung nữ Đan Thiềm nhận được tin phản quân cùng người dân nghèo đang kéo đến để phá Cửu Trùng Đài, liền báo cho Vũ Như Tô và khuyên ông trốn ngay đi nhưng ông không tin đồng thời cũng không có ý định trốn chạy.

- Nhân vật trung tâm: Vũ Như Tô

- Những mâu thuẫn trong văn bản:

• Triều đình Lê Tương Dực và phe phản loạn
• Nhân dân và hôn quân bạo chúa, giữa dân chúng, thợ xây và Vũ Như Tô
• Thực tế đời sống và sáng tạo nghệ thuật
• Quan niệm và cách ứng xử của Đan Thiềm và Vũ Như Tô

2. Đọc hiểu

Câu 1. Những cái chết ở đây có phải là cái chết của nhân vật bi kịch không?

Những cái chết ở đây (của Hoàng thượng, Nguyễn Vũ) không phải là cái chết của nhân vật bi kịch.

Câu 2. Tại sao trong mắt quân khởi loạn thì Vũ Như Tô bị xếp cùng hạng với những cung nữ?

Vũ Như Tô là người làm việc cho Hoàng thượng (xây dựng Cửu Trùng Đài)

Câu 3. Lúc này, có phải Vũ Như Tô hoàn toàn cô độc?

Vũ Như Tô hoàn toàn cô độc vì Đan Thiềm - người duy nhất hiểu được ông

(Vũ Như Tô coi là tri kỉ) cũng không còn.

Câu 4. Câu nói cuối cùng của Vũ Như Tô thể hiện tâm trạng gì của nhân vật?

Câu nói cuối cùng của Vũ Như Tô thể hiện tâm trạng: chua chát, đau đớn và chán chường.

3. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Tìm những ví dụ tiêu biểu cho thấy các chỉ dẫn sân khấu của tác giả có vai trò quan trọng trong việc làm sáng tỏ bối cảnh, hành động, tâm trạng nhân vật, xung đột trong lời thoại của nhân vật.

Một số ví dụ như:

- Đan Thiềm: Ông phải trốn đi. (Có tiếng quân ầm ầm, tiếng trống, tiếng chiêng, tiếng tù và, tiếng ngựa hí)...

- Đan Thiềm: Tôi ở đây. (Có tiếng quân reo dữ dội: “Giết chết Vũ Như Tô, giết chết đám cung nữ”)...

Đan Thiềm (bảo Vũ Như Tô): Ông Cả ơi! Có trốn cũng không được nữa. Ông nguy mất.

Quân khởi loạn kéo vào, gươm giáo sáng lòe…

Câu 2. Thống kê các nhân vật xuất hiện ở từng lớp kịch theo hướng dẫn trong bảng sau:

Lớp	Diễn biến chính	Nhân vật
I	Đan Thiềm báo tin Trịnh Duy Sản đưa quân về triều làm phản và đang đi tìm Vũ Như Tô để giết. Đan Thiềm khuyên Vũ Như Tô bỏ trốn nhưng ông từ chối	Đan Thiềm, Vũ Như Tô
V
VI
VII
VIII
IX

Em có nhận xét gì về sự xuất hiện và vai trò của các nhân vật trong các lớp kịch?

Gợi ý:

Lớp	Diễn biến chính	Nhân vật
I	Đan Thiềm báo tin Trịnh Duy Sản đưa quân về triều làm phản và đang đi tìm Vũ Như Tô để giết. Đan Thiềm khuyên Vũ Như Tô bỏ trốn nhưng ông từ chối	Đan Thiềm + Vũ Như Tô
V	Thái độ cương trực của Vũ Như Tô khi Đan Thiềm thúc giục trốn đi.	Đan Thiềm + Vũ Như Tô
VI	Kim Phượng, Đan Thiền và các cung nữ than khóc khi thấy quân khởi loạn đến và phá cửa điện.	Kim Phượng + Đan Thiềm + các cung nữ
VII	Quân khởi loạn đòi giết hết người trong phủ của Vũ Như Tô. Kim Phượng tố Đan Thiềm và Vũ Như Tô hòng thoát thân. Đan Thiềm cầu xin Ngô Hạch tha chết cho Vũ Như Tô.	Kim Phượng + Đan Thiềm + cung nữ + quân khởi loạn + Ngô Hạch
VIII	Vũ Như Tô đòi gặp An Hòa Hầu và vẫn muốn tiếp tục hoàn thành Cửu Trùng Đài. Còn bọn quân khởi loạn khinh thường và muốn lôi ông ra pháp trường.	Vũ Như Tô + Ngô Hạch + Quân sĩ
IX	Cửu Trùng Đài bị phá. Vũ Như Tô không còn gì nuối tiếc và muốn đưa ra pháp trường.	Vũ Như Tô + Ngô Hạch + Quân sĩ

=> Nhận xét: Mỗi nhân vật đều có vai trò, nhiệm vụ riêng và phù hợp với vở kịch.

Câu 3. Trong đoạn trích, sự xung đột trong quan điểm của Ngô Hạch và quân sĩ với quan điểm của Vũ Như Tô về Cửu Trùng Đài được thể hiện như thế nào? Vì sao có sự khác biệt này?

Trả lời:

- Trong đoạn trích, sự xung đột trong quan điểm của Ngô Hạch và quân sĩ với quan điểm của Vũ Như Tô về Cửu Trùng Đài được thể hiện rất rõ nét:

+ Với Vũ Như Tô: Cửu Trùng Đài là tâm huyết, hoài bão cả đời của ông.

+ Với Ngô Hạch và quân sĩ: Vũ Như Tô là một tên điên, làm khổ nhân dân, gây ra bao tội lỗi khi xây dựng Cửu Trùng Đài.

→ Có sự khác biệt này là do quan điểm , tư tưởng và lý tưởng của Vũ Như Tô và Ngô Hạch cùng quân sĩ khác hẳn nhau.

Câu 4. Phân tích diễn biến tâm trạng của Vũ Như Tô trong đoạn trích. Từ đây, em hiểu gì về bi kịch của Vũ Như Tô?

Trả lời:

- Bi kịch của Vũ Như Tô là:

+ Ông đã đặt nghệ thuật lên trên mọi thứ, không nhận ra rằng nghệ thuật phải được xây dựng dựa trên nhu cầu đời sống của nhân dân, không thể đứng trên lợi ích của mình mà hủy hoại đời sống nhân loại. Minh chứng là: Việc xây dựng Cửu Trùng Đài không chỉ hao hụt ngân sách triều đình, tăng thuế cho nhân dân và mà còn mất đi nhiều mạng người, dẫn đến cảnh mẹ mất con, con mất cha do việc xây dựng quá đỗi khó khăn và vất vả. Điều đó đã dẫn đến bi kịch nhân dân khởi loạn, quân khởi loạn Trịnh Duy Sản giết chết Lê Tương Dực và dẫn quân đến trừng trị Vũ Như Tô.

+ Tuy nhiên, trước cuộc bạo loạn và lời khuyên nhủ đi trốn của Đan Thiềm, Vũ Như Tô vẫn kiên quyết khẳng định mình không có tội nên không cần phải trốn.

+ Khi quân khởi loạn đến bắt ông đi, ông vẫn hiên ngang, ông vẫn mải mê ca ngợi Cửu Trùng Đài, luôn tin vào việc làm chính đại quang minh của mình và hy vọng sẽ thuyết phục được An Hòa hầu.

+ Bi kịch lớn nhất của ông không chỉ dừng lại ở đó mà nó còn triệt để hơn khi chính mắt ông chứng kiến Cửu Trùng Đài bị đốt, công sức và hoài bão của mình tan tành mây khói và chứng kiến cái chết của Đan Thiềm cùng sự ra đi cuộc đời của mình.

Câu 5. Theo em, chủ đề của đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài là gì?

Trả lời:

- Theo em, trong văn bản kịch Vũ Như Tô và đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài có thể nói tới những chủ đề như:

+ Tài năng cùng phẩm chất tốt đẹp và tâm huyết, ước mơ của Vũ Như Tô.

+ Sự trung thành và sự ngưỡng mộ cái tài của Đan Thiềm dành cho Vũ Như Tô.

+ Nguyên nhân Vũ Như Tô bị mọi người căm hận và cái kết của Cửu Trùng Đài.

Câu 6. Trong lời đề tựa vở kịch Vũ Như Tô, Nguyễn Huy Tưởng có viết: “Than ôi! Như Tô phải hay những kẻ giết Như Tô phải? Ta chẳng biết.”. Theo em, Vũ Như Tô “phải” hay những kẻ giết Vũ Như Tô “phải”? Vì sao?

Trả lời:

- Từ những trải nghiệm khi đọc Vũ Như Tô và đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài, em thấy nhận thấy Vũ Như Tô vừa phải mà vừa không phải. Đáng thương nhưng cũng đáng trách.

+ Vũ Như Tô không đúng vì không hiểu rõ thế cuộc, chỉ chăm chăm vào lý tưởng của bản thân mà không quan tâm đến những ảnh hưởng mà nó gây ra cho mọi người. Xây dựng những công trình to lớn không đúng lúc, khi đất nước còn khổ cực.

+ Vũ Như Tô đúng vì đã nghĩ cho công cuộc xây dựng đất nước, muốn cống hiến tạo nên những giá trị tốt đẹp cho đất nước. Sống hết mình với lý tưởng đó.

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trong nhóm Lớp 11 thuộc chuyên mục Học tập của HoaTieu.vn.