Nêu khái quát tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ Chân quê

Bài thơ Chân quê là một trong những tác phẩm tiêu biểu của nhà thơ Nguyễn Bính, thể hiện rõ phong cách thơ trữ tình, mộc mạc, mang đậm hồn quê Việt Nam. Qua từng câu thơ giản dị nhưng giàu cảm xúc, tác giả đã bày tỏ nỗi niềm trăn trở, lưu luyến và cả lo âu trước sự đổi thay của những giá trị truyền thống.

Tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ Chân quê vừa là niềm trân quý vẻ đẹp chân chất, giản dị của người con gái thôn quê, vừa là sự băn khoăn, tiếc nuối khi thấy nàng thay đổi theo những nét hiện đại, xa rời vẻ đẹp nguyên sơ. Để hiểu rõ hơn về tác phẩm, Hoatieu.vn xin chia sẻ một số câu hỏi đọc hiểu nhằm giúp học sinh phân tích sâu sắc về nội dung, phương thức biểu đạt cũng như biện pháp nghệ thuật mà Nguyễn Bính đã sử dụng trong bài thơ này.

• Dưới bóng hoàng lan đọc hiểu
• Sao anh không về chơi thôn Vĩ đọc hiểu (4 đề)

Mời các bạn cùng tham gia group Bạn Đã Học Bài Chưa để cập nhật các kiến thức mới bổ ích về học tập cùng với Hoatieu nhé.

1. Nêu khái quát tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ Chân quê

- Nhân vật trữ tình: “anh” – một chàng trai thôn quê.

- Tâm trạng của nhân vật trữ tình: Bồn chồn, mong đợi người yêu; bất ngờ đến ngỡ ngàng trước sự thay đổi trong cách ăn mặc của cô gái; trách móc, xót xa, tiếc nuối trước sự thay đổi ấy; mong muốn, nhắc nhở người mình yêu gìn giữ vẻ đẹp truyền thống và cái gốc mộc mạc, đằm thắm của quê hương (trong cách ăn mặc) mà cha ông ta đã tạo nên.

2. Qua bài thơ anh chị hiểu nghĩa của từ chân quê như thế nào?

Nghĩa của từ “Chân quê”: vẻ đẹp mộc mạc, đằm thắm, giản dị và chân chất.

Chúng ta hay nghe nói tới từ “Chân Quê” khi nhắc tới những gì vốn rất chân thật của người dân thôn quê, nó thể hiện tính thật thà, mộc mạc của con người, cũng như lối sống giản dị, chân chất. Đó là cái gì đó trong sáng, hồn nhiên và mang đậm tình người. Bởi thế mà nhà thơ Nguyễn Bính đã sáng tác tuyệt phẩm “Chân Quê” để nói lên những tâm tình này.

3. Phân tích nhân vật trữ tình trong bài Chân quê

Trong bài thơ "Chân quê” của Nguyễn Bính, nhân vật trữ tình là một chàng trai thôn quê.
Tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ có sự biến đổi qua các giai đoạn.

Ban đầu, nhân vật trữ tình có tâm trạng phân khởi, háo hức và mong đợi người yêu.
Điều này được thể hiện qua câu "Hôm qua em đi tỉnh về, đợi em ở mãi con đê đầu
làng”. Nhân vật trữ tình đợi chờ người yêu với tình cảm thiết tha và êm ấm.

Tuy nhiên, sau đó, nhân vật trữ tình trở nên chua xót, đau khổ và nuối tiếc. Điều này
được thể hiện qua câu "Nào đâu cái yếm lụa sồi? Cái dây lưng đũi nhuộm hồi sang
xuân? Nào đâu cái áo tứ thân?”. Nhân vật trữ tình trách móc với xót xa trước sự thay đổi
trong cách ăn mặc của người yêu. Nhân vật trữ tình mong muốn và nhắc nhở người
yêu giữ gìn vẻ đẹp truyền thống với cái gốc mộc mạc, đằm thẳm của quê hương.

Tổng thể, tâm trạng và cảm xúc củâ nhân vật trữ tình trong bài thơ Chân quê là bồn
chồn, mong đợi người yêu; bất ngờ đến ngỡ ngàng trước sự thay đổi trong cách ăn
mặc của cô gái; trách móc, xót xa, tiếc nuối trước sự thay đổi ấy; mong muốn, nhắc nhở
người mình yêu gìn giữ vẻ đẹp truyền thống, mộc mạc của quê hương.

4. Đề đọc hiểu Chân quê

Đọc kĩ văn bản sau đây và trả lời câu hỏi nêu dưới:

Chân quê

Nguyễn Bính

Hôm qua em đi tỉnh về

Đợi em ở mãi con đê đầu làng

Khăn nhung quần lĩnh rộn ràng

Áo cài khuy bấm, em làm khổ tôi!

Nào đâu cái yếm lụa sồi?

Cái dây lưng đũi nhuộm hồi sang xuân?

Nào đâu cái áo tứ thân?

Cái khăn mỏ quạ, cái quần nái đen?

Nói ra sợ mất lòng em

Van em em hãy giữ nguyên quê mùa

Như hôm em đi lễ chùa

Cứ ăn mặc thế cho vừa lòng anh!

Hoa chanh nở giữa vườn chanh

Thầy u mình với chúng mình chân quê

Hôm qua em đi tỉnh về

Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều

Câu a. Hãy viết 1- 3 câu giới thiệu về tác giả bài thơ?

Câu b. Chủ thể trữ tình trong bài thơ là ai?

Câu c. Chỉ ra biện pháp nghệ thuật được sử dụng ở khổ thứ hai và ý nghĩa các biện pháp nghệ thuật đó?

Câu d. Chỉ ra sự đổi mới trong cách sử dụng thanh điệu so với thể lục bát truyền thống ở các câu thơ sau đây và nêu ý nghĩa của sự đổi mới đó? “ Như hôm em đi lễ chùa/ Cứ ăn mặc thế cho vừa lòng anh”; “ Hôm qua em đi tỉnh về/ Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều”

Câu e. Qua bài thơ, nhân vật trữ tình muốn nhắn nhủ điều gì với em?

Trả lời:

Câu a.

Giới thiệu tác giả của bài thơ:

Nguyễn Bính (tên thật là Nguyễn Trọng Bính; 1918–1966) là một trong “ba đỉnh cao” của phong trào Thơ. Ông được coi là “nhà thơ quê mùa nhất” bởi những bài thơ mang sắc thái dân dã, mộc mạc, mang đậm hồn quê.

Câu b.

Chủ thể trữ tình trong bài thơ: chàng trai

Câu c.

Các biện pháp tu từ:

- Khổ 2 của bài thơ sử dụng các biện pháp tu từ:

+ Liệt kê: “cái yếm lụa sồi”, “ cái dây lưng đũi”, “ cái áo tứ thân”, “ cái khăn mỏ quạ”, “cái quần nái đen” nhằm nhấn mạnh những trang phục của thôn quê, trong sự đối lập trước sự thay đổi của người yêu ở khổ 1; thể hiện sự nuối tiếc, muốn níu kéo những nét đẹp truyền thống, sự thân thuộc, giản dị của người yêu dù không thể thay đổi được.

+ Câu hỏi tu từ cùng điệp ngữ. Khổ thơ có 4 câu là 4 câu hỏi tu từ qua cấu trúc câu hỏi “ Nào đâu” lặp lại 2 lần khiến lời thơ bộc lộ rõ sự trách móc, nuối tiếc, xót xa, đau khổ của chàng trai trước sự thay đổi của người yêu.

Câu d.

- Thông thường, trong thơ lục bát truyền thống, mô hình khái quát của thanh điệu là:

1 2 3 4 5 6 7 8

Câu lục 1: + B + T + B

Câu lục 2: + T T + + B

Câu bát 1: + B + T + B + B

Câu bát 2: + T + B + T + B

Nghĩa là:

- Các từ 2, 4, 6, 8 phải luôn đúng luật bằng trắc

- Các từ 2, 4 câu lục phải niêm với các từ 2, 4 câu bát.

- Phân tích cụ thể sự đổi mới: có sự thay đổi trong luật bằng trắc

Như hôm em đi lễ chùa

B B B

Cứ ăn mặc thế cho vừa lòng anh

B T B B

Hôm qua em đi tỉnh về

B B B

Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều

B T B B

- Ý nghĩa sự đổi mới: Việc sử dụng nhiều thanh bằng góp phần tạo nên giọng điệu trầm lắng, diễn tả tâm trạng xót xa nuối tiếc của chàng trai trước sự thay đổi bất ngờ đầy thành thi của cô gái

Câu e.

Qua bài thơ, nhân vật chàng trai muốn nhắn nhủ với “em” điều: Hãy giữ gìn những nét đẹp truyền thống, đừng chạy theo vẻ hào nhoáng bên ngoài, đừng khoác lên mình những thứ xa lạ, phù phiếm.

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trong nhóm Lớp 10 thuộc chuyên mục Học tập của HoaTieu.vn.