Soạn bài Chí Phèo lớp 11 Cánh Diều ngắn nhất

Soạn Văn 11 Cánh Diều bài Chí Phèo

Soạn bài Chí Phèo lớp 11 Cánh Diều trong bài viết sau đây của Hoatieu là những gợi ý bổ ích giúp các em nắm được nội dung tác phẩm Chí Phèo cũng như bố cục văn bản Chí Phèo và trả lời các câu hỏi trang 75 sách giáo khoa Ngữ văn 11 tập 1 Cánh Diều.

Soạn bài Chí Phèo lớp 11 - Cánh Diều tác giả tác phẩm

1. Tác giả

- Tên thật Trần Hữu Tri (1915 – 1951), quê làng Đại Hoàng, tổng Cao Đà, huyện Nam Sang, phủ Lý Nhân, tỉnh Hà Nam.

- Xuất thân trong một gia đình nghèo khó, cuộc sống hiện thực tàn nhẫn, là người con duy nhất trong gia đình được ăn học tử tế.

- Là nhà văn có phong cách nghệ thuật độc đáo:

+ Đặc biệt quan tâm đến đời sống tinh thần của con người.

+ Biệt tài phát hiện, miêu tả, phân tích tâm lí nhân vật.

+ Rất thành công trong ngôn ngữ đối thoại và độc thoại nội tâm.

+ Kết cấu truyện thường theo mạch tâm lí linh hoạt, nhất quán và chặt chẽ.

+ Cốt truyện đơn giản, đời thường nhưng lại đặt ra vấn đề quan trọng sâu xa, có ý nghĩa triết lí về cuộc sống và con người xã hội.

→ Ngòi bút của ông lạnh lùng, tỉnh táo, nặng trĩu ưu tư và đằm thắm yêu thương. Nam Cao được đánh giá là nhà văn hàng đầu trong nền Văn học Việt Nam thế kỷ XX.

2. Tác phẩm

- Hoàn cảnh xã hội: giai đoạn xã hội Việt Nam nửa thực dân nửa phong kiến, đời sống nhân dân vô cùng khổ cực, xã hội đầy rẫy những bất công.

- Hoàn cảnh lấy cảm hứng: dựa vào những việc thật, người thật ở làng quê Nam Cao trước Cách mạng tháng Tám.

- Xuất xứ: được Nam Cao viết năm 1941.

- Đề tài: người nông dân nghèo trước Cách mạng.

Bố cục 

- Bố cục: 3 phần

+ Phần 1- Phần 1 (Từ đầu đến …cả làng Vũ Đại cũng không ai biết): Chí Phèo xuất hiện cùng tiếng chửi.

+ Phần 2 (Tiếp theo đến …không bảo người nhà đun nước mau lên): Chí Phèo mất hết nhân tính.

+ Phần 3 (Còn lại): Sự thức tỉnh, ý thức về bi kịch của cuộc đời Chí Phèo.

Chuẩn bị bài Chí Phèo trang 66

Tóm tắt: truyện xoay quanh nhân vật Chí Phèo - đứa trẻ bị bỏ hoang trong một lò gạch cũ và được nhặt về nuôi. Lớn lên hắn đi ở hết nhà này nhà khác. Năm 20 tuổi, hắn làm canh điền cho nhà Bá Kiến, bị Bá Kiến vu oan và bắt bỏ tù. Hắn ở tù bảy tám năm rồi trở về với bộ dạng khác hẳn ngày xưa. Hắn lúc nào cũng say và cứ say là hắn lại đến nhà Bá Kiến để chửi bới, rạch mặt ăn vạ. Bá Kiến đã biến Chí Phèo thành kẻ tay sai chuyên đâm thuê chém mướn cho lão. Chí Phèo trở thành con quỷ dữ của làng Vũ Đại, ai cũng khiếp sợ. Cuộc đời hắn không lúc nào tỉnh. Nhưng vào một đêm trăng, hắn gặp Thị Nở, họ ăn nằm với nhau. Nửa đêm hắn đau bụng, nôn mửa và sáng hôm sau, Thị Nở nấu cho hắn một bát cháo hành. Cũng từ đó hắn khao khát trở về cuộc sống lương thiện và muốn được sống cùng Thị Nở. Nhưng một lần nữa hắn bị đạp xuống vực vì bà cô của Thị không đồng ý. Chí Phèo tuyệt vọng, lại uống và cầm dao đến nhà Bá Kiến đòi lương thiện. Hắn đâm chết Bá Kiến rồi tự tử. Thị Nở nghe tin hắn chết nhìn xuống bụng và nghĩ đến cái lò gạch.

- Nhân vật trung tâm: Chí Phèo.

- Nhân vật chính: Chí Phèo, bá Kiến.

- Nhân vật phụ: bà Ba, lý Cường, bà hàng rượu, bà cô thị Nở,…

- Những biện pháp nghệ thuật nổi bật được sử dụng trong truyện: điển hình hóa nhân vật, trần thuật kể truyện linh hoạt, ngôn ngữ sinh động, sử dụng khẩu ngữ quần chúng, mang hơi thở đời sống, giọng văn hóa đời sống.

- Điểm nhìn trần thuật trong truyện da dạng và luôn vận động. Từ điểm nhìn đa dạng, luôn vận động mà tác phẩm có nhiều tiếng nói vang lên và đối thoại, sự đan xen, hòa nhập các tiếng nói tạo sự thay đổi trong điểm nhìn trần thuật khiến lời văn biến hóa một cách sinh động.

- Thông điệp của truyện: Chí Phèo là tiếng kêu cứu thiết tha của những người bất hạnh: Hãy bảo vệ và đấu tranh cho quyền được làm người của những con người lương thiện, để họ được sống và sống hạnh phúc, không còn những thế lực đen tối của xã hội đẩy họ vào chỗ mất cả nhân hình lẫn nhân tính đầy bi kịch xót xa.

- Với ngòi bút hiện thực của tác giả Nam Cao, tác phẩm đã để lại trong lòng em những ám ảnh về cuộc sống khốn khổ của nhân dân lao động, những con người bị chà đạp không thương tiếc.

Đọc hiểu văn bản Chí Phèo lớp 11 Cánh Diều

Câu 1. Chí Phèo chửi những ai? Tiếng chửi cho thấy điều gì ở Chí?

- Chí chửi trời, chửi đời, chửi cả làng Vũ Đại, chửi những ai không cãi nhau với hắn.

- Chí là một tên suốt ngày say xỉn, hay chửi tục và bất mãn với mọi người người. Hắn ý thức được rằng mình đã bị xã hội ruồng bỏ.

Câu 2. Ngôn ngữ trong phần 1 là lời của ai?

Ngôn ngữ trong phần 1 là lời của người dẫn truyện hay ở đây là của chính tác giả Nam Cao.

Câu 3. Chú ý những chi tiết miêu tả ngoại hình Chí Phèo

- Cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen mà lại cơng cơng, hai mắt gườm gườm…cái ngực phanh đầy những nét chạm trổ rồng phượng…

→ Sự thay đổi hoàn toàn so với chàng trai hiền lành chất phác trước đây.

Câu 4. Chú ý những chi tiết miêu tả hành động của Chí Phèo

- Hắn lúc nào cũng say và cứ say là hắn lại đến nhà Lí Kiến để chửi bới, rạch mặt ăn vạ.

- Bá Kiến đã biến Chí Phèo thành kẻ tay sai chuyên đâm thuê chém mướn cho Bá Kiến.

- Ai cho tiền sai gì hắn cũng làm.

→ Hắn trở thành một con quỷ dữ của làng Vũ Đại luôn làm những trò tác quái phá làng, phá xóm, khiến người dân ai ai cũng khiếp sợ.

Câu 5. Những lời nói cử chỉ của nhân vật bá Kiến góp phần thể hiện đặc điểm, tính cách của nhân vật này như thế nào?

- Nham hiểm, thủ đoạn:

+ Thủ đoạn dùng người: Lúc mềm mại, lúc cứng rắn, biết sử dụng trí tuệ để thuyết phục lòng người và để người ta làm việc cho mình.

- Ném đá giấu tay:

+ Bá Kiến lấn át các phe cánh khác nhờ thu dụng được những kẻ không sợ chết, không sợ đi ở tù. Lọc lừa, giả dối và xảo quyệt: Ngấm ngầm đẩy người ta xuống sông, nhưng rồi dắt nó lên để nó đền ơn. Hãy đập bàn đập ghế, đòi cho được năm đồng, nhưng được rồi thì vứt trả năm hào vì thương anh túng quá!.

→ Bá Kiến có nét chung của giai cấp thống trị tham lam, tàn bạo, không từ một thủ đoạn nào để bóc lột người nghèo. Bá Kiến có nét riêng của tên ác bá gian hùng, nham hiểm, thủ đoạn.

Câu 6. Chú ý những từ ngữ, chi tiết thể hiện tâm trạng và những thay đổi của Chí Phèo từ sau khi gặp Thị Nở

+ Chí thấy miệng đắng, chân tay uể oải và lòng mơ hồ buồn.

+ Lâu lắm hắn mới cảm nhận cuộc sống đời thường với những cảnh sắc, âm thanh bình dị: tiếng cười nói của những người đi chợ, tiếng anh thuyền chài đuổi cá, tiếng chim hót…

→ Những tiếng quen thuộc ấy hôm nào chả có. Nhưng hôm nay hắn mới nghe thấy, vì chỉ đến hôm nay hắn mới hoàn toàn tỉnh táo, các giác quan mới hoạt động bình thường. Những âm thanh ấy chính là tiếng gọi thiết tha của cuộc sống và đã lay động sâu xa tâm hồn Chí Phèo…

+ Khi tỉnh táo, Chí Phèo nhìn lại cuộc đời của mình cả trong quá khứ, hiện tại, tương lai. Trước hết, hắn nhớ lại những ngày rất xa xôi hắn mơ ước có một gia đình nho nhỏ. Chồng cuốc mướn cày thuê. Vợ dệt vải. Chúng lại bỏ một con lợn để làm vốn liếng. Khá giả thì mua năm sào ruộng làm. Mơ ước của Hắn thật nhỏ bé và giản dị nhưng suốt ba năm qua nó vẫn chưa trở thành hiện thực.

→ Những ước mơ tốt đẹp của Chí Phèo không hề bị mất đi mà nó chỉ chìm sâu vào một góc tăm tối nào đó của tâm hồn Chí.

Câu 7. Chú ý những đoạn độc thoại nội tâm của Chí Phèo

+ Có lý nào lại như thế được? Hắn đã già rồi hay sao? Ngoài bốn mươi tuổi đầu…

→ Tác giả Nam Cao đã sử dụng độc thoại nội tâm nhằm thể hiện sự tự vấn, suy nghĩ về tuổi già của Chí Phèo. Dường như Chí đã thức tỉnh sau những chuỗi ngày say triền miên. Nghĩ về bản thân mình, nghĩ về tương lai mai sau.

Câu 8. Chú ý những từ ngữ và câu văn diễn tả tâm trạng của Chí Phèo

- Khi ăn bát cháo hành, hắn thấy ngon lạ thường vì trước giờ chưa ai nấu cho hắn ăn như thế, chưa bao giờ hắn được chăm sóc bởi bàn tay một người đàn bà.

- Sau khi ăn bát cháo hành, mồ hôi ra nhiều, hắn cảm thấy sảng khoái, thấy lòng thành trẻ con, hắn muốn làm nũng với thị → Nhìn hắn lúc này hiền hơn bất cứ khi nào hết.

- Hắn ước ao có một cuộc sống bình yên như bây giờ và ngỏ lời rủ Thị Nở qua ở chung một nhà với hắn.

- Khi thấy Thị Nở lườm, hắn thích chí cười khanh khách nghe thật hiền.

→ Bát cháo của Thị Nở đã làm thay đổi hoàn toàn con người Chí Phèo khiến cho hắn cảm thấy vui vẻ, yêu đời, sống lại những ngày khi hắn còn hiền lành, lương thiện trước kia.

Câu 9. Vì sao có sự thay đổi trong suy nghĩ và tâm trạng của Chí Phèo?

Từ ăn năn, hối hận, Chí bỗng thấy thèm lương thiện, thèm trở về cuộc sống ngày trước. Bát cháo hành đã dẫn đường cho hi vọng hoàn lương: Thị Nở có thể làm hòa với hắn thì mọi người cũng có thể làm hòa với hắn. Khát khao lương thiện bùng dậy mãnh liệt đã khiến Chí dồn hết hy vọng vào Thị Nở – về cây cầu đưa hắn về với cuộc đời lương thiện.

Câu 10. Bà cô Thị Nở có thái độ như thế nào?

Bà cô thị Nở coi lời nói của thị Nở như một trò đùa. Bà cảm thấy buồn cười, sau đó là hoảng hốt khi nhớ đến cháu mình bị dở hơi. Bà cũng cảm thấy tủi thân cho chính mình rồi tức giận với thị Nở khi yêu ai không yêu lại yêu Chí Phèo.

Câu 11. Lưu ý thái độ và tâm trạng của Thị Nở

Khi bị bà cô mắng, Thị tức giận nhưng không cãi được vì lời của bà cô đúng. Mà không cãi được thì Thị lại càng tức giận rồi đi tìm Chí. Khi nhìn thấy Chí đang say mà còn mắng Thị do đợi lâu quá, Thị cảm thấy tại sao lại chửi Thị, Thị càng đùng đùng nổi giận mà mắng trực tiếp Chí, nói lại những lời bà cô nói để giải tỏa nỗi giận. Sau khi trút giận xong thì Thị vui lắm, Thị quay ngoắt đi về nhà.

Câu 12. Hình dung dáng điệu, ngôn ngữ và hành động của Chí Phèo ở phần 5

- Dáng điệu: xông xông đi, nằm bẹp xuống đất, trợn mắt, vênh mặt,..

- Ngôn ngữ: ngang tàng, bất chấp.

- Hành động của Chí Phèo ở phần (5): vừa đi vừa chửi, dọa giết “nó”, nhưng cuối cùng hắn lại đến nhà bá Kiến đòi lương thiện, giết bá Kiến rồi tự sát.

Câu 13. Dự đoán: Chí Phèo sẽ làm gì?

Chí Phèo sẽ liều mạng sống chết với Bá Kiến.

Câu 14. Chú ý một số chi tiết đặc sắc trong kết thúc truyện

- Chí đã đâm cụ bá kẻ đã gây ra tất cả những đau khổ cho hắn và sau đó hắn đã tự kết thúc cuộc đời của mình để kết thúc tất cả những đau khổ.

- Thị nhìn vào bụng mình và thoáng hiện ra hình ảnh cái lò gạch cũ vắng người qua lại. Câu chuyện kết thúc nhưng lại mở ra một hình ảnh lặp lại là cái lò gạch. Liệu rằng sẽ tiếp tục một Chí Phèo khác sẽ ra đời và tiếp tục khổ đau.

Trả lời câu hỏi bài Chí Phèo trang 75

Câu 1 trang 75 SGK Ngữ Văn 11, tập một Cánh Diều

Tóm tắt nội dung của từng phần đã được đánh số trong văn bản.

Trả lời

+ Phần (1): Chí Phèo về lại làng sau thời gian dài đi tù. Vừa về đến làng, hắn đã rượu say rồi chửi mọi thứ, chửi trời, chửi đời, chửi làng Vũ Đại và chửi cả đứa nào đã sinh ra hắn.

+ Phần (2): Hắn trở về với bộ dạng khác hẳn ngày xưa. Hắn lúc nào cũng say và cứ say là hắn lại đến nhà Bá Kiến để chửi bới, rạch mặt ăn vạ. Bá Kiến đã biến Chí Phèo thành kẻ tay sai chuyên đâm thuê chém mướn cho lão. Chí Phèo trở thành con quỷ dữ của làng Vũ Đại, ai cũng khiếp sợ.

+ Phần (3): Chí tỉnh dậy sau đêm dài gặp Thị Nở và ăn nằm với nhau. Thị Nở nấu cho hắn một bát cháo hành. Cũng từ đó hắn khao khát trở về cuộc sống lương thiện và muốn được sống cùng Thị Nở.

+ Phần (4): Bà cô Thị Nở biết được chuyện cô quen Chí nên đã không đồng ý. Thị và Chí đã có cuộc cãi vã qua lại.

+ Phần (5): Chí Phèo tuyệt vọng, uống say rồi cầm dao đến nhà Bá Kiến đòi lương thiện. Hắn đâm chết Bá Kiến rồi tự tử. Thị Nở nghe tin hắn chết nhìn xuống bụng và nghĩ đến cái lò gạch.

Câu 2 trang 75 SGK Ngữ Văn 11, tập một Cánh Diều

Vẽ sơ đồ thể hiện mối quan hệ của các nhân vật có ảnh hưởng đến số phận Chí Phèo.

Câu 2 trang 75 SGK Ngữ Văn 11, tập một Cánh Diều

Câu 3 trang 75 SGK Ngữ Văn 11, tập một Cánh Diều

Phân tích diễn biến tâm trạng của Chí Phèo sau khi gặp thị Nở. Vì sao khi bị thị Nở từ chối, Chí Phèo lại xách dao đi giết bá Kiến và tự sát?

Trả lời

Cuộc gặp gỡ giữa Chí Phèo và thị Nở

- Tình yêu thương mộc mạc, chân thành của Thị Nở- người đàn bà xấu như ma chê quỷ hờn, lại dở hơi ấy đã đánh thức bản chất lương thiện của Chí Phèo.

+ Về nhận thức: Nhận biết được mọi âm thanh trong cuộc sống.

+ Nhận ra bi kịch trong cuộc đời của mình và sợ cô đơn, cô độc đối với Chí Phèo “ cô độc còn đáng sợ hơn đói rét và ốm đau”.

+ Về ý thức: Chí Phèo thèm lương thiện và muốn làm hòa với mọi người.

- Đâm chết Bá Kiến là hành động lấy máu rửa thù của người nông dân thức tỉnh về quyền sống.

Câu 4 trang 75 SGK Ngữ Văn 11, tập một Cánh Diều

Theo em, nỗi khốn khổ, tủi nhục lớn nhất của Chí Phèo là gì? Vì sao? Qua nhân vật này, nhà văn thể hiện những tình cảm, tư tưởng nào?

Trả lời

- Theo em nỗi khốn khổ, tủi nhục lớn nhất của Chí Phèo là không có quyền được sống như một con người. Hắn vốn là người lương thiện nhưng bị số phận đưa đẩy trở thành người xấu, hắn bị mọi người khinh thường, bị coi như một con quỷ của làng Vũ Đại. Hạnh phúc và mái ấm gia đình đối với hắn thật xa vời.

- Qua đây, Nam Cao thể hiện được tư tưởng nhân đạo, lòng yêu thương, niềm tin yêu của ông vào những con người khốn khổ. Chí Phèo còn là tiếng kêu cứu của những con người khốn khổ, bí bách cùng quẫn không lối thoát bị xã hội ruồng bỏ để xã hội hiểu được hãy cho họ - những con người lầm đường lạc lối cơ hội trở về với cuộc sống lương thiện, cơ hội được hòa nhập cộng đồng.

Câu 5 trang 75 SGK Ngữ Văn 11, tập một Cánh Diều

Phân tích và làm sáng tỏ một số đặc sắc nghệ thuật của truyện Chí Phèo từ các phương diện: cách mở đầu truyện, không gian và thời gian, sử dụng chi tiết, ngôn ngữ kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật, ngôi kể và sự thay đổi điểm nhìn,...

Trả lời

- Cốt truyện được dẫn dắt bằng các nút thắt kịch tính để dẫn tới một kết thúc hợp lý mà về hình thức tưởng chừng đó là một kết thúc ngẫu nhiên.

- Nam Cao có nghệ thuật trần thuật linh hoạt, tự nhiên mà vẫn nhất quán, chặt chẽ. Đó là giọng điệu trần thuật hài hòa có sự kết hợp giữa lời đối thoại và lời độc thoại, giữa gián tiếp và lời nửa tiếp.

- Nhiều đoạn có sự lồng ghép giữa ngôn ngữ người kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật. Ví dụ: đoạn kể về tiếng chửi của Chí, đoạn tả tâm trạng Chí sau cuộc gặp với Thị Nở và khi bị từ chối... Đối thoại Chí với Bá Kiến, Chí với Thị Nở...

Câu 6 trang 75 SGK Ngữ Văn 11, tập một Cánh Diều

Từ truyện Chí Phèo, có thể nhận thấy những giá trị văn hoá và triết lí nhân sinh nào? Giá trị văn hóa và triết lý nhân sinh ấy có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc sống ngày nay?

Trả lời

* Giá trị hiện thực: phản ảnh tình trạng một bộ phận người nông dân bị tha hóa, mâu thuẫn giữa nông dân và địa chủ, giữa các thế lực ác bá ở địa phương.

* Giá trị nhân đạo: cảm thương sâu sắc trước cảnh người nông dân cố cùng bị lăng nhục; phát hiện và miêu tả phẩm chất tốt đẹp của người nông dân ngay khi tưởng như họ bị biến thành thú dữ; niềm tin vào bản chất lương thiện của con người.

→“Chí Phèo” là một tác phẩm văn học chân chính như trong quan niệm của Nam Cao: “Tác phẩm văn học có giá trị là tác phẩm phải thể hiện nỗi đau của con người, nó ca tụng lòng thương, tình bác ái, sự công bình, nó làm cho người gần người hơn”. Triết lý ấy còn nguyên giá trị trong cuộc sống ngày nay.

Câu 7 trang 75 SGK Ngữ Văn 11, tập một Cánh Diều

Ghi lại ấn tượng sâu đậm nhất của em về hình tượng Chí Phèo (trong khoảng 10 dòng).

Hình tượng Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên của nhà văn Nam Cao được xây dựng với số phận chồng chất bi kịch. Nhưng dù bị tha hóa, biến chất vẫn giữ được vẻ đẹp tâm hồn, vẫn khát khao được sống làm người lương thiện. Cuộc đời Chí là những chuỗi dài bi kịch, khổ đau, cuộc đời của một người nông dân khốn khổ cùng cực bị, bị xô đẩy vào con đường lưu manh tội lỗi. Bi kịch đến mức sinh ra là con người, nhưng lại bị cự tuyệt quyền làm người. Và đó cũng chính là bản án đanh thép, kết tội xã hội tàn bạo đã nhẫn tâm đẩy người dân cày nghèo vào kiếp sống tối tăm u ám. Nhẫn tâm cướp đoạt của họ cả diện mạo lẫn linh hồn. Qua đây, ta thấy được Nam Cao đã tạo nên một nhân vật điển hình, gây ấn tượng sâu sắc cho người đọc, phản ánh, tố cáo sự bất công, độc ác của chế độ cũ, đồng thời thể hiện tấm lòng xót thương cho những số phận người nông dân bất hạnh ở chế độ cũ.

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trong nhóm Lớp 11 thuộc chuyên mục Học tập của HoaTieu.vn.

Đánh giá bài viết
1 715
0 Bình luận
Sắp xếp theo
⚛
Xóa Đăng nhập để Gửi
    Chỉ thành viên Hoatieu Pro tải được nội dung này! Hoatieu Pro - Tải nhanh, website không quảng cáo! Tìm hiểu thêm