(5 mẫu) SKKN: Góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống trong trường tiểu học 2024

1. MỞ ĐẦU

1.1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

...

Học sinh sống trong xã hội phát triển cần phải được trang bị những kỹ năng thích hợp để hòa nhập với cộng đồng, với xu thế toàn cầu hóa. Đối với học sinh, đặc biệt là học sinh bậc Tiểu học cần phải được giáo dục, rèn luyện kỹ năng sống, bởi vì các em là những chủ nhân tương lai của đất nước. Lứa tuổi học sinh là lứa tuổi đang hình thành những giá trị nhân cách, giàu ước mơ, ham hiểu biết, thích tìm tòi, khám phá song còn thiếu hiểu biết sâu sắc về xã hội, còn thiếu kinh nghiệm sống, dễ bị lôi kéo, kích động,… Tuy nhiên, nhiều người cho rằng, văn hoá giao tiếp học đường hiện đang xuống cấp rất nghiêm trọng và tại các trường học vấn đề này cũng đang bị xem nhẹ. Nhà trường quá tập trung vào giảng dạy kiến thức mà quên đi việc giáo dục nhân cách, dạy làm người. Tình trạng thanh thiếu niên, đặc biệt là học sinh vi phạm đạo đức học đường ngày càng gia tăng và mức độ nghiêm trọng đã đến mức báo động. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, trong đó có nguyên nhân là do các em chưa được trang bị các kỹ năng sống cần thiết.

Với ý nghĩa đó, tôi thiết nghĩ, thời điểm hiện tại là một thời điểm thích hợp để tôi chọn đề tài “Một số biện pháp giáo dục Kĩ năng sống cho học sinh lớp 4 ở trường Tiểu học Thọ Thanh, huyện Thường Xuân”. Nhằm mục đích chính là nâng cao hiệu quả của phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực” và hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ năm học.

1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:

...

1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:

Tìm hiểu nội dung chương trình, sách giáo khoa, phương pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học; nghiên cứu cách hình thành kiến thức mới và vận dụng từng kĩ năng vào thực tế cuộc sống của trẻ; tiến hành thực nghiệm cho học sinh cho học sinh lớp 4A, Trường Tiểu học Thọ Thanh, huyện Thường Xuân.

1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Để thực hiện sáng kiến kinh nghiệm này, tôi đã sử dụng linh hoạt một số phương pháp sau:

- Phương pháp ngiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết...

- Phương pháp quan sát...

- Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế...

- Phương pháp tổng kết đúc rút kinh nghiệm.

- Phương pháp thực hành...

1.5. NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA SKKN

...

2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. CƠ SỞ LÍ LUẬN:

2.1.1. Cơ sở pháp lý:

Như chúng ta đã biết, bản chất của quá trình giáo dục là tổ chức toàn bộ cuộc sống, học tập, hoạt động của học sinh, tạo điều kiện thuận lợi để học sinh phát triển và bộc lộ hết khả năng của mình.

.............

2.1.2. Những tài liệu có liên quan đến giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.

..............

2.1.3. Xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện:

Tham gia các lớp tập huấn cho cán bộ giáo viên hiểu về vai trò, tầm quan trọng của việc rèn kỹ năng sống cho học sinh.

Nắm được các kỹ năng sống cần thiết đối với học sinh Tiểu học, phương pháp rèn kỹ năng sống và đặc biệt lồng ghép với các bộ môn.

Các bài tập tình huống về kỹ năng sống và cách giải quyết. Kỹ năng tổ chức các trò chơi, tổ chức câu lạc bộ…

Tổ chức rèn luyện kỹ năng sống hàng tuần qua các tiết HĐGDNGLL và ngoại khóa.

2.2. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ

2.2.1. Những thuận lợi:

- Đội ngũ giáo viên...

- Ban giám hiệu nhà trường...

2.2.2. Những khó khăn:

Điều kiện tiếp cận của học sinh với sách báo, các kênh truyền thông, mạng Internet còn hạn chế.

Nhận thức của một bộ phận không nhỏ cán bộ, giáo viên trong trường, Hội cha mẹ học sinh, ban ngành đoàn thể chưa đúng mức về vị trí vai trò, tầm quan trọng của việc giáo dục rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh trong bối cảnh của giáo dục cả nước thời kỳ đất nước ta đang hội nhập với các nước trong khu vực và thế giới.

Trong các tiết sinh hoạt lớp, hoạt động ngoài giờ lên lớp, sinh hoạt dưới cờ việc lồng ghép giáo dục rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh có thực hiện tuy nhiên chưa đúng mức, chưa được xem trọng và hiệu quả đem chưa được như mong muốn.

...

2.2.3. Thực trạng ở lớp 4A, trường Tiểu học Thọ Thanh:

...

2.3. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN

2.3.1. Tìm hiểu điều kiện sống, thấu hiểu đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi học sinh.

Ở sáng kiến này, tôi vẫn ưu tiên chọn công việc này cho biện pháp đầu tiên vì tôi thiết nghĩ, mỗi giáo viên, muốn hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình, muốn đề ra các biện pháp giáo dục phù hợp, đạt hiệu quả cao thì trước hết phải hiểu học sinh, phải nắm được đầy đủ các thông tin cần thiết về từng học sinh. Vì vậy, sau khi nhận lớp, cũng như mọi năm, tôi thường gặp gỡ giáo viên chủ nhiệm của năm học trước để trao đổi về tình hình học sinh. Tôi ghi chép tỉ mỉ, cụ thể vào sổ tay để tiện theo dõi và có hướng giải quyết riêng với từng em. Ngoài ra, để xác định đặc điểm tâm lí của của từng đối tượng học sinh trong lớp, tôi mạnh dạn đưa ra phiếu trắc nghiệm như sau:

Phiếu tìm hiểu mức độ, hành vi đạo đức của học sinh theo nhận xét của cha mẹ.

................................

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lí do chọn đề tài :

- Giáo dục kĩ năng sống trong các môn học ở tiểu học nhằm đạt mục tiêu trang bị cho học sinh những kiến thức, giá trị, thái độ và kĩ năng phù hợp; tạo cơ hội thuận lợi cho học sinh sử dụng quyền và bổn phận của mình và phát triển toàn bộ về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức. Giáo dục kĩ năng sống trong các môn học ở lớp 3 được tập trung chủ yếu ở 3 môn học: Tiếng việt, Đạo đức, Tự nhiên và Xã hội.

- Bộ Giáo dục - Đào tạo đưa nội dung giáo dục kĩ năng sống lồng ghép vào các môn học ở bậc tiểu học. Đây là chủ trương cần thiết và đúng đắn. Tuy nhiên, để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đạt hiệu quả đòi hỏi nhiều yếu tố.

- Lứa tuổi học sinh là lứa tuổi đang hình thành những giá trị nhân cách, giàu ước mơ, ham hiểu biết, thích tìm tòi, khám phá song còn thiếu hiểu biết sâu sắc về xã hội, dễ bị kích động, lôi kéo,... Đặc biệt trong bối cảnh cơ chế thị trường hiện nay, thế hệ trẻ đang chịu rất nhiều những tác động đan xen của những yếu tố tích cực và tiêu cực. Nếu thiếu kĩ năng sống các em dễ bị lôi kéo vào các hành vi bạo lực, lối sống ích kỉ, thực dụng, dẫn tới rất nhiều những hệ lụy đau lòng như bạo lực học đường, nghiện ma túy, đua xe,... Sở dĩ như vậy là do các em thiếu những kĩ năng sống cần thiết như: kĩ năng xác định giá trị, kĩ năng từ chối, kĩ năng kiên định, kĩ năng giao tiếp,...

- Tất cả các kĩ năng mà học sinh có được đều cần thông qua thực tiễn. Đó có thể là học từ vui chơi cùng bạn, từ thầy cô, từ gia đình, từ đọc sách báo,... song quan trọng hơn cả vẫn là phải qua thực hành, qua việc làm rồi tự mình trải nghiệm, rút ra bài học.

- Vì vậy, việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là vô cùng quan trọng. Điều đó cần được thực hiện ở mọi lúc, mọi nơi, cần có sự kết hợp của nhiều yếu tố. Bản thân tôi đã tôi thấy việc giáo dục và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh có thể thực hiện trong các tiết sinh hoạt tập thể xoay quanh các chủ đề, chủ điểm tất tốt. Vì thế tôi chọn đề tài: “Rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 3 thông qua các tiết sinh hoạt tập thể.”

2. Mục đích nghiên cứu:

- Giúp học sinh ý thức được giá trị của bản thân trong mối quan hệ xã hội; giúp học sinh hiểu biết về thể chất, tinh thần của bản thân mình; có hành vi, thói quen ứng xử có văn hóa, hiểu biết và chấp hành pháp luật...

3. Đối tượng nghiên cứu:

Đề tài hướng vào nghiên cứu một số nội dung liên quan đến kĩ năng sống cần thiết cho học sinh lớp 3 trong các tiết sinh hoạt tập thể, chú trọng vào kĩ năng thực hành.

4. Phạm vi nghiên cứu:

Tìm hiểu một số đặc điểm, biện pháp cơ bản của kĩ năng sống được hình thành qua việc học tập tiết Sinh hoạt tập thể tại lớp 3 của trường tôi trong năm học này.

5. Phương pháp nghiên cứu:

.....................

PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.

1.Cơ sở lí luận:...........................

2. Cơ sở thực tiễn :

Khi bắt đầu tìm hiểu về rèn luyện kĩ năng sống hiệu quả cho học sinh trong lớp tôi gặp phải một số khó khăn sau:

- Quan điểm học sinh:

- Quan điểm của giáo viên:

- Quan điểm của phụ huynh:

Thế nhưng giáo dục kỹ năng sống trong trường học là một việc cần thiết, không thể thiếu, bên cạnh đó việc khắc sâu và tạo thành kĩ năng thuần thục cho học sinh là việc làm thường xuyên không ai hết chính là những người gần gũi học sinh nhất đó là giáo viên và phụ huynh học sinh.

3. Thực trạng rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh ở trường Tiểu học:

- Học tập là một nhu cầu thường trực của con người trong mọi thời đại. Học tập không chỉ dừng lại ở các tri thức khoa học thuần túy mà còn được hiểu là mọi tri thức về thế giới trong đó có cả những mối quan hệ, cách thức ứng xử với môi trường sống xung quanh. Kỹ năng sống là một trong những vấn đề quan trọng đối với mỗi cá nhân trong quá trình tồn tại và phát triển. Chương trình học hiện nay đang gặp phải nhiều ý kiến cho rằng nặng về kiến thức trong khi những tri thức vận dụng cho đời sống hàng ngày bị thiếu. Hơn nữa, người học đang chịu nhiều áp lực về học tập khiến cho không còn nhiều thời gian cho các hoạt động ngoại khóa, hoạt động xã hội. Điều này đã dẫn đến sự “xung đột” giữa nhận thức, thái độ và hành vi với những vấn đề xảy ra trong cuộc sống.

- Ở một số môn học, các hoạt động ngoại khóa, giáo dục kỹ năng sống đã được đề cập đến, tuy nhiên, hiệu quả lồng ghép còn chưa cao.

- Các chuyên gia cho rằng một khiếm khuyết rất lớn trong giáo dục và đào tạo học sinh là chúng ta mới chỉ nghiêng về đào tạo mà coi nhẹ phần giáo dục toàn diện cho học sinh

- Qua thực tế giảng dạy lớp 3C, tôi nhận thấy kĩ năng sống của học sinh chưa cao. Chỉ có một số học sinh có hành vi, thói quen, kĩ năng tốt. Còn phần lớn các em có nhận xét đánh giá về sự việc nhưng chưa có thái độ và cách ứng xử, thục hành chưa chính xác, có em còn thụ động, hầu như làm gì cũng lúng túng.

- Qua tiến hành kháo sát lớp 3C đầu năm học với chủ đề: “Kĩ năng của em”; kết quả như sau:

..............................

A. ĐẶT VẤN ĐỀ

I. Lý do chọn đề tài:

Vì vậy việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ là điều hết sức cần thiết cho tương lai các em và cần được bắt đầu rèn luyện từ nhỏ, từ từng hành vi cá nhân đơn giản nhất, theo đó hình thành tính cách và nhân cách. Do phần lớn thời gian trẻ ở trường học, nơi hàng ngày diễn ra cuộc sống thực của trẻ, thế nên bắt buộc trẻ phải được rèn luyện từ trong nhà trường sau đó mới đến gia đình. Nhưng rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ như thế nào cho hiệu quả, thu hút được trẻ và các bậc phụ huynh luôn là vấn đề trăn trở của các nhà trường, của những người làm công tác giáo dục và của toàn xã hội hiện nay.

......

Là cán bộ quản lý của trường tiểu học, qua nhiều năm thực hiện phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” và vận dụng sự hướng dẫn chỉ đạo của Ngành, thực tế của địa phương, cùng với việc thực hiện giáo dục tích hợp thông qua các môn học trên lớp, tôi đã tổ chức thực hiện nhiều hoạt động ngoài giờ lên lớp để giáo dục và rèn kỹ năng sống cho học sinh bước đầu có những hiệu quả nhất định đồng thời với những thách thức mở ra khi Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có công văn về việc Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục tiểu học năm học 2015-2016 đó là tiếp tục thực hiện sáng tạo các nội dung của phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, trong đó có nội dung chú trọng các hoạt động: Giáo dục đạo đức, kĩ năng sống cho học sinh thông qua các môn học, hoạt động giáo dục và xây dựng quy tắc ứng xử văn hoá. Nhà trường chủ động phối hợp với gia đình và cộng đồng cùng tham gia chăm sóc giáo dục đạo đức và kĩ năng sống cho học sinhnên tôi chọn đề tài “Tổ chức rèn kỹ năng sống cho học sinh qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp” để nghiên cứu và cùng chia sẻ.

II. Mục đích và phương pháp nghiên cứu:

1. Mục đích nghiên cứu:.....

2. Phương pháp nghiên cứu:

- Dựa trên các tài liệu giáo dục kỹ năng sống do Bộ Giáo dục Đào tạo phát hành.

- Thực tiễn áp dụng của một số cơ sở giáo dục.

- Thực trạng tại đơn vị.

III. Giới hạn của đề tài

Tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để rèn kỹ năng sống cho học sinh tiểu học.

IV. Các giả thiết nghiên cứu

..............

V. Cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn:

1. Cơ sở lý luận:

....

2. Cơ sở thực tiễn:

Cuộc sống hiện đại về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa, khoa học kỹ thuật, môi trường khí hậu… ở trong nước và trên thế giới đang vận động hết sức khẩn trương và chứa đựng nhiều yếu tố khôn lường. Để sống, hội nhập và góp phần tích cực cho cuộc sống cá nhân và cộng đồng tốt đẹp hơn, con người nói chung và học sinh nói riêng không thể không quan tâm đến việc rèn luyện kỹ năng sống nhằm thích ứng với mọi biến động của hoàn cảnh.

Hiện nay, đa số học sinh sống trong hai môi trường có hoàn cảnh khác nhau: một là các em được sự quan tâm chăm sóc quá sức chu đáo của phụ huynh vì sống trong gia đình ít con, hoàn cảnh kinh tế ổn định; hai là những em sống trong gia đình với nhiều lo toan cho cuộc mưu sinh, phụ huynh bỏ mặc con cái. Môi trường hoàn cảnh khác nhau ấy lại thường cùng mang đến cho các em một thiếu sót lớn trong từng bước trưởng thành, đó là kĩ năng sống.

......

VI. Kế hoạch thực hiện:

-Tìm hiểu để nắm bắt tình hình thực tế của địa phương.

-Trên điều kiện sẳn có của nhà trường (về đội ngũ, về các lực lượng giáo dục, cơ sở vật chất ) để xây dựng kế hoạch tổ chức các hoạt động.

-Làm công tác tham mưu, vận động các lực lượng xã hội tạo điều kiện để thực hiện kế hoạch.

-Từng giai đoạn đúc rút kinh nghiệm cho bản thân trong công tác quản lý nhà trường nhằm làm cho học sinh tiểu học có kỹ năng sống tốt hơn trong xã hội hiện đại ngày nay với những khó khăn và thách thức.

B. PHẦN NỘI DUNG

I. Thực trạng:

..........

Qua tìm hiểu tại một số trường học trên địa bàn, tôi nhận thấy thời gian qua việc thực hiện giáo dục kỹ năng sống đã được nhiều trường rất quan tâm thông qua việcthường xuyên tổ chức nhiều hoạt động trong và ngoài giờ lên lớp, giúp hình thành những thói quen tốt cho học sinh…, tuy nhiên tình trạng làm cho có hoặc qua loa chiếu lệ để gọi là thực hiện theo nội dung thi đua của phong trào Trường học thân thiện - học sinh tích cực vẫn còn đang rất phổ biến chưa thật sự xem giáo dục kỹ năng sống cho HS là một nhiệm vụ xuyên suốt nên trong thực hiện nội dung thì sơ sài với phương pháp giảng dạy chưa hấp dẫn, việc lồng ghép vào những tiết sinh hoạt chào cờ đầu tuần hay các buổi sinh hoạt chỉ đơn thuần là kể những câu chuyện hay, những hình ảnh đẹp từ đời thường cho học sinh, chứ chưa thể tổ chức các buổi dã ngoại hoặc những hoạt động lớn vì “thiếu kinh phí” và nhiều khó khăn khác.

Trường TH Lê Công Phép với đặc điểm là trường đang phát triển, điều kiện kinh tế nhân dân địa phương chưa ổn định, rất nhiều HS là con em gia đình khó khăn, nên việc tiếp cận với xu thế hiện đại hoặc môi trường xã hội tiên tiến hiện đại còn rất hạn chế từ đó hình thành trong các em bản tính nhút nhát, rụt rè, ít thân thiện, thiếu sự linh hoạt, ít hòa đồng, ít tham gia; nhiều em nói chuyện thường cộc lốc, trống không … vì thế nên rất khó khăn khi nhà trường tổ chức các hoạt động giáo dục (cả trong giảng dạy và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp). Các buổi chào cờ đầu tuần thường chỉ có đánh giá, triển khai công tác tuần hoặc tuyên truyền giáo dục truyền thống nên rất tẻ nhạt, nhàm chán. Các hoạt động thường chỉ tập trung một số ít học sinh nồng cốt và sự tham gia của một số giáo viên.

II. Các biện pháp giải quyết vấn đề

Trên thực tế, có nhiều phương pháp, nhiều cách thức để thực hiện giáo dục KNS cho học sinh. Một trong những phương pháp hữu ích và thân thiện nhất để rèn KNS cho học sinh đó là giáo dục thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp. Xác định vai trò quan trọng của hiệu trưởng nhà trường trong việc rèn kỹ năng sống cho học sinh nên trong những năm học qua đồng thời với việc áp dụng các hoạt động giáo dục trong các tiết học chính khóa còn chú trọng chuyên sâu vào các hoạt động ngoài giờ lên lớp. Vì theo tâm sinh lý của học sinh tiểu học thì đây là con đường dễ tiếp cận và mau thích nghi nhất. Với kinh nghiệm thực tiễn áp dụng tôi nhận thấy một số biện pháp mà người lãnh đạo nhà trường cần làm để thực hiện nhiệm vụ rèn kỹ năng sống cho học sinh thông qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp như sau:

1. Phải xác định mục tiêu, hướng đi cho các hoạt động giáo dục để đảm bảo đúng yêu cầu cấp học.

Như chúng ta đã biết: Hoạt động ngoài giờ lên lớp có 3 nhiệm vụ rất rõ ràng. Đó là: củng cố tăng cường nhận thức; bồi dưỡng thái độ, tình cảm và hình thành hệ thống kỹ năng, hành vi. Nắm được những nhiệm vụ này sẽ giúp ta có định hướng đi đúng đắn, phù hợp. Vì vậy trong từng nhiệm vụ tôi đã vận dụng bà tổ chức các hình thức hoạt động như sau:

+Nhiệm vụ giáo dục về nhận thức:

...

+Nhiệm vụ rèn luyện kĩ năng, hành vi:

...................................................

GÓP PHẦN NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lí do chọn đề tài:

Học tập là một nhu cầu thường trực của con người trong mọi thời đại. Học tập không chỉ dừng lại ở các tri thức khoa học thuần túy mà còn được hiểu là mọi tri thức về thế giới trong đó có cả những mối quan hệ, cách thức ứng xử với môi trường xung quanh. Kĩ năng sống là một trong những vấn đề quan trọng đối với mỗi cá nhân trong quá trình tồn tại và phát triển. Mục tiêu của giáo dục kỹ năng sống là rèn luyện cách tư duy tích cực, hình thành thói quen tốt thông qua các hoạt động và trải nghiệm. Vi vậy, việc giáo dục kĩ năng sống, hình thành nhân cách cho học sinh là một quá trình lâu dài liên tục, diễn ra ở nhiều môi trường khác nhau, liên quan đến nhiều mối quan hệ phức tạp. Vì thế, trong giáo dục kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học cần phải linh hoạt, sáng tạo, biết kết hợp nhiều biện pháp. Từ đó, học sinh mới có những chuẩn mực về đạo đức, pháp luật biết vận dụng thành thói quen- thành kĩ năng trong cuộc sống hàng ngày. Việc rèn kĩ năng sống, giáo dục đạo đức cho học sinh là hoạt động không thể thiếu được trong các cơ sở giáo dục hiện nay. Với các hoạt động giáo dục phong phú, đa dạng, của chương trình chính khóa và chương trình giáo dục ngoại khóa, học sinh được tham gia các trò chơi, được khám phá thế giới một cách tự nhiên, tìm hiểu xã hội một cách hiệu quả. Thông qua hình thức trả lời câu hỏi, truyện kể, tiểu phẩm…học sinh được rèn luyện về kỹ năng sống, các hành vi ứng xử đúng mực, biết nói lời hay, biết làm việc tốt. Quả thật, nội dung giáo dục kĩ năng sống đã góp một phần không nhỏ vào việc hình thành nhân cách của các em. Vậy làm thế nào để nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống đối với học sinh? Đó là lí do tôi chọn đề tài “Góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống trong trường tiểu học”

2. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu:

Học sinh Tiểu học và nội dung giáo dục kĩ năng sống, nội dung chương trình tiẻu học.

Các biện pháp của giáo viên nhằm nâng cao chất lượng giáo dục kĩ năng sống, góp phần giáo dục toàn diện cho học sinh trong trường Tiểu học.

3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu

Nhằm nắm bắt thực trạng chất lượng giáo dục - những thói quen trong hành vi - ứng xử của học sinh, phân tích nguyên nhân cơ bản làm hạn chế chất lượng dạy - học; rèn luyện và giáo dục kỹ năg sống, giáo dục đạo đức; đồng thời tìm ra những biện pháp tích cực tác động có hiệu quả để quản lý tốt hoạt động dạy – học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường . Thông qua việc nghiên cứu các văn bản nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước, quy định của Bộ - Sở và Phòng Giáo dục - Đào tạo về công tác chuyên môn để nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sông, giáo dục toàn diện theo mục tiêu cấp học đã đề ra.

4. Giả thiết khoa học của đề tài:

Nếu thực hiện tốt các giải pháp thì sẽ nâng cao hiệu quả rèn kĩ năng sống, giáo dục đạo đức, góp phần thực hiện tốt hơn chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh trong trường Tiểu học hiện nay.

5. Phương pháp nghiên cứu:

Đọc các tài liệu tham khảo có liên quan đến việc nâng cao chất lượng dạy- học, nghiên cứu nội dung chương trình thực hành giáo dục kĩ năng sống. nội chương trình, đạo đức chính khóa, các phần liên hệ (tích hợp bộ phận) trong các môn học), các chủ đề hoạt động ngoài giờ lên lớp.

Sử dụng các phương pháp: Phương pháp quan sát - Phương pháp điều tra phỏng vấn - Phương pháp tổng kết rút kinh nghiệm - Phương pháp thông kê.

6. Dự báo những đóng góp mới của đề tài:

Góp phần thay đổi phương pháp chỉ đạo Giáo dục kĩ năng sống, Giáo dục đạo đức nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh Tiểu học

II. PHẦN GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1. Cơ sở khoa học:

a. Cơ sở lí luận:

Giáo dục kĩ năng sống là một hoạt động quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường. Chính từ những hoạt động như: Lao động, sinh hoạt tập thể, hoạt động xã hội đã góp phần rất lớn trong việc hình thành nhân cách của học sinh, giúp các em biết tự giáo dục, tự rèn luyện, tự hoàn thiện mình. Có thể nói, sự kết hợp giữa nội dung thực hành giáo dục kĩ năng sông, nội dung tích hợp bộ phận trong các môn học và việc tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là xây dựng cho các em các mối quan hệ phong phú, đa dạng một cách có mục đích, có kế hoạch, có nội dung và phương pháp nhất định. Gắn giáo dục với cộng đồng, tạo sự thân thiện trong mọi tình huống biến các nhu cầu khách quan của xã hội thành những nhu cầu của bản thân học sinh.

Chúng ta biết rằng, giáo dục là quá trình kết hợp vai trò chủ đạo của giáo viên với sự tự giác tích cực, tự rèn luyện của học sinh nhằm hình thành ý thức, tính cách và chủ yếu là hành vi thói quen đạo đức với các chuân mực xã hội quy định. Nhân cách học sinh được hình thành qua hai con đường cơ bản: Con đường dạy học trên lớp và con đường dạy học ngoài giờ lên lớp như chúng ta thường nói “Học thầy, học bạn”.

Thông qua hoạt động cụ thể, với các hoạt động có ý thức, học sinh được rèn luyện tính đoàn kết, tính tập thể, tính sáng tạo…. Chính trong quá trình sống, học tập, lao động, giao lưu, vui chơi giải trí…học sinh đã tự hình thành và phát triển nhân cách của mình. Vì thế, giáo dục kĩ năng sông được tiến hành mọi lúc mọi nơi Do vậy, sự kết hợp việc học tập trên lớp với việc rèn luyện kỹ năng thực hành, trải nghiệm vô cùng quan trọng để giúp học sinh hiểu sâu hơn và nắm được bản chất của sự vật hiện tượng, tạo niềm tin và óc sáng tạo cho học sinh, giải quyết tốt nhu cầu tâm lý cho học sinh Tiểu học.

Quan điểm chỉ đạo của Bộ GD - ĐT là: “Hoạt động giáo dục bao gồm hoạt động trên lớp và hoạt động ngoài giờ lên lớp nhằm rèn luyện đạo đức, phát triển năng lực, bồi dưỡng năng khiếu, giúp đỡ học sinh yếu kém, phù hợp đặc điểm tâm lý, sinh lý lứa tuổi học sinh Tiểu học. Hoạt động giáo dục trên lớp được tiến hành thông qua việc dạy học các môn học bắt buộc và tự chọn. Hoạt động ngoài giờ lên lớp bao gồm hoạt động ngoại khoá, hoạt động vui chơi, thể dục thể thao, tham quan du lịch, giao lưu văn hoá, hoạt động bảo vệ môi trường, lao động công ích và các hoạt động xã hội khác”.

Bởi vậy, thực hiện tốt nội dung thực hành giáo dục kĩ năng sông, tích hợp bộ phận giáo dục kĩ năng sông trong các môn học và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cũng chính là nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường.

2. Cơ sở thực tiễn:

Chất lượng giáo dục kĩ năng sống, hành vi ứng xử, thói quen trong cuộc sống của học sinh nói chung và của học sinh Tiểu học nói riêng là vấn đề đang được quan tâm. Với sự cạnh tranh của cơ chế thị trường có mặt tích cực là thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế, song lại là mảnh đất tốt cho tư tưởng cơ hội, thực dụng, vụ lợi phát triển dẫn đến sự xuống cấp về đạo đức xã hội.

Cách thức giáo dục của gia đình, nếp sống của mỗi gia đình có ảnh hưởng rất quan trọng trong việc hình thành phát triển nhân cách của trẻ. Do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan của mỗi một gia đình như: Do điều kiện nghề nghiệp, công việc làm ăn mà thời gian dạy bảo con cái hạn hẹp, không kiểm soát được quá trình học tập, vui chơi, sử dụng mạng internet,… của con cái. Hoặc một số cha mẹ học sinh thiếu gương mẫu, ông bà cha mẹ, chửi mắng lẫn nhau, một số gia đình còn khoán trắng bỏ mặc cho nhà trường và xã hội, thậm chí còn nuông chiều con cái, dẫn đến một số học sinh vô lễ với người lớn, nhiều em không vâng lời ông bà, bố mẹ, lười lao động lười học, trộm cắp, trong giao tiếp nói năng thô lỗ, cục cằn; cử chỉ hành động thiếu lịch thiệp, sống thờ ơ, lãnh cảm, thiếu quan tâm tới mọi người,...

Các tổ chức đoàn thể xã hội chưa thực sự quan tâm đầu tư đến vấn đề giáo dục kĩ năng sống cho thế hệ trẻ. Hoạt động tuyên truyền giáo dục mới chỉ mang tính hình thức; chính quyền và lực lượng an ninh còn chưa thực sự sát sao trong công tác để tạo ra môi trường xã hội lành mạnh, chưa có biện pháp hữu hiệu để giáo dực ý thức người dân đảm bảo vệ sinh môi trường, luật an toàn giao thông… ảnh hưởng lớn đến ý thức và hành vi đạo đức và kỹ năng sống của các em.

Mục tiêu của giáo dục kỹ năng sống là rèn luyện cách tư duy tích cực, hình thành thói quen tốt thông qua các hoạt động và trải nghiệm. Nhưng thực tế hiện nay, trong nhà trường nhiều kĩ năng trong cuộc sống hàng ngày của học sinh còn rất hạn chế trong giao tiếp như chào hỏi, cảm ơn, xin lỗi,...hay kĩ năng xác định giá trị...

Học sinh Tiểu học phần lớn là ngoan, biết vâng lời cô giáo, thực hiện tốt nội quy, quy định của nhà trường đề ra. Tuy nhiên, đánh giá một cách khách quan mà nói, học sinh hiện nay rất nhạy cảm, rất dễ thích ứng với các hiện tượng tiêu cực ngoài xã hội: hiện tượng nói tục, các hành vi thiếu văn hoá vẫn còn. Đặc biệt học sinh không biết áp dụng kiến thức đã học vào thực tế. Các thông diệp giáo dục về kĩ năng sống chưa được các em quan tâm.

Qua tìm hiểu thực tế, tôi thấy rằng:

- Gia đình chưa thật sự quan tâm đến đời sống tinh thần của con cái.

- Do tác động mặt trái của cơ chế thị trường vào môi trường sống của học sinh.

- Giáo viên chỉ mới quan tâm đến việc truyền thụ kiến thức văn hoá theo sự phân công chuyên môn giảng dạy đúng chương trình quy định, chưa thực sự chú trọng đến việc truyền thụ, chỉ bảo về ý thức đạo đức cho các em. Ngay cả khi dạy môn đạo đức, trong thực tế, chỉ cung cấp cho các em về mặt lý thuyết mà coi nhẹ thực hành và ít liên hệ- ít phát triển về kiến thức giáo dực ý thức đạo đức cho các em (Hạn chế trong việc tích hợp bộ phận để giáo dục kĩ năng sống). Một số thầy cô còn chưa nhận thức rõ vấn đề này, chưa quán triệt một cách đúng đắn, sâu sắc nội dung cũng như tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức, kĩ năng sống cho cho các em trong quá trình giáo dục, thông qua việc phối kết hợp giữa: nhà trường – gia đình – xã hội, đặc biệt còn chưa thực sự quan tâm giáo dục kịp thời mỗi khi học sinh có cử chỉ, hành vi, nói năng sai trái và nhiều những vấn đề lối sống, thói quen, nếp sống.

I. MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài:

Chúng ta biết rằng, chữ viết có tầm quan trọng với học sinh đặc biệt ở bậc tiểu học, học sinh dùng chữ viết để học tập và giao tiếp. Vì vậy, chữ viết không những có quan hệ mật thiết tới chất lượng học tập ở các môn học khác mà còn góp phần rèn luyện một trong những kỹ năng hàng đầu của việc học môn Tiếng Việt trong trường tiểu học - kỹ năng nét chữ. Mặt khác, đối với bậc Tiểu học thì yêu cầu cơ bản và tối thiểu nhất đối với học sinh là đọc thông viết thạo. Chữ viết của học sinh còn liên quan đến tất cả những môn học khác như: Toán, Tiếng Việt, Đạo đức, Tự nhiên và xã hội,...Thông qua chữ viết có thể đánh giá được “nét chữ, nết người”. Nếu học sinh viết đúng, đẹp, rõ ràng, đảm bảo tốc độ quy định thì học sinh có điều kiện để ghi chép bài học tốt, nhờ vậy mà kết quả học tập tốt hơn, ngược lại viết xấu sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng học tập của các em.

Xuất phát từ thực tế, tôi thấy chữ viết của một số em chưa đúng mẫu, viết không đúng quy trình, chưa liền mạch, còn sai nhiều lỗi chính tả….., một số em viết đẹp nhưng không có ý thức giữ gìn sách vở, để quăn mép, bong bìa, viết vẽ bừa bãi lên vở.

Khẳng định sự cần thiết của việc “rèn chữ giữ vở ” các cấp quản lý giáo dục đã ban hành nhiều công văn chỉ đạo cho vấn đề này. Từ năm học 2001- 2002 Bộ giáo dục và Đào tạo đã có quyết định về việc tổ chức thi viết đẹp hàng năm cho giáo viên và học sinh Tiểu học. Cho đến nay đã khơi dậy trong học sinh, giáo viên và xã hội về ý thức cần viết chữ đẹp gìn giữ bảo tồn và duy trì một nét văn hóa “Tự hào nét chữ Việt”. Ngày 14/6/2002 Bộ trưởng Bộ giáo dục và Đào tạo đã ban hành mẫu chữ viết (QĐ 31). Đây chính là việc nhìn nhận tầm quan trọng và ý nghĩa của chữ viết.

Ngoài những lí do trên, tôi thấy việc rèn chữ viết còn góp phần rèn luyện cho học sinh những phẩm chất đạo đức tốt như: tính cẩn thận, kiên trì, tinh thần kỉ luật và phát triển óc thẩm mỹ. Thủ tướng Phạm Văn Đồng nói: “Chữ viết cũng là biểu hiện của nết người. Dạy học sinh viết đúng, viết cẩn thận, viết đẹp là góp phần rèn luyện cho các em tính cẩn thận, lòng tự trọng đối với mình cũng như đối với thầy cô, cũng như bạn đọc bài vở của mình. Dạy cho học sinh viết đúng, viết đẹp là góp phần rèn cho các em tính cẩn thận và lòng tự trọng của mình đối với mình cũng như đối với thầy cô và bạn đọc của mình. Chính vì thế mà tôi đã lựa chọn đề tài nghiên cứu:

Giáo dục học sinh “Tự hào nét chữ Việt - rèn chữ giữ vở, nét chữ nết người”.

Năm học 2019 - 2020, do sự bùng phát của dịch bệnh covid 19, các trường học trong cả nước đã thực hiện việc giãn cách xã hội, học sinh nghỉ học tại các trường, tránh tụ tập những nơi đông người, gây khó khăn không nhỏ cho ngành giáo dục. Ngay thời điểm đó Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Công văn số 1061, ngày 25-3-2020 về việc hướng dẫn dạy học qua internet, trên truyền hình đối với cơ sở giáo dục phổ thông, cơ sở giáo dục thường xuyên trong thời gian học sinh nghỉ học ở trường vì dịch Covid-19, năm học 2019 – 2020.

Thực hiện Công văn này, Sở Giáo dục và đào tạo tỉnh Tuyên Quang, Phòng Giáo dục huyện Sơn Dương và Ban giám hiệu, tổ chuyên môn trường Tiểu học Tam Đa cũng đã chỉ đạo giáo viên thực hiện việc dạy học, ôn tập kiến thức cho học sinh thông qua mạng Internet, trên truyền hình như: Tổ chức lớp học qua phần mềm Zoom meeting; thông qua các kênh: Youtube; mạng xã hội như: Zalo, Messenger.

2. Mục đích nghiên cứu:

- Giáo viên và học sinh hiểu được ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác "Rèn chữ - Giữ vở” đó là: Chữ viết là công cụ cho các em sử dụng suốt đời và chữ viết cũng là một biểu hiện của nết người. Cùng với tiếp thu kiến thức, các em viết đúng, viết cẩn thận, viết đẹp tức là các em đã có được đức tính cần cù, kiên trì, cẩn thận và lòng tự trọng đối với bản thân cũng như đối với thầy cô giáo và bạn đọc bài vở của mình. Bên cạnh việc rèn chữ, việc giữ gìn sách vở sao cho sạch sẽ, phẳng phiu, không quăn mép, không bị rách, không viết và vẽ bậy lên sách vở của mình là một việc làm thể hiện một trong những chuẩn mực hành vi, đạo đức của người học sinh.

- Tạo phong trào thi đua "Rèn chữ - Giữ vở” sôi nổi trong toàn trường, nhằm nâng cao chất lượng dạy và học trong năm học.

Giáo dục cho học sinh luôn luôn có ý thức “Giữ vở sạch - Viết chữ đẹp” trong quá trình học tập. Rèn kĩ năng giữ vở sạch – viết chữ đẹp, thể hiện được nét chữ nết người cho học sinh bậc tiểu học, giúp các em:

+ Phát triển một cách toàn diện về Đức, Trí, Mĩ.

+ Bồi dưỡng cho trẻ những phẩm chất tốt như: Tính cẩn thận, tinh thần kỉ luật và óc thẩm mĩ.

+ Nâng cao chất lượng chữ viết cũng như chất lượng giáo dục phù hợp với sự phát triền của ngành giáo dục nói riêng và của đất nước nói chung trong thời đại mới này. Qua đó, đề ra một số sáng kiến nhằm góp phần rèn chữ viết đẹp cho học sinh Tiểu học. Giáo dục học sinh “Tự hào nét chữ Việt” rèn chữ giữ vở, nét chữ nết người.

3. Đối tượng nghiên cứu:

Căn cứ vào nhiệm vụ, yêu cầu và nội dung của đề tài, tôi chọn đối tượng nghiên cứu là học sinh Tiểu học trường Tiểu học Tam Đa.

- Ngoài ra, tôi còn tìm hiểu, thử nghiệm và trao đổi kinh nghiệm từ những đồng nghiệp của mình.

4. Kế hoạch nghiên cứu:

Với đề tài: “Giáo dục học sinh “Tự hào nét chữ Việt” rèn chữ giữ vở, nét chữ nết người.” Tôi đã triển khai thực hiện trong lớp 3A2 và mong muốn trường Tiểu học Tam Đa áp dụng cho tất cả các khối lớp từ khối lớp 1 cho đến khối lớp 5 trong nhà trường.

5. Phương pháp nghiên cứu:

- Phương pháp nghiên cứu tài liệu.

- Phương pháp điều tra viết.

- Phương pháp quan sát.

- Phương pháp làm mẫu nêu gương.

- Phương pháp thực hành.

- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm, kiểm tra đối chứng.

II. NỘI DUNG

1. Cơ sở lý luận của sáng kiến:

- Căn cứ vào nhiệm vụ năm học.

- Căn cứ vào yêu cầu cơ bản về kiến thức, kĩ năng môn Tiếng Việt ở bậc Tiểu học.

- Căn cứ vào việc rèn luyện kĩ năng viết đúng, viết đẹp cho học sinh là vấn đề bức thiết. Việc làm ấy không những có tác dụng cụ thể, thiết thực đối với học sinh khi còn ngồi trên ghế nhà trường mà nó còn có tác dụng quan trọng trong việc rèn đức tính kiên trì, cẩn thận cho học sinh Nét chữ - Nết người một trong những đức tính cần thiết của con người sau này khi trưởng thành, lập thân, lập nghiệp. Hơn thế, ngày nay phong trào “Rèn chữ - giữ vở” được lan tỏa rộng rãi đây là hai hoạt động liên kết với nhau, hỗ trợ cho nhau. Rèn chữ đẹp và phải biết giữ vở sạch. Nếu chỉ có nét chữ đẹp mà vở không sạch thì có khác nào: một khuôn mặt xinh xắn mà đầy những vết bẩn và nhọ nhem. Thế nhưng, quyển vở sạch mà nét chữ xấu, nét cao - nét thấp, viết sai luật chính tả…thì cũng không chiếm được tình cảm của người xem, người đọc. Chính vì vậy mà rèn chữ đẹp phải đi đôi với việc giữ vở sạch. Đưa nét đẹp văn hóa chữ Việt để các thế hệ học sinh phát huy và lan tỏa.

2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến:

Để xây dựng được kế hoạch thực hiện nghiên cứu và áp dụng giải pháp “Giữ vở sạch - Viết chữ đẹp” cho học sinh của trường, chúng tôi đã tiến hành khảo sát tình hình thực tế việc giữ vở và chữ viết của học sinh toàn trường ngay từ đầu năm học. Qua khảo sát chúng tôi nhận thấy các em học sinh gặp rất nhiều khó khăn về kỹ năng chữ viết, giữ vở cụ thể là:

- Mẫu chữ viết không thống nhất, không xác định được dòng kẻ, ngồi viết chưa đúng tư thế vì còn mải chơi, nghịch ngợm.

- Các em chưa xác định được điểm đặt bút, điểm dừng bút khi viết chữ.

- Chưa xác định được khoảng cách viết giữa các con chữ và các chữ trong từ.

- Các em viết sai về độ cao, thế chữ chưa đúng mẫu.

- Viết nét nối giữa các con chữ (ch, tr, nh, ph, ng, ngh, gh, gi) chưa đúng, chưa đẹp.

- Mặt khác các em chuyển từ hoạt động vui chơi sang hoạt động học nhiều hơn, phải viết nhiều các em mỏi tay dẫn đến nản trí khi viết.

- Khi viết sai các em gạch xóa, tẩy tùy tiện, tay tì lên giấy không đúng quy định nên vở viết của các em rất bẩn nhầu nát, quăn mép.

- Giấy viết, loại bút, loại mực cũng không đồng nhất. Giấy, bút, mực kém chất lượng làm cho bài viết của các em xấu đi rất nhiều.

- Vở ghi chép các môn học của học sinh lẫn lộn, trình bày không khoa học, tùy tiện.