Cảm nhận của em về đoạn thơ Sáng mát trong như sáng năm xưa

Cảm nhận của em về đoạn thơ Sáng mát trong như sáng năm xưa trong bài thơ "Đất nước" của Nguyễn Đình Thi, thuộc nội dung phần thực hành viết sau khi học bài "Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm thơ" (trang 81, sách giáo khoa Ngữ văn 10, tập 2, bộ Cánh Diều). Đây là một đoạn thơ tiêu biểu, thể hiện rõ nét cảm xúc trữ tình và lòng yêu nước sâu sắc của tác giả.

Đoạn thơ gợi lên không khí yên bình, trong trẻo của buổi sáng trên quê hương, đồng thời khơi dậy những ký ức về quá khứ đau thương nhưng kiên cường của dân tộc. Bài viết cảm nhận dưới đây sẽ giúp các em phân tích vẻ đẹp ngôn ngữ, hình ảnh thơ và cách tác giả thể hiện tình yêu quê hương đất nước. Ngoài ra, dàn ý chi tiết và các bài văn mẫu tham khảo trong bài cũng sẽ hỗ trợ các em hiểu rõ hơn về cách viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một đoạn thơ. Thông qua đó, các em có thể rèn luyện kỹ năng cảm thụ văn học và phát triển khả năng viết bài văn nghị luận một cách hiệu quả, mời các bạn cùng tham khảo.

• Hãy viết bài văn phân tích đánh giá bài thơ Mùa hoa mận của Chu Thùy Liên

1. Dàn ý Cảm nhận của em về đoạn thơ Sáng mát trong như sáng năm xưa

1. Mở bài

- Giới thiệu về tác giả Nguyễn Đình Thi.

- Dẫn dắt vào bài thơ Đất nước.

2. Thân bài

a) Hình ảnh mùa thu Hà Nội trong hoài niệm (từ đầu đến… lá rơi đầy):

- Tín hiệu gợi nhắc về mùa thu Hà Nội: sáng mát trong và gió thổi mùa thu hương cốm mới, đây là những nét đặc trưng quen thuộc của mùa thu Bắc Bộ, mùa thu Hà Nội.

- Mùa thu Hà Nội trong hoài niệm:

+ Bức tranh mùa thu chân thực, thi vị, mang đậm đặc trưng mùa thu Hà Nội nhưng thoáng buồn: những buổi sáng mát trong, gió thổi, hương cốm, chớm lạnh, hơi may xao xác, nắng lá, phố phường Hà Nội => Bức tranh mùa thu có hình khối, đường nét, màu sắc những chứa đầy tâm trạng của người ra đi "Người ra đi... lá rơi đầy".

+ Hình ảnh người đi buồn bã, lưu luyến nhưng cũng đầy cương quyết: Người ra đi đầu không ngoảnh lại/Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy.

=> Mùa thu Hà Nội đẹp nhưng buồn thấm thía bởi nhân vật trữ tình phải li biệt Hà Nội để đi tìm con đường thoát vòng nô lệ đau thương, tủi nhục.

b) Mùa thu cách mạng, mùa thu độc lập vui tươi, phấn chấn.

- Tiếng reo vui trước mùa thu hiện tại độc lập, hạnh phúc.

- Mùa thu cách mạng tươi đẹp, sôi nổi: không gian nghệ thuật dịch chuyển từ những phố dài xao xác buồn bã sang không gian núi rừng tươi mới, tràn đầy sức sống (rừng tre phấp phới, trời thu thay áo mới) với những âm thanh ngân nga, vang vọng; trạng thái nhân vật trữ tình vui vẻ, hạnh phúc hòa trong sự phấn chấn của tạo vật (phấp phới, thiết tha).

- Mùa thu độc lập, tự chủ: Trời xanh đây là của chúng ta…

- Suy tư về hồn thiêng đất nước: Nước chúng ta…vọng nói về.

=> Niềm tự hào về đất nước.

- Nghệ thuật đặc sắc trong đoạn thơ: hình ảnh thơ giàu sức gợi, câu thơ giàu tính nhạc, vận dụng hiệu quả phép điệp, giọng thơ phấn chấn sôi nổi, cảm xúc mãnh liệt...

=> Đoạn thơ thể hiện tình yêu tha thiết, niềm tự hào về quê hương đã được độc lập, có truyền thống anh hùng, bất khuất.

3. Kết bài

- Khái quát tổng hợp lại vẻ đẹp nội dung và hình thức của đoạn thơ

- Nêu suy nghĩ, đánh giá khái quát và cảm xúc của bản tân về đoạn thơ.

2. Cảm nhận của em về đoạn thơ Sáng mát trong như sáng năm xưa - Mẫu 1

Xưa nay, nhiều bài thơ hay lại được nhà thơ viết rất nhanh, có vẻ như “xuất thần”. Trái lại, có những bài thơ được nung nấu kỹ lưỡng khi hoàn thành chưa hẳn làm ưng ý tác giả, nhất là về cảm xúc, sự xộc xệch trong kết cấu. Đất nước của Nguyễn Đình Thi có lẽ là trường hợp ngoại lệ. Nó được thai nghén từ những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp (năm 1948,1949) và hoàn thành khi cuộc kháng chiến ấy đã kết thúc (năm 1955). Dĩ nhiên, đó phải là thành công của nhà thơ có tài. Nhưng điều quan trọng hơn chính là do tác phẩm ấy được tạo dựng nên từ những cảm xúc, suy nghĩ của Nguyễn Đình Thi về một chủ đề lớn: Đất Nước !

Khởi đầu bài thơ là những cảm xúc trực tiếp trong một sáng mùa thu, gợi nỗi nhớ về Hà Nội :

Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới

Đó cũng là ấn tượng về một mùa thu Hà Nội: không khí mát trong, gió nhẹ thổi và phảng phất mùi hương cốm mới. Câu thơ gợi tả cả không gian, màu sắc và hương vị, “đồng hiện” cả thời gian về quá khứ và hiện tại, trộn lẫn hình ảnh trong thực tại và hình ảnh trong hoài niệm.

Hương cốm mới là nét đặc sắc của mùa thu Hà Nội. Dường như đó là kết tinh của tất cả hương vị đất trời, cây cỏ mùa thu Hà Nội. Thạch Lam từng viết về cốm, món quà đặc biệt của mùa thu Hà Nội:

Phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ là thức dâng của cánh đồng bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị mà thanh khiết của đồng quê nội cỏ.

Sau này, hương cốm cũng đã đi vào nhạc của Trịnh Công Sơn (Nhớ mùa thu Hà Nội) cùng với cây cơm nguội vàng, cây bàng lá đỏ… làm thành nét thanh tao, gợi nhớ mùa thu Hà thành:

Hà Nội mùa thu/Cây cơm nguội vàng/cây bàng lá đỏ/nằm kề bên nhau/phố xưa nhà cổ/mái ngói thâm nâu/Hà Nội mùa thu / mùa thu Hà Nội/mùa hoa sữa về/thơm từng cơn gió/mùa cốm xanh về /thơm bàn tay nhỏ/cốm sữa vỉa hè/thơm bước chân qua.

Nguyễn Đình Thi đã đưa vào thơ những gì đặc trưng nhất của mùa thu Hà Nội. Điều đó chứng tỏ nhà thơ là người gắn bó sâu nặng, thiết tha với Hà Nội thấm thía xao xác khi ở xa trông về.

Nguyễn Đình Thi kể, hồi nhỏ đi học trung học, ông thường lên vùng Hồ Tây ngồi ngắm bầu trời và những áng mây bay. Cảm hứng về bầu trời thu, về những làn gió mát, về hương vị cốm xanh và những dòng sông, ruộng đồng ở đoạn sau của nhà thơ “cũng chính là cảm hứng về đất nước” (Nguyễn Đình Thi – Bài thơ Đất Nước)

Dòng thơ thứ ba: Tôi nhớ những ngày thu đã xa là một sự chuyển mạch. Thực ra, ở hai câu thơ đầu đã có hình ảnh mùa thu xưa rồi, nhưng đến đây có lẽ không kiềm được dòng hồi tưởng nên lời thơ như buột phát ra:

Tôi còn nhớ những ngày thu đã xa

Ở đây, còn có một lý do nữa: Trong bài thơ Sáng mát trong như sáng năm xưa, vốn là vị trí của câu thơ có hình ảnh đẹp: Cỏ mòn thơm mãi dấu chân em. Câu thơ mang dáng dấp suy nghĩ tình cảm và tình cảm của một trí thức Hà Nội. Thời ấy, có thể không hợp với suy nghĩ của nhiều người trong hoàn cảnh kháng chiến nên Nguyễn Đình Thi đã thay đi. Song, dù sao thì sự chuyển mạch ấy cũng hợp lý, kết nối được hình ảnh toàn bài thơ.

Bốn câu thơ kế tiếp miêu tả về mùa thu Hà Nội xưa:

Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội
Những phố dài xao xác hơi may
Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy

Mùa thu Hà Nội hiện lên trong hoài niệm của nhà thơ thật đẹp và thơ mộng, về thời tiết, thiên nhiên, không gian (chớm lạnh, xao xác hơi may, phố dài). Đặc biệt, sự cảm nhận của tác giả thật tinh tế và tài hoa khiến cho mùa thu Hà Nội bỗng nhiên biểu hiện bằng hình khối, màu sắc, ánh sáng. Đó là thứ hình khối, ánh sáng, màu sắc của tâm trạng nên khiến lòng người càng thêm xao động.

Mùa thu Hà Nội trong hoài niệm của Nguyễn Đình Thi vì thế mang vẻ đẹp của tâm trạng. Cảnh thu thường gợi lên trong lòng người những phảng phất buồn bởi sự thay đổi âm thầm, dịu ngọt, chầm chậm của hương vị, hoa lá, cỏ cây, của đất trời, ánh sáng. Nhưng điều quan trọng nhất vẫn là do nhà thơ nắm bắt được những phút giây kì diệu ấy của mùa thu. Ở đất nước, Nguyễn Đình Thi không chỉ nắm bắt được thần thái của mùa thu Hà Nội, mà có lẽ mùa thu ấy từ lâu đã là một phần trong tâm hồn nhà thơ.

Thơ xưa viết về mùa thu thường gắn với chia li, những cuộc tiễn đưa. Thơ thu của Nguyễn Đình Thi vô tình có hình ảnh ra đi ấy và vì thế khiến cảnh thu càng thêm xao xuyến:

Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy

Đến nay, đã có nhiều ý kiến khác nhau về “người ra đi” trong câu thơ trên. Có người cho đó là người Hà Nội mang tâm trạng, cảnh ngộ rời bỏ thủ đô khi kháng chiến bùng nổ. Lại có ý kiến cho rằng, đó là hình ảnh người lính của Trung đoàn Thủ đô khi rút khỏi Hà Nội. Thực ra, Trung đoàn Thủ đô rời Hà Nội vào mùa xuân sau hai tháng chiến đấu (1947) và cuộc rút lui ấy diễn ra vào ban đêm, dưới gầm cầu Long Biên. Còn nếu gắn việc người Hà Nội ra đi khi kháng chiến bùng nổ càng không đúng vì toàn quốc kháng chiến diễn ra tháng 12 năm 1946. Căn cứ vào cảm xúc và hình tượng thơ có thể khẳng định việc người ra đi ấy diễn ra trước năm 1945. Người ấy có sự dứt khoát về một lựa chọn (đầu không ngoảnh lại) nhưng trong lòng hẳn nhiều vương vấn, luyến lưu nên âm điệu thơ bâng khuâng và cảnh ra đi tuy đẹp nhưng buồn và lặng lẽ. Hình ảnh ấy gần với người ra đi của Thâm Tâm:

Đưa người, ta chỉ đưa người ấy
Một giã gia đình, một dửng dưng…

- Ly khách! Ly khách! Con đường nhỏ
Chí lớn không về bàn tay không
(Tống biệt hành)

Dù gì đi nữa thì khổ thơ trên vẫn là những câu thơ đẹp nhất của bài thơ Đất Nước. Có những người nói đó là “những câu thơ thật mới mẻ về hình thức, thật mới mẻ về cảm xúc so với thời bấy giờ, và ngay cả bây giờ, nó vẫn nguyên giá trị thơ, như là những giá trị cổ điển vậy” (Tâm Hoàng, Nhân Dân chủ nhật, ngày 11.8.1991).

3. Cảm nhận của em về đoạn thơ Sáng mát trong như sáng năm xưa - Mẫu 2

Đất nước luôn là đề tài muôn thuở của thi ca từ xưa đến nay. Là một người thi sĩ ai cũng mong muốn mình có một tác phẩm có sức sống vĩnh hằng và tồn tại mãi trong lòng người theo thời gian. Nguyễn Đình Thi cũng vậy. Ong cũng có một quê hương để thương, để nhớ và "để làm thơ". Quê hương ông có đặc trưng mùa thu Hà Nội và ông đã thành công khi tạo cho mình một phong cách riêng biệt để hình thành bài thơ Đất nước:

Sáng mát trong như sáng năm xưa

Gió thổi mùa thu hương cốm mới

Tôi nhớ những ngày thu đã xa...

(...)

Nước chúng ta

Nước những người chưa bao giờ khuất

Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất

Những buổi ngày xưa vọng nói về...

(Đất nước - Nguyễn Đình Thi)

Khai đề cho bài thơ là một mùa thu với nỗi buồn man mác khó tả:

... Sáng mát trong như sáng năm xưa

Gió thổi mùa thu hương cốm mới

Tôi nhớ những ngày thu đã xa...

Nếu như ai đã từng ra Hà Nội vào mùa thu thì chắc hẳn sẽ biết được thu Hà Nội đẹp như thế nào! Thu Hà Nội có cái gió se se lạnh, có mùi hương cốm mới (một thứ cốm làm bằng lúa ngậm sữa và gói bằng lá sen)... Tất cả đặc trưng của thu Hà Nội được tác giả giới thiệu một cách khái quát và dần dần hiện lên qua đoạn thơ sau:

... Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội

Những phố dài xao xác hơi may

Người ra đi đầu không ngoảnh lại

Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy...

Thu Hà Nội như thu gọn vào bức tranh vẽ. Phải có một nét bút tài hoa mới có thể vẽ được một bức tranh như thế! Ta như cảm nhận được mùa thu qua cái "chớm lạnh" của buổi sớm mai. Trước mắt ta như hiện lên cảnh đường phố Hà Nội vào thu: "phố dài". Con phố như "dài" thêm ra trong tầm mắt. Sao không gọi "chớm lạnh" là "se se lạnh". Hay là "mát lạnh" nhỉ? Sao không gọi là "xơ xác" mà lại gọi là "xao xác"? Với ngôn ngữ của Nguyễn Đình Thi, người đọc như "ngửi" thấy được hương vị của mùa thu qua cái "chớm lạnh" và "mát trong", như "ngửi" được hương thơm của cốm mới...

Không chỉ thế, tác giả còn là một "họa sĩ" tài ba nữa:

Người ra đi đầu không ngoảnh lại

Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy...

Đây là hình ảnh đẹp nhất trong đoạn thơ, tác giã đã "vẽ" lên được sự quyến luyến nhưng dứt khoát của người ra đi. Ta như cảm nhận được ánh mắt lưu luyến của người ra đi, một người ra đi vì lí tưởng cách mạng, một người lính sinh viên Hà Nội, đi "không ngoảnh lại" nhưng "sau lưng thềm nắng lá rơi đầy".

Ta tự hỏi: "Có cái khoảnh khắc nào đẹp như thế chăng?" Tác giả cho câu thơ đi sâu vào lòng người đọc qua hình anh thu buồn nhưng với vẻ đẹp gợi cảm đó.

Đọc thơ Nguyễn Đình Thi, ta liên tưởng đến một câu thơ trong bài Tống biệt hành của Thâm Tâm:

Đưa người ta không đưa qua sông

Sao có tiếng sóng ở trong lòng...

Cũng là một cảnh chia tay và dường như hai tác giả đã gặp nhau ở một điểm nào đó: cũng buồn, cũng lưu luyến nhưng dứt khoát.

Tiếp nối cảnh mùa thu buồn là mùa thu tự do, mùa thu của hòa bình:

... Mùa thu nay khác rồi

Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi

Gió thổi rừng tre phấp phới

Trời thu thay áo mới

Trong biếc nói cười thiết tha...

Câu đầu tiên của đoạn thơ, tác giả như khẳng định mùa thu nay đã khác mùa thu xưa. Bởi lẽ, tác giả đang đứng trên Việt Bắc, đang tận hưởng niềm vui mùa thu của một vùng đất tự do. Mọi sự thay đổi xung quanh tác giả cái gì cũng mới, cũng đẹp, cũng vui. "Rừng tre pháp phái" từng chiếc lá tre phấp phới bay trong gió thu tựa như ngàn lá cờ đỏ sao vàng bay:

... Trời thu thay áo mới

Trong biếc nói cười thiết tha...

Tất cả như hòa quyện vào nhau, tác giả như muốn ôm chầm lấy cả vùng trời tự do, như muốn "hét" lên rằng: Việt Nam muôn năm! Việt Nam tự do!

Yêu sao mảnh đất Việt Nam thân thương này! Tác giả như muốn hét lên cùng dân tộc:

... Trời xanh đây là của chúng ta

Núi rừng đây là của chúng ta...

Hình tượng đất nước đã đi xuyên suốt chiều dài bài thơ qua các hình ảnh: "cánh đồng thơm mát", "ngả đường bát ngát", "dòng sông đỏ nặng phù sa"...

Một lần nữa, tác giả như muốn nói lên cái chủ quyền đất nước của một dân tộc.

Nước chúng ta

Nước những người chưa bao giờ khuất

Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất

Những buổi ngày xưa vọng nói về...

Nước của chúng ta, nước của những người anh hùng hi sinh vì Tổ quốc. Giọng thơ như trầm hẳn đi, "những người chưa bao giờ khuất". Phải, tuy họ đã hi sinh, đã ngã xuống nhưng tâm hồn họ sẽ sống mãi và hình bóng sẽ luôn ở mãi trong lòng người Việt Nam.

... Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất

Những buổi ngày xưa vọng nói về...

Giọng thơ không còn sôi nổi như những đoạn thơ trên mà trầm buồn da diết, là một sự tiếc thương vô bờ bến... Hoàng cầm cũng đã từng dùng ngôn ngữ thơ ca để diễn tả một nỗi đau như thế.

... Ngậm ngùi tóc trắng đang thầm kể

Những chuyện muôn đời không nói năng...

Những câu thơ như xoáy sâu vào lòng người đọc, nỗi đau mất mát không có gì bù đắp được.

... Những buổi ngày xưa vọng nói về...

Tất cả những ngày xưa êm đềm, yên ả thanh bình.

Tất cả những ngày chiến đấu gian khổ, những nỗi mất mát đau thương, bây giờ... "đang vọng nói về"...

Câu thơ không những xoáy sâu vào lòng người mà còn tồn tại vĩnh viễn trong lòng dân tộc. Ilya Erenbua có một câu nổi tiếng:

"Dòng suối đổ vào sông. Dòng sông đổ vào đại trường giang Vonga. Sông Vonga ra biển. Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê trở thành lòng yêu Tổ quốc".

Thật vậy, mọi hình ảnh trong bài thơ đều hòa quyện vào nhau để tạo nên hình tượng đất nước. Chắc han Nguyễn Đình Thi là một người rất yêu cuộc sống, yêu tự do mới tạo nên tác phẩm Đắt nước sống mãi trong lòng người đọc đến vậy.

Ngày nay, sống trong một xã hội tự do, một đất nước thanh bình, đọc bài thơ, ta biết ơn những con người đã hi sinh cuộc sống của mình cho độc lập của dân tộc. Càng yêu thêm mảnh đất cong cong hình chữ s thân thương này, ta càng phải sống xứng đáng với cuộc đời này hơn để không hổ thẹn vì mình là một người Việt Nam.

4. Đề 2 trang 83 SGK văn 10 tập 2 Cánh Diều

Đất nước là một trong những bài thơ hay nhất của tác giả Nguyễn Đình Thi. Bài thơ có thời gian thai nghén suốt một thời gian dài, là một bản tổng kết về hành trình dài của đất nước từ những năm thực dân Pháp giày xéo, đau thương trong chiến tranh đến ngày ca khúc ca chiến thắng. Bài thơ khá dài, có nhiều khổ thơ hay, đặc biệt là khổ thơ đầu tiên:

“Sáng mát trong như sáng năm xưa

…………………………..

Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy”

7 câu thơ đầu chính là nỗi nhớ của người ra đi trước mùa thu của Hà Nội. Mang tâm sự của người lính ra đi,chưa có ngày trở về, nhà thơ vô cùng bồi hồi, xao xuyến khi nhớ về mùa thu Hà Nội, một mùa thu đẹp với bao nhiêu cảnh, bao nhiêu tình:

Sáng mát trong như sáng năm xưa

Gió thổi mùa thu hương cốm mới

Mùa thu trong nỗi nhớ hiện ra qua cái không khí rất đặc trưng “sáng mát trong”: gợi ra không gian mát lành của hồn thu, trời thu. Phép so sánh sáng mát trong với như sáng năm xưa, gợi lên một mùa thu trong quá khứ, không rõ là thời điểm nào nhưng chắc chắn đó là những ngày tháng tươi đẹp nhất của mùa thu Hà Nội. Đó có thể là mùa thu năm 1945, trước quảng trường Ba Đình lịch sử mà chủ tịch đã đọc bản Tuyên ngôn độc lập, hoặc là mùa thu của những ngày tháng còn hoà bình. Mùa thu ấy hiện ra qua không khí, tiết trời và qua những thức quà rất giản dị “hương cốm mới”, “trái hồng chín đỏ”, “trái na thơm lừng”... thật bình dị, thân thương mà ý nghĩa làm sao.

Chính trong không khí như vậy nhà thơ hồi tưởng về “ những ngày thu đã xa”. Ở thời điểm hiện tại nhà thơ nhìn về những năm tháng quá khứ, “nhớ” đồng hiện cả quá khứ và hiện tại trong một khổ thơ.

Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội

Những phố dài xao xác hơi may

Lúc này đương độ thu chín nhất nên cảm nhận rõ được cái chớm lạnh, chưa gay gắt, khắc nghiệt như mùa đông nhưng cũng đủ để gợi cảm giác mơn man nơi da thịt. Trong không khí lành lạnh của mùa thu đó là hình ảnh của những con phố dài đang trong mùa thay lá, xao xác những chiếc lá vàng rụng, từ láy “xao xác” kết hợp với “hơi may” khiến cho câu thơ có nhịp điệu trầm, buồn. Phải chăng đó cũng là tâm trạng của những con người đã lâu không được cảm nhận cái không khí của mùa thu Hà Nội.

Kết thúc khổ thơ là hình ảnh của người ra đi “đầu không ngoảnh lại”. Người ra đi ở đây ta có thể hiểu là những người lính quyết tâm ra đi vì non sông đất nước, đi để bảo vệ Hà Nội, với quyết tâm đất nước thoát khỏi giày xéo của chiến tranh. Người ra đi ôm bao hoài vọng, chí lớn nên có tư thế ngang tàng, quyết tâm “không ngoảnh lại”, nghe như âm vang của lời thề “quyết tử cho tổ quốc quyết sinh” . Cái quay lưng đi quyết tâm như thế nhưng tấm lòng, sự vương vấn với Hà Nội sao có thể dứt khoát ngay được, thế nên mới có cảnh “sau lưng thềm…rơi đầy:”

Một đoạn thơ ngắn nhưng đã thâu tóm được trọn vẹn cái hồn của mùa thu miền Bắc nói chung và mùa thu của Hà Nội nói riêng. Mùa thu đẹp đến nao lòng nhưng cũng có cái gì đó buồn đến tê tái. Nhất là khi ấy đất nước còn đang bị giày xéo đau thương do chiến tranh mang lại. Thông qua bài thơ chúng ta cảm nhận được tình yêu kín đáo nhưng sâu sắc của nhà thơ dành cho Hà Nội, tự hào về mảnh đất nghìn năm văn hiến này.

5. Cảm nhận 7 câu đầu bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi

Nguyễn Đình Thi làm thơ từ những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Thơ ông mang bản sắc và giọng điệu riêng vừa tự do, phóng khoáng, vừa hàm súc, vừa sâu lắng suy tư. Đặc biệt, Nguyễn Đình thi co những bài thơ đằm thắm, thiết tha về quê hương đất nước Việt Nam lam lũ, đau thương đứng lên chiến đấu và chiến thắng. Đất nước là một thi phẩm xuất sắc nhất cho sự nghiệp thơ ca của ông. Chỉ vài nét phác họa, phát thảo nhẹ nhàng, nhà thơ đã gợi lên được cái hồn của mùa thu Hà Nội năm xưa, cổ kính, đẹp một cách hắt hiu, vắng lặng và còn phảng phất nỗi buồn.

Tác giả mở ra một không gian vô cùng an lành, êm đềm gợi bao cảm xúc:

Sáng mát trong như sáng năm xưa

Gió thổi mùa thu hương cốm mới

Tôi nhớ những ngày thu đã xa

Tín hiệu gợi nhắc về mùa thu Hà Nội: sáng mát trong và gió thổi mùa thu hương cốm mới, đây là những nét đặc trưng quen thuộc của mùa thu Bắc Bộ, mùa thu Hà Nội. những hình ảnh trong hiện tại có sức gợi nhớ về ngày rời Hà Nội cổ kính, thơ mộng. Mùa thu Hà Nội ngày xưa trở về trong ký ức nhà thơ:

Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội

Những phố dài xao xác hơi may

Người ra đi đầu không ngoảnh lại

Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy

Từ láy gợi tả gợi lên cảnh mùa thu với nét quen thuộc, có nắng, có lá vàng rơi, có gió heo may – một mùa thu rất nhẹ, rất thơ mang nét buồn xao xuyến đọng lại trong lòng người ra đi. Bức tranh mùa thu có hình khối, đường nét, màu sắc những chứa đầy tâm trạng của người ra đi “Người ra đi… lá rơi đầy”. Cảnh sắc mùa thu chân thực, thi vị, mang đậm đặc trưng mùa thu Hà Nội nhưng thoáng buồn: những buổi sáng mát trong, gió thổi, hương cốm, chớm lạnh, hơi may xao xác, nắng lá, phố phường Hà Nội. Người ra đi: “đầu không ngoảnh lại, sau lưng thềm…”. Hình ảnh con người ra đi với tư thế và dáng đi tỏ ra kiên quyết, dứt khoát nhưng tâm hồn vẫn lưu luyến với trời thu Hà Nội, với những gì thơ mộng của thủ đô yêu dấu. Những chàng trai Hà Nội sẵn sàng từ biệt căn nhà, góc phố ra đi làm nghĩa vụ của một công dân. Cảnh thu và con người Hà Nội cũng chính là niềm tự hào của tác giả.

Trong hoài niệm của nhà thơ, mùa thu Hà Nội với những cảnh vật thiên nhiên và con người hiện ra thật cụ thể và sinh động. Còn tâm trạng của nhà thơ phảng phất một nỗi buồn hiu hắt. Mùa thu Hà Nội đẹp nhưng buồn thấm thía bởi nhân vật trữ tình phải ly biệt Hà Nội để đi tìm con đường thoát vòng nô lệ đau thương, tủi nhục.

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trong chuyên mục Ngữ văn 10 Cánh Diều - Lớp 10 thuộc mục Học tập của HoaTieu.vn.