Hướng dẫn viết đoạn nghị luận văn học 200 chữ đạt điểm cao

Trong hành trình học Ngữ văn, nghị luận văn học là dạng bài quen thuộc nhưng cũng không ít thử thách đối với học sinh. Đặc biệt, yêu cầu viết đoạn văn khoảng 200 chữ đòi hỏi sự kết hợp hài hòa giữa kiến thức, cảm xúc và kỹ năng diễn đạt. Bài viết này sẽ Hướng dẫn viết đoạn nghị luận văn học 200 chữ đạt điểm cao ngắn gọn, súc tích nhưng vẫn đủ chiều sâu để chạm tới trái tim người đọc và đáp ứng tiêu chí chấm điểm. Từ cách mở đoạn thu hút, triển khai luận điểm mạch lạc đến cách dẫn chứng thuyết phục, bạn sẽ tìm thấy ở đây những bí quyết đơn giản, dễ áp dụng, giúp bài viết của mình nổi bật và ghi điểm cao trong kỳ thi.

1. Lưu ý khi viết đoạn nghị luận văn học 200 -  Phần thơ

Những lưu ý về mặt hình thức

1. Chú ý giới hạn dung lượng đề bài yêu cầu – khoảng 200 chữ, tránh viết quá dài hoặc quá ngắn.

2. Trình bày một đoạn văn hoàn chỉnh, căn lề thẳng hai bên, chữ viết rõ ràng, sạch đẹp.

3. Tránh lỗi chính tả, ngữ pháp, không gạch xóa gây mất điểm đáng tiếc.

Những lưu ý về mặt nội dung

1. Bám sát yêu cầu đề bài có thể là dạng bài yêu cầu phân tích,cảm nhận đoạn thơ/bài thơ hoặc phân tích,cảm nhận về tâm trạng của nhân vật trữ tình,…

2. Câu chủ đề ở đầu đoạn cần nêu rõ tác giả, tác phẩm, vị trí đoạn trích (nếu có) và vấn đề nghị luận.

3. Khi triển khai nội dung chính, cần tập trung làm rõ những biện pháp nghệ thuật tiêu biểu mà tác giả sử dụng để làm nổi bật nội dung, cảm xúc và tư tưởng của đoạn thơ/bài thơ.

4. Phần khái quát nghệ thuật ở cuối thân đoạn nên ghi nhớ một số yếu tố tiêu biểu như: thể thơ, ngôn ngữ thơ, hình ảnh thơ, vần, nhịp, các biện pháp tu từ, giọng điệu, …

5. Phần cuối đoạn cần rút ra thông điệp, bài học từ đoạn thơ hoặc vấn đề được nêu.

6. Khi diễn đạt cần chú ý viết câu đầy đủ chủ ngữ – vị ngữ, tránh dùng văn nói, đảm bảo tính mạch lạc.

Ví dụ cụ thể minh họa cho những lưu ý về mặt nội dung

Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) phân tích đoạn thơ sau trong văn bản “Mùa hạ” của Xuân Quỳnh.

“Đó là mùa của những buổi chiều

Cánh diều giấy nghiêng vòm trời cao vút

Tiếng dế thức suốt đêm dài oi bức

Tiếng cuốc dồn thúc giục nắng đang trưa

Mùa hạ của tôi, mùa hạ đã đi chưa

Ôi tuổi trẻ bao khát khao còn, hết?

Mà mặt đất màu xanh là vẫn biển

Quả ngọt ngào thắm thiết vẫn màu hoa.”

1. Dạng bài yêu cầu cảm nhận/ phân tích về đoạn thơ.

2. Câu chủ đề ở đầu đoạn: Đoạn thơ thứ hai trong thi phẩm “Mùa hạ” của Xuân Quỳnh đã thành công để lại những ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn đọc về vẻ đẹp rực rỡ của mùa hạ và nỗi hoài niệm khắc khoải về tuổi trẻ.

3. Phân tích những nét nghệ thuật tiêu biểu trong việc thể hiện nội dung đoạn thơ:

– Sử dụng thể thơ tự do, linh hoạt kết hợp với những hình ảnh gần gũi mà giàu sức gợi như “cánh diều giấy”, “tiếng dế”, “tiếng cuốc”, tác giả đã khắc họa một mùa hạ rất đời thường, quen thuộc với tuổi thơ bao thế hệ.

– Biện pháp nhân hóa “tiếng dế thức”; “tiếng cuốc dồn thúc giục”: Gợi lên một không gian mùa hè đầy nhộn nhịp, hối hả chất chứa những suy tư tuổi trẻ. Thêm vào đó, việc nhân hóa giúp tăng cường tính biểu cảm, khơi gợi cảm giác thân thuộc và gắn bó với thiên nhiên, đặc biệt là trong khung cảnh làng quê Việt Nam.

– Sự xuất hiện của câu hỏi tu từ “Mùa hạ của tôi, mùa hạ đã đi chưa/Ôi tuổi trẻ bao khát khao còn, hết?” kết hợp với thán từ “ôi” thể hiện nỗi day dứt về sự hữu hạn của tuổi trẻ và khát vọng sống mãnh liệt. Từ đó gợi lên cảm xúc tiếc nuối, bâng khuâng trước sự chảy trôi của thời gian.

– Những hình ảnh “mặt đất màu xanh”, “quả ngọt ngào”, “màu hoa” gợi hình dung về niềm tin lạc quan rằng cuộc sống vẫn luôn tươi đẹp, ngay cả khi tuổi trẻ đã lùi xa.

4. Bằng việc sử dụng thể thơ tám chữ, ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh kết hợp với các biện pháp tu từ đặc sắc, tác giả vừa vẽ lên bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, vừa thể hiện nỗi niềm trăn trở về thời gian và tuổi trẻ.

5 Qua đó, thi sĩ Xuân Quỳnh gửi gắm tới bạn đọc thông điệp sâu sắc mà ý nghĩa: hãy biết trân trọng hiện tại, sống hết mình với đam mê và giữ gìn niềm tin vào những điều tốt đẹp luôn hiện hữu quanh ta.

6. Linh hoạt trong quá trình triển khai phân tích.

2. Lưu ý khi viết đoạn nghị luận văn học 200 - Phần truyện

Những lưu ý về mặt hình thức

1. Viết đúng hình thức đoạn văn hoàn chỉnh (không chia nhỏ hay xuống dòng).

2. Không nên vượt quá số lượng từ cho phép hay viết quá ít so với yêu cầu . Đề bài thường yêu cầu viết đoạn văn (khoảng 200 chữ).

3. Diễn đạt mạch lạc, súc tích, rõ ràng, đúng chính tả, ngữ pháp.

4. Trình bày sạch đẹp, không nên tẩy xóa, gạch xóa.

Những lưu ý về mặt nội dung

1. Đoạn văn nghị luận về truyện thường yêu cầu học sinh bàn luận về một phương diện cụ thể của tác phẩm, ví dụ: một chi tiết, một nhân vật, một hình ảnh, nghệ thuật,… Vì vậy, cần nắm được phương pháp làm cho từng dạng yêu cầu.

2. Tránh lạc đề, sa đà kể lại cốt truyện hay lan man sang những phần không liên quan.

3. Câu chủ đề ở đầu đoạn cần nêu rõ tác giả, tác phẩm và vấn đề nghị luận.

4. Khi triển khai nội dung – làm rõ vấn đề nghị luận: Nếu đề yêu cầu phân tích nhân vật: làm rõ hoàn cảnh sống, nội tâm, hành động, thái độ, lời nói, sự chuyển biến (nếu có) để từ đó nhận ra chiều sâu tâm lý hoặc tư tưởng tác giả gửi gắm. Nếu đề yêu cầu phân tích chi tiết, tình huống truyện: cần giải mã ý nghĩa biểu tượng, vai trò trong mạch truyện, sự độc đáo về cách xây dựng…. Làm linh hoạt với các dạng yêu cầu khác.

5. Phần cuối đoạn cần rút ra thông điệp, bài học từ đoạn thơ hoặc vấn đề được nêu.

6. Phần khái quát nghệ thuật ở cuối thân đoạn nên ghi nhớ một số yếu tố tiêu biểu như: Tình huống truyện, cách xây dựng nhân vật, nghệ thuật kể chuyện, các chi tiết, hình ảnh nổi bật, các biện pháp tu từ,…

7. Khi diễn đạt cần chú ý viết câu đầy đủ chủ ngữ – vị ngữ, tránh dùng văn nói, đảm bảo tính mạch lạc.

Ví dụ cho lưu ý quan trọng về mặt nội dung

Đề bài

NGÔI SAO ( Nguyễn Thị Ngọc Tú)

Bố đi công tác văng, bà Tâm bị ốm phải đi bệnh viện đúng vào dịp rằm tháng tám. Nhà có người ốm nên ai cũng bận bịu. Hằng ngày, đi làm về mẹ lại vào bệnh viện săn sóc bà nên Trung thu đến mà mẹ không chuẩn bị tết rằm cho bé được như mọi năm. Nhưng bé cũng có một mâm cỗ nhỏ: một quả bưởi vỏ khía thành tám cánh hoa, mỗi cánh hoa cài một quả ổi chín, để bên cạnh một nải chuối ngự và bó mía tím. Tâm rất thích mâm cỗ, em đem mấy thứ đồ chơi bày chung quanh nom rất vui mắt.

Chiều, rồi đêm xuống. Trẻ con bên hàng xóm bập bùng trống ếch, rước đèn ông sao, đèn múi khế, đèn lồng… thì Tâm lại thấy mâm cỗ của mình không thích bằng. Tâm bỏ mâm cỗ, chạy đi xem đèn. Trong tất cả các đèn, Tâm thích nhất cái đèn ông sao của bạn Hà bên hàng xóm. Cái đèn làm bằng giấy bóng kính đỏ, trong suốt. Ngôi sao được gắn vào giữa vòng tròn có những tua giấy đủ các màu (ý là ngôi sao ở trong bầu trời đấy). Trên đầu ngôi sao căm ba lá cờ con. Hà còn lấy một tấm ảnh Bác Hồ dán vào giữa ngôi sao. Nến thắp lên trông Bác hồng hào như đang cười với các cháu! Tâm thích cái đèn quá! Nhưng đã tối rồi, mẹ đang ở trong bệnh viện với bà, không ai đi mua đèn cho Tâm được nữa. Thế là Tâm không có đèn. Tâm cứ đi bên cạnh Hà. Mắt không rời cái đèn. Hà cũng biết là bạn mình thích nên thỉnh thoảng Hà lại đưa cho Tâm cầm một lúc, cứ thế cả hai đứa cùng cầm chung cái đèn, reo: “Tùng tùng tùng dinh dinh…”

Mẹ Hà ngồi chơi bên cửa nhìn thấy thế thì gọi con lại, bảo:

– Bố Tâm đi công tác vắng nhà, bà lại ốm, mẹ không có nhà, chưa mua được đèn cho Tâm, con với bạn chơi chung. Chốc nữa chơi xong, con đưa cho bạn đem về treo ở nhà bạn con nhé!

Hà nghĩ một tí rồi gật đầu:

Vâng ạ!

Đêm gần khuya, cuộc rước đèn tàn dần, Hà đưa đèn ông sao cho bạn. Thấy Tâm không nhận, mẹ Hà bảo:

Cháu cứ cầm đèn về nhà thì mai bác mới cho Hà sang nhà cháu chơi bày cỗ. Thế là Tâm nhận đèn. Đôi bạn nhỏ chia tay nhau bịn rịn.

Hà về nhà đi ngủ. Trong giấc ngủ, em mơ thấy một cô tiên có đôi cánh màu hồng bay đến bên giường, giơ tay vuốt tóc Hà và nói một câu gì đó mà Hà nghe không rõ, Hà vùng dậy, chạy theo. Cô tiên bay ra ngoài cửa sổ. Hà choàng tỉnh dậy, mở mắt nhìn quanh. Chỉ có mẹ ngồi bên cạnh em và trong buồng tối om om. Một vệt ánh sáng từ ngoài cửa sổ hắt vào. Hà nhìn ra ngoài cửa sổ. Ô, lạ chưa, một ngôi sao ở ven trời đang bay vào cửa sổ nhà em! Một ngôi sao vàng óng đứng giữa những chấn song tỏa ra một vòng ánh sáng màu vàng dịu. Gió thổi rung rinh.

– Mẹ ơi, có ngôi sao bay vào nhà mình!

Hà gọi. Nhưng mẹ đang ngủ say, không nghe. Hà nằm im nhìn ngôi sao rồi em ngủ thiếp đi trong những làn gió đầu thu mát.

Sáng hôm sau, Hà dậy sớm. Em vội vàng nhìn ra ngoài cửa sổ. Ô, không phải là ngôi sao đâu, mà là một cái đèn, một cái đèn ông sao giống như cái đèn mà Hà cho Tâm tối hôm qua, chỉ có khác là cái đèn này làm bằng giấy bóng vàng.

Mẹ ơi, cái đèn của ai treo ở cửa sổ nhà ta thế kia hả mẹ? –Hà hỏi mẹ.

Đèn của con đấy! – Mẹ nói.

Đèn của con à? – Hà ngạc nhiên tròn mắt nhìn mẹ.

Đêm qua, mẹ bạn Tâm đi thăm bà, về mua cho Tâm, Tâm đem sang bảo cho con, con ngủ rồi nên mẹ treo lên cửa sổ.

– Ô, thế mà con lại tưởng có một ngôi sao bay vào nhà mình xem cỗ trung thu!

Hà reo lên rồi ngồi im nhìn cái đèn rực rỡ trong ánh nắng vàng. Em bỗng nghĩ không biết là tối qua Tâm có nhìn thấy ngôi sao bay vào trong cửa sổ nhà Hà không. Mà Tâm có thấy thì chắc là thấy một ngôi sao đỏ.

(Nguyễn Thị Ngọc Tú, trích Tuyển tập truyện viết cho thiếu nhi từ sau Cách mạng tháng Tám, NXB Giáo dục, 2005)

Viết đoạn văn khoảng 200 chữ phân tích nhân vật Hà trong tác phẩm Ngôi sao

Vì đề yêu cầu phân tích nhân vật nên cần lưu ý đảm bảo các nội dung sau:

– Hoàn cảnh: Hà sống trong một gia đình không quá thiếu thốn. Em có mẹ ở nhà, có đèn ông sao chơi trung thu. Tuy nhiên, Hà chứng kiến bạn mình là Tâm – cha đi công tác, mẹ phải vào viện chăm bà ốm, Tâm cũng không có đèn chơi trung thu, nên Hà rất thương bạn.

– Vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật được thể hiện qua hành động và lời nói

Hà là đứa trẻ ngoan ngoãn, nhân hậu, biết quan tâm và sẻ chia với mọi người.Hà biết Tâm thích đèn lồng của mình nên thỉnh thoảng lại đưa cho Tâm cầm một lúc, hai bạn cùng cầm rồi reo “Tùng tùng tùng dinh dinh”.

Không ngần ngại tặng bạn chiếc đèn của mình, chỉ suy nghĩ một tí rồi đồng ý ngay với đề nghị đưa đèn cho bạn về nhà treo của mẹ.

Bịn rịn khi phải chia tay bạn.

Hà là đứa trẻ có tâm hồn trong sáng, hồn nhiên, mơ mộng và giàu ước mơ.Mơ thấy cô tiên có đôi cánh hồng chạm vào tóc.

Reo lên: “Mẹ ơi, có ngôi sao bay vào nhà mình.”

Tò mò không biết liệu Tâm có thấy ngôi sao bay vào nhà như mình hay không, và tự tưởng tượng ra nếu có đó sẽ là một ngôi sao màu đỏ như màu của chiếc đèn ông sao mà Hà đã tặng Tâm

– Ý nghĩa của hình tượng nhân vật: Nhân vật Hà là đại diện cho thế hệ trẻ thơ hồn nhiên, trong sáng với tấm lòng nhân hậu giàu tình yêu thương và sự chia sẻ, luôn biết quan tâm và suy nghĩ vì người khác. Hà cũng mang các nét phẩm chất đẹp đẽ của trẻ thơ mà đã dần mất đi trong cuộc sống người trưởng thành: mơ mộng, bay bổng, sáng tạo và giàu trí tưởng tượng.

Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trong nhóm Lớp 11 thuộc chuyên mục Học tập của HoaTieu.vn .