Đọc hiểu Những vùng trời khác nhau

Những vùng trời khác nhau là một trong những tác phẩm tiêu biểu của nhà văn Nguyễn Minh Châu, phản ánh rõ nét phong cách tự sự sâu sắc và giàu chất triết lý của ông trong giai đoạn sau 1975. Đặc  biệt, Những vùng trơi khác nhau đã được đưa vào trong đề thi tốt nghiệp THPT 2025 môn Ngữ  văn. Trong bài viết này Hoatieu xin chia sẻ một số đề đọc hiểu văn bản Những vùng trời khác nhau có đáp án, mời các bạn cùng tham khảo.

• Đáp án đề thi Văn THPT quốc gia 2025

Đọc hiểu văn bản Những vùng trời khác nhau

NHỮNG VÙNG TRỜI KHÁC NHAU

Tóm tắt bối cảnh: Lê và Sơn là pháo thủ trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước. Lần đầu gặp gỡ, Lê không có thiện cảm với Sơn – một công tử Hà Nội trắng trẻo. Sau ba năm, những ấn tượng đầu tiên về Sơn đã thay đổi. Lê và Sơn trở thành đôi bạn thân. Họ cùng về Nghệ An đóng quân cạnh làng của Lê. Trong một trận chiến đấu, Sơn bị thương nặng phải vào Quân y viện. Khi Sơn trở lại đơn vị, anh được phân công tiếp tục ở lại Nghệ An, còn Lê được điều động ra Hà Nội. Phần văn bản sau kể về cảnh hai người bạn chia tay để chuyển đến chiến đấu ở những vùng trời khác nhau.

Một đêm, Lê và Sơn đứng bên nhau rất lâu trên cái gò đất xung quanh ì ầm tiếng sấm và tiếng nước lũ đổ về. Trước mặt hai người chỉ huy, những pháo thủ của đại đội pháo cũ gặp nhau trên mảnh đất miền Tây Quảng Bình đang từ biệt nhau. Đại đội pháo của họ như một gốc cây đã lớn, nhựa cây ứ đầy tỏa ra thành hai nhánh.

Đại đội của Lê đã dàn xe pháo sẵn sàng trên mặt đê theo đội hình hành quân.

Lê ngừng lên ngắm một lần cuối vùng trời quê hương mình, nói với Sơn:

– Mấy hôm nay ngày nào chúng cũng cho máy bay trinh sát...

-

-Cậu cứ yên tâm. Chúng mình sẽ bảo vệ cái đập nước và vùng trời quê hương của cậu bằng mọi giá...

– Tớ rất tin... Tớ rất tin cậu!

-

Sau ba năm sống với nhau từ ngày hai người còn ngồi trên hai chiếc ghế sắt của một khẩu 37 cũ kỹ, lần này Lê và Sơn mỗi người nhận một nhiệm vụ. Họ chia nhau tấm giát nằm, vài tấm do sặc mùi thuốc đạn và chia nhau bầu trời Tổ quốc trên đầu. Tận trong những ý nghĩ sâu kín nhất của Lê, anh đã coi Sơn như một đồng chí thân thiết nhất trong đời lính – "Đi nhá!”. Họ bắt tay nhau, từ biệt nhau chỉ có hai tiếng ấy.

Lê bắt đầu một cuộc hành quân dài. Những thùng xe chất đầy đồ đạc. Bên những nòng pháo chênh chếch chĩa lên trời lại bày ra trước mắt thiên hạ cả cuộc sống bình thường của con nhà lính. Hãy nhìn những người chiến sĩ cao xạ ngồi ngất ngưởng hai bên thành xe; có một trăm người lính thì có một trăm cuộc đời và vùng trời quê khác nhau. Họ đi qua cầu Bùng, cầu Hổ, Hàm Rồng và Nam Định, Phủ Lý, để lại phía sau rất xa những đèo Ngang, Quán Hàu", Bãi Hà... Những vùng trời họ đã để lại một nửa tâm hồn ở đấy.

[...] Thế là hôm nay Lê đã đứng dưới bầu trời Hà Nội, cạnh những người đồng đội mới và cũ. Trời gần sáng. Sau lưng Lê, Thủ đô đầy tiếng động như một cái tổ ong vừa thức giấc. Lê tựa lưng vào vách ụ pháo và nhớ lại giấc mơ vừa quả: Phải rồi, Sơn có ra ngoài này đâu? Sơn đang chiến đấu trong vùng trời quê hương của Lê. Ngày nào hai người mới từ biệt nhau trên gò đất trận địa của đại đội Sơn, những ụ pháo ở đấy đắp bằng phù sa sông Lam vàng tươi như nghệ, giữa một bãi sông trồng toàn lạc,

Đất phù sa sông Hồng truyền sang người Lê một cảm giác mát lạnh “Như thế là mình đã đứng ở đây – Lê chợt nghĩ một cách thú vị – bên cạnh Hà Nội, cái thành phố Thủ đô mà Sơn từng thân thuộc từng gốc cây, từng mảnh tường và cả từng sắc mây trên nóc phổ".

(Nguyễn Minh Châu, Tuyển tập truyện ngắn hay nhất của Nguyễn Minh Châu, NXB Văn học, 2022, tr.33-35)

Thực hiện các yêu cầu:

Câu 1. Xác định ngôi kể được sử dụng trong văn bản.

Câu 2. Trong văn bản, quê hương của Lê và quê hương của Sơn gắn với hai dòng sông nào?

Câu 3. Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ so sánh trong câu văn sau: Đại đội pháo của họ như một gốc cây đã lớn, nhựa cây í đầy tỏa ra thành hai nhánh.

Câu 4. Nêu vai trò của chi tiết Họ chia nhau tấm giát nằm, vài tấm áo sặc mùi thuốc đạn và chia nhau bầu trời Tổ quốc trên đầu trong việc thể hiện nội dung văn bản.

Câu 5. Hai ngữ liệu sau đây có sự tương đồng nào về ý nghĩa?

– Họ đi qua cầu Bùng, cầu Hổ, Hàm Rồng và Nam Định, Phủ Lý, để lại phía sau rất xa những đèo Ngang, Quán Hàu, Bãi Hà... Những vùng trời họ đã để lại một nửa tâm hồn ở đấy.

– Khi ta ở, chỉ là nơi đất ở Khi ta đi, đất đã hóa tâm hồn!

Đáp án

Câu 1. Ngôi kể thứ 3

Câu 2. Quê hương của Lê và quê hương của Sơn gắn với hai dòng sông: Sông | Lam, sông Hồng

Câu 3. Biện pháp so sánh: Đại đội pháo được so sánh với “gốc cây đã lớn”.

- Tác dụng:

+ Giúp câu văn diễn đạt thêm sinh động, hấp dẫn.

+ Thể hiện sự phát triển vững mạnh của đại đội pháo, giống như một gốc | cây lớn, đủ sức nuôi dưỡng những nhánh cây vươn xa — tượng trưng cho những người lính nay chia nhau về những mặt trận khác nhau để tiếp tục nhiệm vụ.

+ Qua đó làm nổi bật tình đồng đội sâu nặng, sự gắn kết giữa những người | đồng đội với nhau.

Câu 4.  HS dựa vào nội dung văn bản, chi tiết được đưa và nêu cách hiểu phù hợp.

Gợi ý:

- Thể hiện tình đồng đội thân thiết, gắn bó của những người lính, họ cùng sống, cùng chiến đấu, chia sẻ mọi khó khăn trong chiến tranh.

- Gợi lên không khí chiến trường khốc liệt nhưng đầy tình người, họ sẻ chia từng tấm áo, từng chỗ nằm với nhau giữa bom đạn chiến tranh. Điều đó càng làm nổi bật mối quan hệ gắn bó mật thiết, chứa tình cảm giữa nhữngngười lính.

- Là biểu tượng cho sự chia tay không chỉ về không gian chiến đấu mà còn chia nhau phần trách nhiệm, nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc, mỗi người một vùng trời, nhưng trái tim vẫn chung nhịp đập.

Câu 5. 

- Sự tương đồng: Cả hai ngữ liệu đều thể hiện tình cảm sâu sắc, gắn bó giữa con người với mảnh đất từng gắn bó hoặc từng đi qua.

- Khi con người đi qua những vùng đất đó, một phần tâm hồn, ký ức và tình cảm của họ gửi lại nơi ấy.

- Đất đai, quê hương không chỉ là không gian sinh tồn mà còn trở thànhmột phần tâm hồn, kỷ niệm và biểu tượng thiêng liêng với mỗi người.

=> Qua đó, cả hai ngữ liệu thể hiện tình yêu quê hương đất nước.

Những vùng trời khác nhau - Nguyễn Minh Châu đọc hiểu

Đọc đoạn trích:

Đại đội cao pháo dừng trên đê, tháo pháp kéo vào trận địa làm sẵn trên dải gò đất cao. Đó là chỗ nhân dân các vùng xung quanh thường dồn tới trong những vụ lụt. Đại đội Lê nhận lệnh đứng ở đấy, bảo vệ cái đập nước và con đê. Nghiên cứu địa hình, hướng bay của địch và làm phương án tác chiến mất một ngày .

Ngày hôm sau, ban chỉ huy cử Lê và Sơn sang bên kia sông bàn với địa phương một vài việc, nhân tiện Lê sẽ tạt qua nhà.

Hạnh phúc người ta trên đời chẳng biết đâu là cùng. Hồi hoà bình ở nhà, Lê mới đi đến cái thị trấn huyện lỵ, đó là chuyến anh phải rời nhà đi ở ngay sau khi mẹ mất. Thế mà bay giờ anh khoác bộ quân phục, sau bao nhiêu ngày đánh giặc khắp nơi nay trở về trông thấy mái nhà ba gian lợp lá mía do chính tay mình dựng trước khi đi bộ đội, thấy mái tóc bạc và cái bóng xiêu xiêu của bà dì chống gậy đứng bên vại nước, anh cứ tưởng mình là người hạnh phúc nhất đời! Vợ Lê, đang cắt cỏ trâu ngoài bãi thoáng trông thấy bóng chồng đã vơ quàng đầy hai sọt cỏ rồi cứ băng giữa bãi mía để người làng khỏi trông thấy, gánh gánh cỏ về nhà. Vợ anh trước đen đủi nay đẹp hẳn ra. Lúc anh đứng bên vợ, giữa hai gánh cỏ ướt đẫm, bên chái nhà, trông thấy khuôn mặt vợ đỏ ửng lên vì thẹn thùng sung sướng thì lúc đó, anh cảm thấy niềm hạnh phúc quá lớn đến nỗi không sợ giáp mặt quá gần với nó.

(Trích Những vùng trời khác nhau, Nguyễn Minh Châu, Nguyễn Minh Châu tuyển tập truyện ngắn, NXB Văn học, tr.44, 45)

Thực hiện các yêu cầu sau:

Câu 1. Xác định đề tài của đoạn trích.

Câu 2. Trong đoạn trích, từ ngữ nào thể hiện tâm trạng của vợ Lê khi đứng cạnh chồng?

Câu 3. Tại sao khi đứng cạnh vợ, Lê có cảm xúc: “anh cảm thấy niềm hạnh phúc quá lớn đến nỗi không sợ giáp mặt quá gần với nó.”?

Câu 4. Anh/ chị có đồng tình với ý kiến: “Hạnh phúc người ta trên đời chẳng biết đâu là cùng” không? Vì sao?

Đáp án

1	Đề tài: chiến tranh Hướng dẫn chấm: - Học sinh trả lời như đáp án: 0,75 điểm. - Học sinh trả lời không đúng/ không trả lời:0 điểm.
2	Trong đoạn trích, từ ngữ thể hiện tâm trạng của vợ Lê khi đứng cạnh chồng: khuôn mặt đỏ ửng lên, thẹn thùng sung sướng Hướng dẫn chấm: - Học sinh trả lời như đáp án: 0,75 điểm. - Học sinh trả lời ½ đáp án: 0,5 điểm. - Học sinh trả lời không đúng/ không trả lời:0 điểm.
3	- Khi đứng cạnh vợ, Lê có cảm xúc: “anh cảm thấy niềm hạnh phúc quá lớn đến nỗi không sợ giáp mặt quá gần với nó.”, Vì: - Sau nhiều ngày đánh giặc khắp nơi, nay anh được trở về thăm nhà, được đứng gần vợ, được ngắm nhìn những hình ảnh quen thuộc, thân yêu, đó là niềm hạnh phúc quá lớn. - Và nhiều người ra đi chiến đấu như anh nhưng đã không bao giờ trở về nữa, anh sợ niềm hạnh phúc ấy tan biến mất. Hướng dẫn chấm: - Trả lời được 2 ý hoặc diễn đạt ý tương đương: 1,0 điểm. - Trả lời được 1 trong 2 ý: 0,5 điểm.
4	Quan điểm về ý kiến: “Hạnh phúc người ta trên đời chẳng biết đâu là cùng”. Đồng tình, Vì: Hạnh phúc là một thái độ sống được bạn lựa chọn và thực hiện mỗi ngày chứ không phải là đích đến hay kết quả. Bạn cảm thấy hạnh phúc khi mua được một món đồ mới, nhưng có người lại cảm thấy hạnh phúc đến từ những điều nhỏ nhặt nhất trong cuộc sống: như lắng nghe một ca khúc yêu thích, tận hưởng một bữa sáng, hay chỉ là một cuộc trờ chuyện với người thân…Mỗi người một quan điểm về hạnh phúc khác nhau, chỉ cần thấy thoải mái, vui vẻ, lạc quan, đó chính là hạnh phúc (Học sinh có thể lựa chọn không đồng tình, giải thích hợp lí) Hướng dẫn chấm: - Học sinh trình bày ý nghĩa đầy đủ, thuyết phục: 0,5 điểm. - Học sinh trình bày sơ sài, thiếu thuyết phục: 0,25 điểm. Lưu ý: Hs diễn đạt tương đương vẫn cho điểm tối đa.

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trên chuyên mục Lớp 12 của HoaTieu.vn.