Đọc hiểu Nếp nhà

Nếp nhà là một truyện ngắn hay của Nguyễn Khải trong tập Hà Nội trong mắt tôi chính là những giá trị văn hóa truyền thống của đất kinh kì được các thể hệ gia đình gìn giữ, trân trọng. Nếp nhà trước hết là văn hóa ứng xử nền nã, thanh lịch giữa người với người. Mặt khác, nếp nhà, chính là lối sống, cách sinh hoạt mang đậm dấu ấn văn hóa của người Hà Nội. Trong bài viết này Hoatieu xin chia sẻ một số mẫu đề đọc hiểu truyện ngắn Nếp nhà, mời các bạn cùng tham khảo.

Tóm tắt văn bản Nếp nhà

Văn bản Nếp nhà là một hồi ức, chiêm nghiệm sâu sắc của người kể chuyện về bà cô – một người phụ nữ Hà Nội truyền thống, sống có nguyên tắc, có trí tuệ và nhân cách đáng kính.

Bà cụ là người minh mẫn, tỉnh táo, sống thẳng thắn, lương thiện và luôn tôn trọng pháp luật. Dù sở hữu một ngôi nhà đắt giá giữa trung tâm Hà Nội và có nhiều người đến hỏi mua, bà vẫn kiên quyết không bán, không cho thuê vì muốn giữ gìn nếp nhà, truyền thống gia đình. Các con bà đều sống giản dị, không màng đến giàu sang, không bị đồng tiền làm mờ mắt. Cả gia đình bà vẫn sống chung, êm ấm, hòa thuận – điều hiếm có trong thời buổi hiện đại.

Bà cụ cũng là người khéo léo trong cách xử lý chuyện thừa kế, soạn thảo chúc thư công bằng, minh bạch, thể hiện sự thấu đáo, lo xa và nhân hậu. Quan điểm sống của bà là coi trọng nếp sống gia đình, lấy gia pháp để dưỡng thiện, lấy đạo đức làm gốc.

Xen kẽ câu chuyện là những suy ngẫm của người kể chuyện về Hà Nội đổi thay, con người đổi thay, sự phức tạp của đồng tiền và sự xói mòn giá trị truyền thống. Văn bản kết lại bằng một hình ảnh ngụ ngôn nhẹ nhàng mà sâu cay về sự phát triển hỗn tạp của đô thị và xã hội.

Thông điệp chính văn bản Nếp nhà

Giữ gìn nhân cách, sống lương thiện, có đạo lý và truyền thống gia đình là điều quý giá, đáng trân trọng hơn cả vật chất, đặc biệt trong thời đại mà đồng tiền dễ làm người ta đổi thay.

Đọc hiểu văn bản Nếp nhà

Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:

“Một đại gia đình gồm hai con trai, hai con dâu, một gái, một rể và những đứa con của họ vẫn sống chung dưới một mái nhà, ăn chung một bếp ăn. Thiên hạ thì chia ra, bà cụ lại gom vào. Vẫn rất êm thấm mới lạ chứ. Nếp nhà đã thắng được tự do của cá nhân sao? Phải nói thêm, cái nếp nhà này cũng ít ai theo kịp. Người con dâu cả vốn là con gái Hàng Bồ, đỗ đại học, là một cô gái kiêu hãnh, tự tin, không dễ nhân nhượng. Ai cũng nghĩ hai người đàn bà, một già một trẻ, cùng sắc sảo sẽ rất khó chấp nhận nhau. Vậy mà họ ăn ở với nhau đã mười lăm năm chả có điều tiếng gì. Người chị của cô con dâu đến nói với bà cô tôi: “Bác chịu được tính nó thì con cũng phục thật đấy”. Bà cải chính: “Đúng là tôi có phần phải chịu nó nhưng nó cũng có phần phải chịu tôi, mỗi bên chịu một nửa”…

[…] Năm ngoái khu phố có yêu cầu bà cụ báo cáo về nếp sống gia đình cho hàng phố học tập. Bà từ chối, khi tôi lại thăm, bà nói riêng: “Cái chuyện ấy ai cũng biết cả, chỉ khó học thôi”. Tôi cười: “Lại khó đến thế sao”? Bà cụ nói: “Trong nhà này, ba đời nay, không một ai biết tới câu mày, câu tao. Anh có học được không”? À, thế thì khó thật. Theo bà cụ, thời bây giờ có được vài trăm cây vàng không phải là khó, cũng không phải là lâu, nhưng có được một gia đình hạnh phúc phải mất vài đời người, phải được giáo dục vài đời. Hạnh phúc không bao giờ là món quà tặng bất ngờ, không thể đi tìm, mà cũng không nên cầu xin. Nó là cách sống, một quan niệm sống, là nếp nhà, ở trong tay mình, nhưng nhận được ra nó, có ý thức vun trồng nó, lại hoàn toàn không dễ.”

(Trích Nếp nhà – Nguyễn Khải, dẫn theo Tuyển tập Nguyễn Khải, tập III, NXB Văn học, 1996)

Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản?

Câu 2: Nội dung chính của đoạn trích trên?

Câu 3: Cuộc sống của gia đình “bà cô tôi” có gì đặc biệt? Anh (chị) nhận xét như thế nào về “nếp nhà” ấy?

Câu 4: Anh (chị) có đồng tình với quan điểm hạnh phúc của nhân vật “bà cô tôi” ở đoạn trích trên không? Vì sao?

Đáp án

Phần	Câu	Nội dung	Điểm
I		ĐỌC HIỂU	3,0
	1	Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản là Tự sự.	0,5
	2	Nội dung chính của đoạn trích trên: - Cuộc sống – nếp nhà của gia đình “bà cô tôi”. Đó là cuộc sống của một gia đình nhiều thế hệ, tôn trọng và yêu thương lẫn nhau (0,5 điểm) - Đồng thời cũng là nề nếp gia đình, là văn hóa ứng xử để tạo nền tảng một gia đình hạnh phúc (0,5 điểm)	1,0
	3	- Cái đặc biệt trong cuộc sống của gia đình “bà cô tôi” là: Thiên hạ thì chia ra, bà cụ lại gom vào. Vẫn rất êm thấm mới lạ chứ. Trong nhà này, ba đời nay, không một ai biết tới câu mày, câu tao. (0,5 điểm) - Nhận xét về nếp nhà ấy: Đó là cuộc sống của những người không xu thời, yêu thích cuộc sống gia đình nhiều thế hệ… Nếp nhà như thế rất đáng quý, đáng trọng… (0,5 điểm)	1,0
	4	Học sinh trình bày được suy nghĩ riêng của mình theo hướng làm rõ và khẳng định hoặc phủ định ý kiến “Hạnh phúc không bao giờ là món quà tặng bất ngờ, không thể đi tìm, mà cũng không nên cầu xin. Nó là cách sống, một quan niệm sống, là nếp nhà, ở trong tay mình, nhưng nhận được ra nó, có ý thức vun trồng nó, lại hoàn toàn không dễ.” - Nếu lập luận theo hướng khẳng định ý kiến trên là đúng, học sinh cần nhấn mạnh: Hạnh phúc cần được vun trồng từ bàn tay của những người biết trân quý, nâng niu hạnh phúc. Hạnh phúc cá nhân không thể tách rời nếp nhà. Và để hạnh phúc của mỗi gia đình được trọn vẹn, mỗi người phải biết “chịu” nhau một chút. Hạnh phúc được ươm mầm, chắc chiu mỗi ngày, mỗi người; hạnh phúc không dễ tìm cũng không thể cầu xin. - Nếu lập luận theo hướng phủ định ý kiến trên là đúng, học sinh cần nhấn mạnh: Cuộc sống muôn hình vạn trạng nên sắc màu của hạnh phúc cũng thật phong phú, đa dạng. - Nếu lập luận cả theo hướng vừa khẳng định vừa phủ định ý kiến thì cần kết hợp cả hai nội dung.	0,5

Đọc hiểu Nếp nhà có đáp án

Đọc đoạn văn sau đây và trả lời các câu hỏi từ câu 1 đến câu 4:

Phải nói thêm, cái nếp nhà này cũng ít ai theo kịp. Người con dâu cả vốn là con gái Hàng Bồ, đỗ đại học, là một cô gái kiêu hãnh, tự tin, không dễ nhân nhượng. Ai cũng nghĩ hai người đàn bà, một già một trẻ, cùng sắc sảo sẽ rất khó chấp nhận nhau. Vậy mà họ ăn ở với nhau đã mười lăm năm chả có điều tiếng gì. Người chị của cô con dâu đến nói với bà cô tôi: "Bác chịu được tính nó thì con cũng phục thật đấy". Bà cải chính: "Đúng là tôi có phần phải chịu nó nhưng nó cũng có phần phải chịu tôi, mỗi bên chịu một nửa". Bà bảo, con dâu là vàng trời cho, mình không có công đẻ ra nó, cũng không nuôi nó ăn học ngày nào, bỗng dung nó về nhận mình là mẹ, sinh con đẻ cái cho dòng họ, cáng đáng mọi việc từ trẻ đến già, không lễ sống nó thì thôi còn hoạnh họe nỗi gì. [...]. Năm ngoái khu phố có yêu cầu bà cụ báo cáo về nếp sống gia đình cho hàng phố học tập. Bà từ chối, khi tôi lại thăm, bà nói riêng: "Cái chuyện ấy ai cũng biết cả, chỉ khó học thôi". Tôi cười: "Lại khó đến thế sao?". Bà cụ nói: "Trong nhà này, ba đời nay, không một ai biết tới câu mày, câu tao. Anh có học được không?" À, thế thì khó thật. Theo bà cụ, thời bây giờ có được vài trăm cây vàng không phải là khó, cũng không phải là lâu, nhưng có được một gia đình hạnh phúc phải mất vài đời người, phải được giáo dục vài đời. Hạnh phúc không bao giờ là món quà tặng bất ngờ, [...], mà cũng không nên cầu xin. Nó là cách sống, một quan niệm sống, là nếp nhà, ở trong tay mình, nhưng nhận được ra nó, có ý thức vun trồng nó, lại hoàn toàn không dễ.

(Trích Nếp nhà - Nguyễn Khải)

Câu 1. Đoạn trích trên được kể từ ngôi thứ mấy ? Tác dụng của ngôi kể đó là gì?

Đoạn trích được kể từ ngôi thứ nhất ("bà cô tôi", "tôi lại thăm", "tôi cười"...).

Tác dụng của ngôi kể thứ nhất:

• Tạo sự gần gũi, chân thực, giúp người đọc cảm nhận được tình cảm, suy nghĩ của người kể một cách trực tiếp.

• Làm cho câu chuyện trở nên sinh động, có chiều sâu, giúp người đọc tin tưởng hơn vào những điều được kể vì mang tính trải nghiệm cá nhân.

Câu 2. Câu Đúng là tôi có phần phải chịu nó nhưng nó cũng có phần phải chịu tôi, mỗi bên chịu một nửa thể hiện thái độ ứng xử nào của nhân vật bà cô và người con dâu?

Câu nói thể hiện thái độ tôn trọng, bình đẳng, biết cảm thông và nhường nhịn trong mối quan hệ giữa mẹ chồng – nàng dâu. Cả hai đều có ý thức gìn giữ hòa khí, không đặt cái tôi lên trên, sẵn sàng chấp nhận sự khác biệt và sống cùng nhau trong tinh thần chia sẻ, thấu hiểu.

Câu 3. Vì sao “bà cô tôi” lại cho rằng: thời bây giờ có được vài trăm cây vàng không phải là khó, cũng không phải là lâu, nhưng có được một gia đình hạnh phúc phải mất vài đời người, phải được giáo dục vài đời?

Vì theo bà:

Vật chất có thể kiếm được bằng lao động, buôn bán, đầu tư… nên không quá khó hoặc mất nhiều thời gian.

Nhưng gia đình hạnh phúc là kết quả của quá trình dài vun đắp, giáo dục từ nhiều thế hệ, đòi hỏi nếp sống văn hóa, ứng xử có đạo lý, truyền thống tốt đẹp được duy trì.

Hạnh phúc không tự đến, không phải món quà bất ngờ, mà là kết quả của sự rèn luyện, ý thức vun trồng, và gìn giữ trong mỗi gia đình.

Câu 4. Anh/chị nhận được quan niệm sống nào từ đoạn trích trên?

Quan niệm sống được rút ra:

Hạnh phúc gia đình là giá trị thiêng liêng, không tự nhiên có, mà phải được vun đắp bằng yêu thương, sự thấu hiểu, và nếp sống có văn hóa.

Mỗi thành viên trong gia đình cần biết tôn trọng, nhường nhịn, chia sẻ, ứng xử có đạo lý để gìn giữ hòa khí và hạnh phúc lâu dài.

Nếp nhà – truyền thống gia đình là điều rất quan trọng, cần được xây dựng và truyền lại qua nhiều thế hệ.

Đọc hiểu văn bản Nếp nhà

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

Một đại gia đình gồm hai con trai, hai con dâu, một gái, một rể và những đứa con của họ vẫn sống chung dưới một mái nhà, ăn chung một bếp ăn. […] Năm ngoái khu phố có yêu cầu bà cụ báo cáo về nếp sống gia đình cho hàng phố học tập. Bà từ chối, khi tôi lại thăm, bà nói riêng: “Cái chuyện ấy ai cũng biết cả, chỉ khó học thôi”. Tôi cười: “Lại khó đến thế sao?” Bà cụ nói: “Trong nhà này, ba đời nay, không một ai biết tới câu mày, câu tao. Anh có học được không?” À, thế thì khó thật. Theo bà cụ, thời bây giờ có được vài trăm cây vàng không phải là khó, cũng không phải là lâu, nhưng có được một gia đình hạnh phúc phải mất vài đời người, phải được giáo dục vài đời. Hạnh phúc không bao giờ là món quà tặng bất ngờ, không thể đi tìm, mà cũng không nên cầu xin. Nó là cách sống, một quan niệm sống, là nếp nhà, ở trong tay mình, nhưng nhận được ra nó, có ý thức vun trồng nó, lại hoàn toàn không dễ.

(Trích Nếp nhà – Nguyễn Khải)

Câu 1: 

Xác định và nêu tác dụng của câu nghi vấn trong đoạn văn sau: "Năm ngoái khu phố có yêu cầu bà cụ báo cáo về nếp sống gia đình cho hàng phố học tập. Bà từ chối, khi tôi lại thăm, bà nói riêng: “Cái chuyện ấy ai cũng biết cả, chỉ khó học thôi”. Tôi cười: “Lại khó đến thế sao?”. Bà cụ nói: “Trong nhà này, ba đời nay, không một ai biết tới câu mày, câu tao…"

Trả lời

Xác định và nêu tác dụng của câu nghi vấn trong đoạn văn:

- Câu nghi vấn : “Lại khó đến thế sao ?”

- Tác dụng : Câu hỏi thể hiện ( bày tỏ ) sự ngạc nhiên ( bất ngờ) của nhân vật Tôi về " nếp nhà" của bà cụ.

Câu 2: 

Theo tác giả, hạnh phúc của nhân vật trong văn bản trên là gì? Nó có được từ đâu?

Trả lời

Theo tác giả,hạnh phúc của nhân vật trong văn bản trên có được từ:

- Hạnh phúc không bao giờ là món quà tặng bất ngờ, không thể đi tìm, mà cũng không nên cầu xin.

- Nó là cách sống, một quan niệm sống, là nếp nhà, ở trong tay mình, nhưng nhận được ra nó, có ý thức vun trồng nó, lại hoàn toàn không dễ.”

Câu 3: 

Thái độ của tác giả Nguyễn Khải với câu chuyện về “nếp nhà” của gia đình trong văn bản được thể hiện ra sao?

Trả lời

Thái độ của tác giả Nguyễn Khải với câu chuyện về “nếp nhà” của gia đình trong văn bản: là sự trân trọng, ngưỡng mộ,thán phục .

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trong nhóm Lớp 12 thuộc chuyên mục Học tập của HoaTieu.vn.