Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi Địa lí 12 chương trình mới

Bồi dưỡng HSG môn Địa lí 12 chương trình mới

Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi Địa lí 12 sách mới được Hoatieu chia sẻ đến các bạn đọc trong bài viết sau đây bao gồm các kiến thức về Địa lí 12 giúp các em khái quát lại hệ thống kiến thức về địa lí Việt Nam một cách chính xác. Các câu hỏi ôn thi HSG môn Địa lí 12 chương trình mới đều có đáp án cụ thể sẽ là những tài liệu bồi dưỡng kiến thức vô cùng hiệu quả cho các em học sinh.

• Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi Sử 11 sách mới

Nội dung tài liệu ôn thi HSG môn Địa 12

PHẦN 1: ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN

CHỦ ĐỀ 1: VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ PHẠM VI LÃNH THỔ

Câu 1: Phân tích ảnh hưởng của vị trí địa lí và lãnh thổ nước ta tới thiên nhiên.

Hướng dẫn:

- Vị trí địa lí và lãnh thổ quy định tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa của thiên nhiên nước ta. Tính.chất đó thể hiện ở tất cả các thành phần tự nhiên:

+ Địa hình: Các quá trình ngoại lực (phong hóa hóa học, bóc mòn, vận chuyển và bồi tụ) diễn ra mạnh, làm cho địa hình nước ta phổ biến các dạng địa hình xâm thực (địa hình cac-xtơ với các hang động, suối cạn, thung khô,..; địa hình các đồi thấp xen thung lũng rộng ở các thềm phù sa cổ, các mương xói, khe rãnh,...) và địa hình bồi tụ ( bãi bồi, cồn đất, đồng bằng phù sa,...)

+ Khí hậu: Do nằm trong vùng nội chí tuyến bán cầu Bắc, trong khu vực gió mùa châu Á và thường xuyên chịu ảnh hưởng của Tín phong, giáp Biển Đông rộng lớn nên khí hậu nước ta làkhí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa.

+ Sông ngòi : Chế độ nước thể hiện rõ chế độ mưa theo mùa của khí hậu. Trong năm , sông ngòi có hai mùa lũ và kiệt, có đỉnh lũ, đỉnh kiệt và phân hóa rõ rệt theo lãnh thổ. Tính thất thường của khí hậu gió mùa kéo theo tính thất thường của chế độ nước sông ( năm lũ lớn, nămhạn nặng; năm lũ nhiều, năm lũ ít; năm lũ cao, năm lũ thấp; năm có lũ kéo dài,...)

+ Đất: Tính chất nhiệt đới ẩm của khí hậu làm cho quá trình hình thành đất đặc trưng là quá trình feralit.

+ Sinh vật: Phổ biến là hệ sinh thái rừng nhiệt đới ẩm gió mùa; thảm thực vật bốn mùa xanhtươi, giàu sức sống.

- Vị trí nằm ở khu vực tiếp giáp giữa lục địa và đại dương, ở nơi giao nhau của các vành đai sinh khoáng lớn, trên đường di lưu và di cư của nhiều loài sinh vật nên nước ta có tài nguyênkhoáng sản và tài nguyên sinh vật rất đa dạng.

- Nước ta nằm trong vùng chịu ảnh hưởng của nhiều thiên tai như: bão, áp thấp nhiệt đới, lũ lụt,..

- Lãnh thổ nước ta hẹp ngang, trải dài theo kinh tuyến trên nhiều vĩ độ nên tự nhiên có sự phânhóa rõ rệt theo chiều bắc – nam.

Câu 2: Tại sao nói Việt Nam là nơi gặp gỡ của nhiều loại gió?

Hướng dẫn:

Việt Nam nằm ở vị trí tiếp xúc giữa các loại gió từ các hướng đông bắc, tây nam:

- Trước hết, Việt Nam là nơi tràn qua của hai luồng gió mùa Đông Bắc và Tây Nam.

+ Khối khí cực lục địa ( NPc) xuống xa về phía nam, trung bình đến vĩ tuyến 16°B. Những đợt gió mùa Đông Bắc cực mạnh có thể xuống đến vĩ tuyến 12 – 1°B, thậm chí quét qua cả Nam Bộ.

+ Khối khí xích đạo ( Em) nguồn gốc Nam bán cầu tiến xa lên phía Bắc, cao nhất đến HoaNam. Gió này được gọi là gió mùa Tây Nam.

- Việt Nam còn là nơi gặp gỡ giữa luồng gió từ phía tây nam, phía Ấn Độ Dương và vịnh Ben-gan thổi tới; gió này thổi từ áp cao chí tuyến Bắc Ấn Độ Dương đến.

- Việt Nam còn đón luồng gió từ lưỡi áp cao chí tuyến Tây Thái Bình Dương lấn vào, gió nàyđược gọi là Tín phong bán cầu Bắc.

Câu 3: Sự đa dạng sinh học của nước ta có những biểu hiện nào bắt nguồn từ vị trí tiếp xúc về địa chất – địa hình và khí hậu – thủy văn?

Hướng dẫn:

- Nước ta có nhiều loài thực vật và động vật từ Hoa Nam xuống, từ Hi-ma-lay-a tới, từ Ấn Độ -Mi- an-ma sang và từ Ma-lai-xi-a - In-đô-nê-xi-a lên.

- Luồng Hoa Nam ( thực vật có tính chất cận nhiệt như : dẻ, re,...các loài chim, thú cận nhiệt đới phương Bắc như gấu); luồng Hy-ma-lay-a ( thực vật có tính chất ôn đới như đỗ quyên, lãnh

sam,thiết sam; các loài chim di cư thuộc khu hệ Hi-ma-lay -a), luồng Ấn Độ - Mi-an-ma ( thực vật có tính chất nhiệt đới khô như họ bàng, họ cà roi, họ tử vi,...); luồng Ma-lai-xi-a – In-đô-nê-xi-a ( thực vật có tính chất cận xích đạo như cây họ dầu, chò nâu,...; các loài thú lớn như voi, bòrừng,...) di lưu và di cư đến nước ta làm cho sinh vật nước ta có thêm các giống, loài cận nhiệt, nhiệt đới khô và cận xích đạo.

- Trên Biển Đông, hải lưu lạnh phương Bắc đi từ Nhật Bản qua eo Đài Loan xuống tận vĩ tuyến 120B, mang đến cho vùng biển nước ta những loài cá Nhật Bản – Trung Hoa, bên cạnh những loài cá của khu hệ Ấn Độ - Ma-lai-xi-a.

CHỦ ĐỀ 2: THIÊN NHIÊN NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA VÀ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SẢN XUẤT, ĐỜI SỐNG.

Câu 1: Giải thích tại sao nước ta có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa?

Hướng dẫn:

Vị trí nước ta nằm trong vùng nội chí tuyến, trong khu vực gió mùa châu Á, tiếp giáp vớiBiển Đông rộng lớn, nên có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa.

- Nằm trong vùng nội chí tuyến nên nước ta có khí hậu nhiệt đới: Do có góc nhập xạ lớnvà mọi nơi trong năm đều có hai lần Mặt Trời lên thiên đỉnh nên hằng năm lãnh thổ nước ta nhận được lượng bức xạ mặt trời lớn. Tổng bức xạ lớn, cán cân bức xạ dương quanh năm nên nhiệt độ trung bình năm cao, trung bình trên cả nước đều lớn cao); nhiều nắng, tổng số giờ nắng tùy nơi đạt từ 1400 đến 3000 giờ/năm.

- Ẩm, mưa nhiều: Tiếp giáp với Biển Đông nên độ ẩm không khí cao, trên 80%, cân bằngẩm luôn luôn dương. Các khối khí di chuyển qua biển ( trong đó có Biển Đông) đã mang lại

cho nước ta một lượng mưa lớn, trung bình từ 1 500 – 2 000 mm. Ở những sườn đón gió biểnvà các khối núi cao, lượng mưa trung bình năm có thể lên tới 3 500 – 4 000 mm.

- Gió mùa: Do nằm trong khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng của Tín phong và gió mùa châu Á nên khí hậu có hai mùa rõ rệt. Mùa khô chịu tác động của gió mùa Đông Bắc từ cao áp Xi-bia thổi về; mùa mưa chịu tác động của gió mùa Tây Nam thổi từ cao áp Bắc Ấn ĐộDương đến đầu mùa hạ và từ cao áp chí tuyến Nam bán cầu lên vào giữa và cuối mùa hạ.

Lượng mưa trong mùa mưa chiếm trên 80% lượng mưa cả năm.

Câu 2: Khí hậu Việt Nam chịu tác động chủ yếu của các khối khí nào? Tại sao ở miền Bắcnước ta có một mùa đông lạnh, ít mưa và mùa hạ nóng ẩm, mưa nhiều; miền Nam có hai mùa mưa và khô rất rõ rệt; còn ở miền Trung lại có mưa lệch về thu đông; giữa Tây Nguyên và đồng bằng ven biển Trung Trung Bộ có sự đối lập về mùa mưa và mùa khô?

Hướng dẫn:

- Các khối khí tác động đến khí hậu Việt Nam:

+ Khối khí Xi-bia tác động chủ yếu đến miền Bắc nước ta trong mùa đông từ tháng 11 đến tháng 4) theo hướng đông bắc, tạo nên gió mùa Đông Bắc.

+ Khối khí Bắc Ấn Độ Dương tác động đến khí hậu nước ta vào đầu mùa hạ theo hướngtân nam.

+ Khối khí chí tuyến bán cầu Nam sau khi vượt qua vùng biển xích đạo vào nước ta vàogiữa và cuối mùa hạ theo hướng tây nam, tạo nên gió mùa Tây Nam.

+ Khối khí chí tuyến bán cầu Bắc tác động vào nước ta quanh năm, xen kẽ với các khốikhí khác trong mùa đông và mùa hạ; hoạt động độc lập vào khoảng tháng 4, khi chuyển thừ mùa đông sang mùa hạ.

- Ở miền Bắc nước ta có một mùa đông lạnh, ít mưa ( tháng 11 đến tháng 4) và mùa hạnóng ẩm, mưa nhiều (tháng 5 – 10) do:

+ Mùa đông: Chịu tác động của gió mùa Đông Bắc lạnh và nửa sau có mưa phùn.

+ Mùa hạ : Chịu tác động của gió Tây Nam từ cao áp Bắc Ấn Độ Dương đến (còn gọi là gió TBg) và gió mùa Tây Nam từ cao áp chí tuyến Nam bán cầu lên ( gió này ở miền Bắc có hướng Đông Nam do bị hút vào áp thấp Bắc Bộ, vì vậy ở miền Bắc gọi là gió mùa Đông Nam).Các gió này đều nóng ẩm, gây mưa.

- Miền Nam có hai mùa mưa và khô rất rõ rệt:

+ Mùa khô (tháng 11- 4): Chịu tác động của Tín phong bán cầu Bắc (nóng, khô, ổnđịnh).

+ Mùa mưa (tháng 5 - 10): Chịu tác động của gió Tây Nam (TBg) vào đầu mùa hạ vàgió mùa Tây Nam vào giữa và cuối mùa, gây mưa lớn cho Nam Bộ và Tây Nguyên.

- Miền Trung : Mưa lệch về thu đông (tháng 9-1), do đầu mùa hạ chịu tác động củaphơn Tây Nam khô nóng, đến tháng 9 khi có gió mùa Tây Nam từ cao áp chí tuyến Nam báncầu lên mới vào mùa mưa; mùa đông chịu tác động của gió mùa Đông Bắc gặp bức chắn địahình gây mưa.

- Giữa Tây Nguyên và Đồng bằng ven biển Trung Trung Bộ có sự đối lập về mùa mưa vàmùa khô: Do tác động của hoàn lưu và bức chắn địa hình.

+ Mùa đông: Gió Đông Bắc gặp dãy Trường Sơn gây mưa ở Đồng bằng ven biển TrungTrung Bộ, sau khi vượt dãy Trường Sơn lên Tây Nguyên trở nên khô.

+ Mùa hạ: Gió Tây Nam ( TBg) gây mưa lớn cho Tây Nguyên, sau khi vượt dãy TrườngSơn gây phơn khô nóng ở Đồng bằng ven biển Trung Trung Bộ.

Câu 3: Trình bày các nhân tố tạo nên tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa của khí hậu nước ta.

Hướng dẫn:

- Vị trí nước ta ở nội chí tuyến, nằm hoàn toàn trong vùng nhiệt đới Bắc bán cầu, nên nềnnhiệt cao và lượng bức xạ lớn.

- Nước ta ở vào vị trí tiếp xúc của các luồng gió mùa, nên khí hậu có hai mùa rõ rệt. Mùađông bớt nóng và khô, mùa hạ nóng và mưa nhiều. Đồng thời, gió mùa đã mang đến cho nước ta một lượng mưa lớn và độ ẩm cao.

- Nước ta kề Biển Đông, là nguồn dự trữ nhiệt và ẩm rất dồi dào và có ảnh hưởng nhiềuđến chế độ ẩm của khí hậu phần đất liền.

Câu 4: Tại sao nước ta có tổng lượng bức xạ tổng cộng rất lớn và cân bằng bức xạ quanhnăm dương?

Hướng dẫn:

- Do nằm ở trong vùng nội chí tuyến nên ở nước ta có Mặt Trời luôn đứng cao trên đườngchân trời. Độ cao Mặt Trời thấp nhất lúc giữa trưa ở sơn nguyên Đồng Văn là 43012’, ở vĩ độ 200B là 46046’, còn ở vĩ độ 100B tới 56046’. Quanh năm , độ cao Mặt Trời vào giữa trưa luôn đạt trên 800.

- Độ cao Mặt Trời đã làm cho nước ta có góc nhập xạ lớn, nhận được lượng bức xạ caovà cân bằng bức xạ quanh năm dương.

Câu 5: Trình bày hoạt động của gió mùa Đông Bắc ở nước ta.

Hướng dẫn:

- Gió mùa Đông Bắc từ cao áp Xi-bia về nước ta trong khoảng từ tháng 11 đến tháng 4năm sau, có tính chất lạnh, hướng gió Đông Bắc.

- Hoạt động chủ yếu trong phạm vi lãnh thổ từ dãy Bạch Mã ra phía bắc.

- Tác động đến chế độ nhiệt:

+ Nửa đầu mùa đông, gió này thổi qua lục địa châu Á rộng lớn nên vào miền Bắc nước tagây ra thời tiết lạnh khô với 2 - 3 tháng nhiệt độ dưới 180C. Tuy nhiên, thời tiết lạnh không đều, vùng Đông Bắc có các thung lũng giữa cánh cung núi hút gió mạnh làm nhiệt độ hạ xuống thấpnhất nước ta, tiếp đến là đồng bằng Bắc Bộ.

+ Do ảnh hưởng của dãy Hoàng Liên Sơn nên gió này không xâm nhập được trực tiếp vào vùng Tây Bắc, mà theo thung lũng sông Hồng, sông Đà vào Tây Bắc; do đó cùng một độcao, nhiệt độ ở Tây Bắc cao hơn ở Đông Bắc.

+ Càng vào phía nam, gió bị suy yếu và biến tính nên nhiệt độ ở Bắc Trung Bộ, nhất làphía nam, không còn thấp như ở Bắc Bộ. Gió mùa Đông Bắc bị dãy Bạch Mã chặn lại, khôngvào được phía nam; chỉ những đợt có cường độ mạnh mới vượt qua được dãy Bạch Mã, ảnh hưởng đến thời tiết phía nam, nhưng nhìn chung đã ấm lên rất nhiều.

- Tác động đến chế độ mưa:

+ Nửa đầu mùa đông, gió này thổi qua lục địa châu Á rộng lớn nên vào miền Bắc nước ta gây ra thời tiết hanh khô,không mưa.

............

Xem thêm trong file tải về.

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trên chuyên mục Học tập - Lớp 12 của HoaTieu.vn.