Tài liệu bồi dưỡng cán bộ quản lý Tiểu học Nội dung 4

Chỉ đạo hoạt động tổ/nhóm chuyên môn trong trường Tiểu học là nội dung 4 trong chương trình tập huấn bồi dưỡng cán bộ quản lý Tiểu học. Sau đây là Tài liệu bồi dưỡng cán bộ quản lý Tiểu học Nội dung 4 để các thầy cô tiện tham khảo.

Tài liệu bồi dưỡng cán bộ quản lý Tiểu học

NỘI DUNG 4

CHỈ ĐẠO HOẠT ĐỘNG TỔ/NHÓM CHUYÊN MÔN

TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC

4.1. Chỉ đạo xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học môn học/hoạt động giáo dục theo hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh…………………….6

4.2. Chỉ đạo thực hiện hình thức, phương pháp dạy học, giáo dục phát triển năng lực, phẩm chất học sinh; ứng dụng công nghệ mới trong dạy học 9

4.3. Chỉ đạo thực hiện kiểm tra, đánh giá kết quả môn học, hoạt động giáo dục của học sinh 10

4.4. Chỉ đạo sinh hoạt tổ/nhóm chuyên môn ở trường tiểu học 11

4.4.1. Sinh hoạt chuyên môn thường xuyên 12

4.4.2. Sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề 12

4.4.3. Sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học 15

HIỆU VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nghĩa đầy đủ

GV Giáo viên

CBQL Cán bộ quản lý

BD Bồi dưỡng

HS Học sinh

CTGD Chương trình giáo dục

CTGDPT Chương trình giáo dục phổ thông

TH Tiểu học

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

ĐHSP Đại học sư phạm

ĐHGD Đại học Giáo dục

HVQLGD Học viện Quản lý giáo dục

GDPT Giáo dục phổ thông

GDĐT Giáo dục và Đào tạo

HĐGD Hoạt động giáo dục

HĐTN Hoạt động trải nghiệm

PPDH Phương pháp dạy học

KTĐG Kiểm tra đánh giá

NCBH Nghiên cứu bài học

CSVC Cơ sở vật chất

TBDH Thiết bị dạy học

CHÚ GIẢI THUẬT NGỮ

Chương trình giáo dục phổ thông: Chương trình giáo dục phổ thông là văn bản thể hiện mục tiêu giáo dục phổ thông, quy định các yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực của học sinh, nội dung giáo dục, phương pháp giáo dục và phương pháp đánh giá kết quả giáo dục, làm căn cứ quản lí chất lượng giáo dục phổ thông; đồng thời là cam kết của Nhà nước nhằm bảo đảm chất lượng của cả hệ thống và từng cơ sở giáo dục phổ thông.

Phẩm chất: Phẩm chất là những tính tốt thể hiện ở thái độ, hành vi ứng xử của con người; cùng với năng lực tạo nên nhân cách con người;

Phẩm chất được đánh giá thông qua hành vi.

Năng lực: Năng lực là thuộc tính cá nhân được hình thành, phát triển nhờ tố chất sẵn có và quá trình học tập, rèn luyện, cho phép con người huy động tổng hợp các kiến thức, kĩ năng và các thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí,... thực hiện thành công một loại hoạt động nhất định, đạt kết quả mong muốn trong những điều kiện cụ thể.

Năng lực được đánh giá bằng hiệu quả hoạt động.

Môn học: Môn học là lĩnh vực nội dung dạy học được thực hiện trong nhà trường có cấu trúc và lôgíc phù hợp với các ngành khoa học và thực tiễn tương ứng, phù hợp với những quy luật tâm – sinh lí của dạy học.

Hoạt động giáo dục: Trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018, hoạt động giáo dục (theo nghĩa rộng) bao gồm hoạt động dạy học và hoạt động trải nghiệm.

Trải nghiệm: Trải nghiệm là quá trình hoạt động để thu nhận những kinh nghiệm, từ đó vận dụng một cách hiệu quả vào thực tiễn cuộc sống.

Hướng nghiệp: Hướng nghiệp trong giáo dục là hệ thống các biện pháp tiến hành trong và ngoài cơ sở giáo dục để giúp học sinh có kiến thức về nghề nghiệp, khả năng lựa chọn nghề nghiệp trên cơ sở kết hợp nguyện vọng, sở trường của cá nhân với nhu cầu sử dụng lao động của xã hội.

Giáo dục STEM: STEM là thuật ngữ viết tắt của các từ Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kĩ thuật) và Mathematics (Toán học). Giáo dục STEM là một cách tiếp cận liên môn trong học tập, ở đó những khái niệm học thuật chính xác được kết hợp với bài học thực tiễn khi học sinh vận dụng khoa học, công nghệ, kĩ thuật và toán học trong một bối cảnh cụ thể, tạo nên sự kết nối giữa nhà trường, cộng đồng, việc làm và hoạt động kinh doanh toàn cầu cho phép sự phát triển những hiểu biết tối thiểu về STEM và cùng với nó là khả năng cạnh tranh trong nền kinh tế mới” (nguồn:Tsupros, N., R. Kohler, & Hallinen, J. (2009). STEM Education).

Đánh giá tổng kết: Đánh giá tổng kết (còn gọi là đánh giá kết quả) là đánh giá có tính tổng hợp, bao quát nhằm cung cấp thông tin về sự tinh thông/thành thạo của học sinh ở các mặt nội dung kiến thức, kĩ năng và thái độ sau khi kết thúc một khóa/lớp học hoặc một môn học/học phần/chương trình học.

Đánh giá quá trình: Đánh giá quá trình là hoạt động đánh giá diễn ra trong tiến trình thực hiện hoạt động giảng dạy môn học/khóa học, cung cấp thông tin phản hồi cho người học biết được mức độ đạt được của bản thân so với mục tiêu giáo dục, qua đó điều chỉnh cách học, cách dạy giúp người học tiến bộ. Đánh giá quá trình còn được biết đến như đánh giá vì sự tiến bộ của người học.

Tích hợp: Tích hợp là sự hợp nhất/ nhất thể hóa các bộ phận khác nhau để đưa tới một đối tượng mới như là một thể thống nhất dựa trên những nét bản chất của các thành phần đối tượng chứ không phải là phép cộng đơn giản những thuộc tính của đối tượng ấy.

Dạy học tích hợp: Dạy học tích hợp là định hướng dạy học trong đó giáo viên tổ chức, hướng dẫn để học sinh biết huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng … thuộc nhiều lĩnh vực (môn học/hoạt động giáo dục) khác nhau nhằm giải quyết các nhiệm vụ học tập; thông qua đó hình thành những kiến thức, kỹ năng mới; phát triển được những năng lực cần thiết, nhất là năng lực giải quyết vấn đề trong học tập và thực tiễn cuộc sống.

Phân hóa: Phân hóa là chia một khối/ một nhóm thành nhiều phần/ nhiều đối tượng có các tính chất khác biệt nhau để thực hiện những tác động cho phù hợp.

Dạy học phân hóa: Dạy học phân hóa là dạy theo từng loại đối tượng, phù hợp với tâm sinh lý, khả năng, nhu cầu và hứng thú của người học nhằm phát triển tối đa tiềm năng riêng vốn có của mỗi người học.

Nội dung giáo dục địa phương: Nội dung giáo dục của địa phương là những vấn đề cơ bản hoặc thời sự về văn hóa, lịch sử, địa lí, kinh tế, xã hội, môi trường, hướng nghiệp,... của địa phương bổ sung cho nội dung giáo dục bắt buộc chung thống nhất trong cả nước, nhằm trang bị cho học sinh những hiểu biết về nơi sinh sống, bồi dưỡng cho học sinh tình yêu quê hương, ý thức tìm hiểu và vận dụng những điều đã học để góp phần giải quyết những vấn đề của quê hương.

Kế hoạch giáo dục của nhà trường: Kế hoạch giáo dục của nhà trường là loại hình văn bản chuyên môn nghiệp vụ để triển khai áp dụng chương trình giáo dục phổ thông quốc gia trong bối cảnh cụ thể của địa phương và các điều kiện thực tế của nhà trường; Kế hoạch giáo dục nhà trường là văn bản cụ thể hóa tiến trình thực hiện chương trình giáo dục phổ thông (bao gồm nội dung giáo dục địa phương) phù hợp với điều kiện cụ thể về thời gian, đặc điểm của người học, nhân lực, vật lực… để đạt được các mục tiêu giáo dục đã đề ra trên cơ sở phân tích bối cảnh của nhà trường. Kế hoạch giáo dục của nhà trường được xây dựng hằng năm dựa trên kế hoạch giáo dục chung và các hướng dẫn trong chương trình giáo dục phổ thông quốc gia.

Kế hoạch dạy học, giáo dục: Kế hoạch dạy học, giáo dục đề cập trong tài liệu này được hiểu là văn bản cụ thể hoá việc phân phối nội dung và tiến độ thực hiện chương trình dạy học các môn học và hoạt động giáo dục theo chương trình giáo dục phổ thông quốc gia đến từng lớp của nhà trường trong điều kiện xác định.

Kế hoạch dạy học: Kế hoạch dạy học đề cập trong tài liệu này được xem xét ở các cấp độ: kế hoạch dạy học của trường; kế hoạch dạy học môn học và kế hoạch dạy học bài học (hay còn gọi là giáo án), trong đó:

- Kế hoạch dạy học của nhà trường là văn bản thể hiện thời gian, thời điểm, địa điểm, giáo viên được phân công để triển khai nội dung chương trình giáo dục nhà trường cho các lớp học cụ thể trong một tuần, một tháng, hay một học kỳ theo biên chế năm học. Là cơ sở để triển khai thực hiện CTGD nhà trường đến giáo viên, học sinh và các bên liên quan;

- Kế hoạch dạy học môn học được hiểu là một văn bản thể hiện tiến trình thực hiện các nội dung môn học trong một học kì hay năm học ở một số lớp cụ thể; kế hoạch dạy học tạo thế chủ động cho giáo viên khi thực hiện chương trình dạy học, thấy rõ nhiệm vụ cụ thể cho tới từng kì và từng tuần;

- Kế hoạch dạy học bài học là văn bản cụ thể hóa các yêu cầu của chương trình giáo dục môn học vào điều kiện cụ thể. Kế hoạch dạy học được xây dựng phù hợp với đối tượng học sinh; Nội dung kế hoạch dạy học cụ thể hóa các mức độ yêu cầu về kiến thức, kĩ năng đối với nội dung dạy học và yêu cầu phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh (mục tiêu bài học), có một số chi tiết về thiết bị dạy học, phương pháp và hình thức tổ chức thực hiện dạy học, có thời gian, thời điểm thực thi các nội dung, vạch rõ, sắp đặt tiến trình thực hiện chương trình dạy học nội dung môn học cho phù hợp với đối tượng học sinh cụ thể, trong hoàn cảnh cụ thể về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và thời gian triển khai nhằm đạt được mục tiêu dạy học đã xác định.

Quản trị nhà trường: Quản trị nhà trường là quá trình xây dựng các định hướng, quy định, kế hoạch hoạt động trong nhà trường; tổ chức hoạt động dạy học, giáo dục học sinh thông qua huy động, sử dụng các nguồn lực, giám sát, đánh giá trên cơ sở tự chủ, có trách nhiệm giải trình để phát triển nhà trường theo sứ mạng, tầm nhìn và mục tiêu giáo dục của nhà trường (Theo Thông tư 14/2018/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày 20 tháng 7 năm 2018 ban hành quy định Chuẩn Hiệu trưởng cơ sở giáo dục phổ thông).

Nội dung 4
CHỈ ĐẠO HOẠT ĐỘNG TỔ/NHÓM CHUYÊN MÔN
TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC

Tóm tắt nội dung 4:

Các nội dung cần chỉ đạo hoạt động của tổ/nhóm chuyên môn để triển khai hoạt động dạy học, giáo dục trong trường tiểu học (Chỉ đạo xây dựng kế hoạch môn học, hoạt động giáo dục; Chỉ đạo tổ trưởng chuyên môn hướng dẫn giáo viên xây dựng kế hoạch bài học, thực hiện hình thức, phương pháp dạy học, giáo dục; kiểm tra đánh giá kết quả theo phẩm chất, năng lực; …).

Yêu cầu cần đạt:

Sau khi hoành thành nội dung 4, học viên có thể:

- Xác định được những việc cần làm trong chỉ đạo hoạt động của tổ/nhóm chuyên môn ở trường tiểu học.

- Hướng dẫn được cho tổ/nhóm chuyên môn xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học môn học/hoạt động giáo dục; triển khai các hình thức, phương pháp dạy học, giáo dục đa dạng; kiểm tra đánh giá kết quả môn học, hoạt động giáo dục theo hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh; ứng dụng công nghệ mới trong dạy học.

- Hướng dẫn, giám sát, hỗ trợ, tạo động lực cho tổ/nhóm chuyên môn thực hiện sinh hoạt chuyên môn theo chuyên đề, theo nghiên cứu bài học… bám sát yêu cầu thực hiện chương trình GDTH 2018.

4.1. Chỉ đạo xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học môn học/hoạt động giáo dục theo hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh

Công văn 1315/BGDĐT-GDTH ngày 16/4/2020 của Bộ GDĐT về hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông cấp tiểu học quy định cụ thể như sau:

a) Mục đích của sinh hoạt tổ chuyên môn

- Giúp các cấp quản lý thống nhất nội dung chỉ đạo về sinh hoạt chuyên môn; xây dựng kế hoạch tổ chức sinh hoạt chuyên môn về các nội dung tìm hiểu Chương trình giáo dục phổ thông 2018, nghiên cứu bài học, xây dựng kế hoạch dạy học các môn học và hoạt động giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học.

- Bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên tiểu học để thực hiện xây dựng kế hoạch và tổ chức dạy học nhằm phát triển phẩm chất, năng lực học sinh; xây dựng môi trường thân thiện, tích cực, tự học; nâng cao chất lượng sinh hoạt chuyên môn ở các cơ sở giáo dục tiểu học.

b) Yêu cầu đối với sinh hoạt tổ chuyên môn

- Cấp có thẩm quyền thực hiện công tác chỉ đạo việc xây dựng kế hoạch, tổ chức sinh hoạt chuyên môn chất lượng và hiệu quả, đảm bảo mục tiêu giáo dục theo Chương trình giáo dục phổ thông cấp Tiểu học, phù hợp với địa phương, điều kiện thực tế nhà trường.

- Hiệu trưởng nhà trường phê duyệt Kế hoạch, chỉ đạo, tổ chức kiểm tra, đánh giá hoạt động sinh hoạt chuyên môn của các tổ chuyên môn, không đánh giá giáo viên và không xếp loại giờ dạy trong sinh hoạt chuyên môn.

- Cán bộ quản lý, giáo viên tích cực, trách nhiệm, tự giác thực hiện các nội dung sinh hoạt chuyên môn theo quy định, chủ động đề xuất các nội dung, phương pháp tổ chức thực hiện để nâng cao chất lượng sinh hoạt chuyên môn thực hiện hiệu quả Chương trình giáo dục phổ thông cấp Tiểu học.

c) Nội dung và cách thức sinh hoạt chuyên môn

- Tìm hiểu Chương trình giáo dục phổ thông 2018

- Vào đầu năm học, tổ trưởng chuyên môn giao nhiệm vụ cho giáo viên nghiên cứu Chương trình giáo dục phổ thông (Chương trình tổng thể, Chương trình các môn học và hoạt động giáo dục ở tiểu học), đề xuất nội dung cần thảo luận trong năm học, trình Hiệu trưởng nhà trường phê duyệt thực hiện.

- Thành viên trong tổ chuyên môn tìm hiểu, nghiên cứu các nội dung theo kế hoạch; chia sẻ, trao đổi, thảo luận trong các buổi sinh hoạt chuyên môn.

- Xây dựng kế hoạch dạy học các môn học và hoạt động giáo dục

Căn cứ vào chương trình môn học/hoạt động giáo dục, kế hoạch giáo dục của nhà trường, sách giáo khoa và tài liệu dạy học có liên quan, tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch thực hiện nội dung chương trình môn học/hoạt động giáo dục theo tuần, học kì trong năm học. Tổ trưởng chuyên môn trình Hiệu trưởng nhà trường phê duyệt thực hiện.

Nâng cao chất lượng SHCM về tổ chức dạy học ở tiểu học thực hiện CTGDPT 2018 góp phần hình thành, phát triển phẩm chất, năng lực học sinh; Giúp cho cán bộ quản lý (CBQL) chủ động chỉ đạo, giáo viên (GV) có thể xây dựng kế hoạch và tổ chức dạy học ở tiểu học thực hiện CTGDPT 2018; Thống nhất phương thức quản lý, chỉ đạo SHCM về tổ chức dạy học ở tiểu học thực hiện CTGDPT 2018.

Ở nội dung này, cần chỉ đạo các tổ/nhóm chuyên môn: xây dựng kế hoạch và tổ chức dạy học ở tiểu học thực hiện CTGDPT 2018 phải phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường, địa phương và khả năng học tập của học sinh; Kế hoạch dạy học, giáo dục và kế hoạch sinh hoạt chuyên môn của tổ/khối chuyên môn phải được lãnh đạo nhà trường phê duyệt trước khi thực hiện và là căn cứ để thanh tra, kiểm tra; Chỉ đạo tổ/nhóm chuyên môn trong hướng dẫn giáo viên thực hiện các khâu chuẩn bị kế hoạch dạy học môn học theo bài học, kế hoạch hoạt động giáo dục; triển khai thực hiện kế hoạch dạy học, hoạt động giáo dục; kiểm tra đánh giá và điều chỉnh kế hoạch dạy học, giáo dục, đảm bảo mối quan hệ giữa kế hoạch giáo dục nhà trường với kế hoạch dạy học môn học, hoạt động trải nghiệm và kế hoạch bài học; Yêu cầu tổ trưởng chuyên môn:

- Căn cứ vào chương trình môn học và sách giáo khoa, tổ chức cho tổ/khối chuyên môn xây dựng kế hoạch môn học, kế hoạch hoạt động trải nghiệm của từng khối lớp dựa trên kế hoạch giáo dục nhà trường.

- Hướng dẫn Giáo viên xây dựng kế hoạch dạy học với từng bài học dựa vào sách giáo khoa mà trường lựa chọn hay từng nội dung môn học (sau đây gọi chung là bài học) hay kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm cho lớp học sinh đúng qui định của chương trình theo yêu cầu hình thành, phát triển phẩm chất, năng lực học sinh. Trong đó hiệu trưởng cần lưu ý tổ trưởng chuyên môn hướng dẫn cho giáo viên thông qua sinh hoạt tổ chuyên môn:

+ Căn cứ nội dung từng bài học, xác định mục tiêu hay yêu cầu cần đạt về phẩm chất, năng lực.

+ Căn cứ vào mục tiêu hay yêu cầu cần đạt của từng bài học, thiết kế các hoạt động (mở đầu, hình thành kiến thức mới, luyện tập, vận dụng) phù hợp với từng bài học, thiết kế hoạt động học cho học sinh (cá nhân, cặp đôi, nhóm, lớp) phù hợp với từng nội dung để giúp học sinh có thể hoàn thành nhiệm vụ học tập, thiết kế các hoạt động đánh giá (học sinh tự nhận xét, đánh giá kết quả học tập của mình; nhận xét sản phẩm học tập của bạn hay nhóm bạn, được giáo viên nhận xét, hướng dẫn, hỗ trợ…).

+ Đối với Hoạt động trải nghiệm, kế hoạch tổ chức hoạt động phải được thiết kế phù hợp với từng loại hình Sinh hoạt dưới cờ, Sinh hoạt lớp hay Hoạt động giáo dục theo chủ đề; các hoạt động trải nghiệm trong Sinh hoạt dưới cờ, Sinh hoạt lớp có sự gắn kết, hỗ trợ cho các hoạt động trong Hoạt động giáo dục theo chủ đề.

- Từ năm học 2020-2021 triển khai CTGDTH 2018 ở lớp 1, các lớp còn lại vẫn thực hiện theo CTGDPT 2006, do đó các tổ/nhóm chuyên môn tổ chức cho giáo viên tiếp tục rà soát nội dung dạy học trong chương trình, sách giáo khoa hiện hành, tinh giản những nội dung dạy học vượt quá mức độ cần đạt về kiến thức, kỹ năng của chương trình giáo dục phổ thông 2006; điều chỉnh để tránh trùng lặp nội dung giữa các môn học, hoạt động giáo dục; bổ sung, cập nhật những thông tin mới phù hợp thay cho những thông tin cũ, lạc hậu; không dạy những nội dung, bài tập, câu hỏi trong sách giáo khoa vượt quá mức độ cần đạt về kiến thức, kỹ năng của chương trình giáo dục phổ thông 2006; Căn cứ chương trình giáo dục phổ thông 2006 lựa chọn các chủ đề, rà soát nội dung các bài học trong sách giáo khoa tương ứng với chủ đề đó để sắp xếp lại thành một số bài học tích hợp của từng môn học hoặc liên môn; từ đó, xây dựng kế hoạch giáo dục cho từng môn học, hoạt động giáo dục theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường. Để thực hiện điều này, có thể chỉ đạo các tổ/nhóm chuyên môn hướng dẫn giáo viên sau khi bộ sách giáo khoa cấp tiểu học mới được phê duyệt và phát hành có thể sử dụng để tham chiếu, so sánh với chương trình 2006 để rà soát, sắp xếp nội dung dạy học thích hợp, đảm bảo thực hiện dạy học, giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh.

- Tổ/nhóm chuyên môn hướng dẫn giáo viên thực hiện lồng ghép, tích hợp giáo dục đạo đức, lối sống; học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; phổ biến, giáo dục pháp luật; giáo dục phòng chống tệ nạn xã hội, AIDS, ma túy, mại dâm và phòng, chống tham nhũng; chú trọng tuyên truyền, giáo dục chủ quyền Quốc gia về biên giới, biển đảo; sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; bảo vệ môi trường, không sử dụng đồ nhựa dùng một lần; đa dạng sinh học và bảo tồn thiên nhiên; ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai; giáo dục an toàn giao thông và văn hóa giao thông; giáo dục quốc phòng an ninh; giáo dục chuyển đổi hành vi về xây dựng gia đình và phòng, chống bạo lực trong gia đình và nhà trường; tổ chức hoạt động trải nghiệm, nghiên cứu khoa học... theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

- Tiếp tục triển khai thực hiện hiệu quả công tác tư vấn tâm lý cho học sinh các trường phổ thông theo Thông tư số 31/2017/TT-BGDĐT ngày 17/12/2017 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Triển khai xây dựng và thực hiện Bộ quy tắc ứng xử trong các trường học phổ thông theo Thông tư số 06/2019/TT-BGDĐT ngày 12/04/2019 của Bộ Giáo dục và Đào tạo; triển khai công tác xã hội trong trường học theo Thông tư số 33/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, chú trọng hỗ trợ các học sinh có hoàn cảnh đặc biệt. Tiếp tục thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục hòa nhập cho học sinh khuyết tật; triển khai mô hình giáo dục từ xa cho học sinh khuyết tật dựa trên công nghệ thông tin và truyền thông.

4.2. Chỉ đạo thực hiện hình thức, phương pháp dạy học, giáo dục phát triển năng lực, phẩm chất học sinh; ứng dụng công nghệ mới trong dạy học

Trong khâu thực hiện hoạt động dạy học, giáo dục theo kế hoạch, cần chỉ đạo tổ/nhóm chuyên môn quán triệt, hỗ trợ và giám sát giáo viên căn cứ mục tiêu hay yêu cầu cần đạt, nội dung bài học và các hoạt động đã được thiết kế, giáo viên vận dụng sáng tạo, linh hoạt các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, giáo dục lấy hoạt động học của học sinh làm trung tâm, tổ chức hướng dẫn cho học sinh học, tham gia hoạt động, giải quyết vấn đề để có thể tự chiếm lĩnh kiến thức, đạt được mục tiêu hay yêu cầu cần đạt của bài học; thực hiện các hình thức, phương pháp dạy học, giáo dục tích cực, tạo được hứng thú cho học sinh; huy động sự tham gia của mọi học sinh vào các hoạt động học tập, rèn luyện. Chỉ đạo giáo viên chú trọng rèn luyện cho học sinh phương pháp tự học, tự nghiên cứu sách giáo khoa để tiếp nhận và vận dụng kiến thức mới thông qua giải quyết nhiệm vụ học tập đặt ra trong bài học; dành nhiều thời gian trên lớp cho học sinh luyện tập, thực hành, trình bày kết quả học tập của mình; giáo viên tổng hợp, nhận xét, đánh giá, kết luận để học sinh tiếp nhận và vận dụng. Trong quá trình tổ chức dạy học, cần lưu ý đến cách nêu yêu cầu hay giao nhiệm vụ học tập cho học sinh; quan tâm theo dõi, quan sát, bao quát, phát hiện kịp thời những khó khăn của học sinh; khuyến khích học sinh hợp tác, giúp đỡ nhau khi thực hiện nhiệm vụ học tập; Có các biện pháp hỗ trợ học sinh, phát huy hết khả năng của học sinh; phân tích, tổng hợp, đánh giá quá trình học tập và kết quả hoạt động của học sinh; tạo cơ hội và khuyến khích học sinh tích cực, tự lực, chủ động, sáng tạo, lôi cuốn học sinh vào quá trình tìm hiểu, khám phá, vận dụng kiến thức; giúp học sinh có hứng thú và có niềm tin trong học tập, rèn luyện để hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực theo yêu cầu. Đối với Hoạt động trải nghiệm cần huy động tất cả học sinh đều được tham gia và cùng tham gia điều hành trong quá trình tổ chức các hoạt động.

Nhà trường phải có kế hoạch phát triển hạ tầng CNTT, trang bị thiết bị dạy học theo danh mục thiết bị tối thiểu đối với từng lớp học trong cấp tiểu học và có qui định cụ thể về việc yêu cầu giáo viên khai thác, sử dụng trong thực hiện kế hoạch giáo dục; Tổ chức bồi dưỡng cho giáo viên năng lực sử dụng CNTT, ứng dụng các công nghệ mới vào quá trình dạy học, giáo dục học sinh

4.3. Chỉ đạo thực hiện kiểm tra, đánh giá kết quả môn học, hoạt động giáo dục của học sinh

Chỉ đạo giáo viên tiếp tục thực hiện nghiêm túc các quy định đánh giá học sinh tiểu học hiện hành. Nhà trường, tổ/nhóm chuyên môn xây dựng kế hoạch kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của học sinh phù hợp với kế hoạch giáo dục từng môn học, hoạt động giáo dục của nhà trường theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh. Hướng dẫn giáo viên thiết kế các công cụ đánh giá phẩm chất năng lực học sinh, chú ý đánh giá theo quá trình, kết hợp tự đánh giá của trò, trò đánh giá lẫn nhau, thầy đánh giá trò để đánh giá đúng mức độ phát triển phẩm chất năng lực của học sinh theo các giai đoạn của quá trình dạy học, giáo dục; Tuyệt đối không kiểm tra, đánh giá những nội dung, bài tập, câu hỏi vượt quá mức độ cần đạt về kiến thức, kỹ năng của chương trình giáo dục phổ thông 2006. Thực hiện đánh giá thường xuyên đối với tất cả học sinh bằng các hình thức khác nhau: đánh giá qua việc quan sát các hoạt động trên lớp; đánh giá qua hồ sơ học tập, vở hoặc sản phẩm học tập. Sử dụng kết quả đánh giá để điều chỉnh việc dạy học, giáo dục của cả giáo viên, học sinh và điều chỉnh hoạt động quản lý nếu cần.

4.4. Chỉ đạo sinh hoạt tổ/nhóm chuyên môn ở trường tiểu học

Căn cứ vào hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo về triển khai CTGDPT 2018 đối với cấp tiểu học, trong chỉ đạo sinh hoạt tổ/nhóm chuyên môn, các cán bộ quản lý trường tiểu học cần lưu ý:

(i) SHCM được tổ chức theo đơn vị tổ, khối chuyên môn theo khối lớp; theo đơn vị trường, cụm trường hay toàn huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là huyện).

- Với giáo viên dạy Tin học, Ngoại ngữ, Giáo dục Thể chất, Âm nhạc, Mĩ thuật, tùy thuộc vào số lượng giáo viên từng môn của các trường trong toàn huyện, phòng giáo dục đào tạo quy định hình thức SHCM của giáo viên từng môn này theo trường, cụm trường hay toàn huyện, chẳng hạn như nếu trường có số lượng từ 03 giáo viên/môn thì có thể tổ chức SHCM cấp tổ hoặc cấp trường.

- Số lần SHCM cấp tổ, khối chuyên môn (có thể từ 2 đến 4 lần/tháng), cấp trường, cấp cụm trường hay toàn huyện theo từng tháng, học kì do Phòng GD&ĐT quy định phù hợp với từng vùng, miền, đạt hiệu quả thiết thực nhằm nâng cao năng lực của giáo viên tổ chức dạy học hình thành, phát triển phẩm chất, năng lực học sinh, đáp ứng yêu cầu thực hiện CTGDPT 2018.

- Với Hoạt động trải nghiệm: Nội dung thuộc loại hình Sinh hoạt lớp và Hoạt động giáo dục theo chủ đề thì tổ chức SHCM theo giáo viên cùng khối lớp, nội dung thuộc loại hình Sinh hoạt dưới cờ thì tổ chức SHCM theo giáo viên chủ nhiệm toàn trường và Tổng phụ trách Đội. Những nội dung, chủ đề SHCM tùy thuộc sự liên quan có thể mời cha mẹ học sinh, các lực lượng tham gia trải nghiệm với học sinh cùng tham gia SHCM.

(ii)Thống nhất trong chỉ đạo, quản lý thực hiện kế hoạch sinh hoạt chuyên môn của nhà trường để thực hiện CTGDPT 2018 bằng văn bản; theo dõi, giám sát quá trình thực hiện kế hoạch SHCM của nhà trường; chú trọng các biện pháp nhằm tạo điều kiện thuận lợi và khuyến khích, tạo động lực cho giáo viên tích cực, chủ động, sáng tạo trong việc thực hiện kế hoạch chuyên môn nhất là việc tổ chức dạy học ở tiểu học hình thành, phát triển phẩm chất, năng lực học sinh.

- Tập trung chỉ đạo đổi mới sinh hoạt chuyên môn về tổ chức dạy học ở các nhà trường, tăng cường các hoạt động dự giờ, thăm lớp, trao đổi, chia sẻ để hoàn thiện từng bước nội dung, kế hoạch, tổ chức dạy học ở tiểu học hình thành, phát triển phẩm chất, năng lực học sinh thông qua sinh hoạt chuyên môn tại trường, qua các hội nghị, hội thảo, giao lưu học tập giữa các nhà trường.

- Tăng cường công tác hỗ trợ việc tổ chức dạy học, giáo dục ở tiểu học hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực học sinh; kiểm tra việc thực hiện đầy đủ, nghiêm túc sinh hoạt chuyên môn của các nhà trường;

Nội dung sinh hoạt chuyên môn tại các nhà trường bao gồm sinh hoạt chuyên môn thường xuyên và sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề. Hiệu trưởng cần nắm vững mục đích, nội dung, quy trình thực hiện sinh hoạt tổ/nhóm chuyên môn để chỉ đạo thực hiện. Có thể dựa vào các thông tin dưới đây để chỉ đạo tổ/nhóm chuyên môn ở trường tiểu học thực hiện.

4.4.1. Sinh hoạt chuyên môn thường xuyên

Được tổ chức định kỳ ít nhất 02 lần/tháng theo Điều lệ/quy chế nhà trường, bao gồm các nội dung:

- Thảo luận các nội dung chuyên môn có liên quan giữa hai lần sinh hoạt chuyên môn định kỳ. Nội dung sinh hoạt chuyên môn phải cụ thể, thiết thực và do chính giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục đề xuất, thống nhất và thực hiện.

- Thảo luận các bài học trong sách giáo khoa, tài liệu hướng dẫn học/hướng dẫn hoạt động giáo dục; thống nhất những nội dung cần điều chỉnh, làm cho nội dung các bài học trong sách giáo khoa, tài liệu học cập nhật, phù hợp với đặc điểm của học sinh, phù hợp với vùng miền; nâng cao năng lực sư phạm, năng lực nghề nghiệp cho giáo viên.

- Thảo luận về việc hướng dẫn học sinh sắp xếp các dụng cụ học tập (có sẵn/tự làm) để bổ sung hoặc thay thế các dụng cụ học tập; trang trí, sắp xếp dụng cụ học tập trong góc học tập (nếu có).

- Trao đổi kinh nghiệm tổ chức các hoạt động phát huy vai trò chủ động tích cực của học sinh;

- Trao đổi kinh nghiệm đánh giá quá trình và kết quả học tập, rèn luyện của học sinh;

- Các hoạt động hành chính, sự vụ... khác trong nội dung hoạt động của tổ chuyên môn theo quy định của điều lệ/quy chế nhà trường.

4.4.2. Sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề

a) Nội dung sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề

Hoạt động sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề được tổ chức theo kế hoạch của tháng, học kỳ hoặc cả năm, bao gồm các nội dung:

- Thảo luận việc xây dựng các chuyên đề dạy học, căn cứ vào chương trình và sách giáo khoa hiện hành, lựa chọn nội dung để xây dựng các chuyên đề dạy học phù hợp với việc sử dụng các phương pháp dạy học tích cực trong điều kiện thực tế của nhà trường. Hoặc tổ chức sinh hoạt chuyên đề về những vấn đề mới, khó trong chương trình dạy học giáo dục từng lớp của cấp học;

Chẳng hạn:

+ Có thể sinh hoạt tổ chuyên môn khối 2, 3, 4, 5 về chuyên đề dạy học nội dung xác suất, thống kê cho học sinh tiểu học như thế nào. Làm rõ quan điểm, cách tiếp cận và phương thức dạy học nội dung này để thực hiện hiệu quả. Đồng thời hướng dẫn giáo viên tư vấn cho cha mẹ học sinh để tránh hoang mang, lo lắng.

+ Sinh hoạt tổ/nhóm chuyên môn về dạy học tích hợp các kiến thức về tài chính vào nội dung dạy học cho học sinh tiểu học thế nào.

+ Hay tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề về các phương pháp/kĩ thuật dạy học tích cực, trong đó không chỉ trao đổi về mặt lí luận mà quan trọng hơn là phải tập trung thảo luận về khả năng áp dụng trong thực tiễn dạy học của nhà trường. Qua đó, tổ chuyên môn phải thống nhất lựa chọn được các phương pháp/kĩ thuật dạy học tích cực để tất cả giáo viên cùng sử dụng trong dạy học. Đồng thời, thông qua các buổi sinh hoạt chuyên đề về phương pháp/kĩ thuật dạy học tích cực, mọi giáo viên cần phải thống nhất nhận thức về quá trình dạy học là quá trình tổ chức hoạt động nhận thức tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh. Giáo viên đóng vai trò là người tổ chức, kiểm tra và định hướng hoạt động học của học sinh. Trên cơ sở nhận thức chung về phương pháp/kĩ thuật dạy học tích cực, tổ chuyên môn tổ chức cho giáo viên xây dựng kế hoạch dạy học môn học. Trên cơ sở đảm bảo mục tiêu dạy học theo chương trình và tham khảo nội dung trong sách giáo khoa, tổ chuyên môn xây dựng, điều chỉnh kế hoạch dạy học để đảm bảo điều kiện vận dụng được các phương pháp/kĩ thuật dạy học tích cực.

- Xây dựng kế hoạch và chuẩn bị bài dạy; tổ chức dạy học và dự giờ; phân tích thảo luận và đánh giá bài dạy minh họa của giáo viên theo hướng phân tích hoạt động học tập của học sinh; cùng suy ngẫm và vận dụng để hướng dẫn hoạt động học của học sinh.

- Xây dựng kế hoạch kiểm tra đánh giá quá trình và kết quả học tập, rèn luyện của học sinh; thảo luận và biên soạn các phiếu đánh giá, hồ sơ kiểm tra đánh giá học sinh; xây dựng các ma trận đề kiểm tra, đề kiểm tra; mô tả các câu hỏi và bài tập theo 4 mức độ nhận thức: nhận biết, thông hiểu, vận dụng và vận dụng cao theo định hướng phát triển năng lực học sinh.

- Thảo luận trao đổi về sáng kiến kinh nghiệm và kết quả nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng của giáo viên và cán bộ quản lý.

- Tổ chức tham quan, tìm hiểu thực tế dạy học tại các trường trên phạm vi huyện, tỉnh, cả nước;

b) Quy trình triển khai sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề

Để tổ chức một hoạt động sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề có hiệu quả, yêu cầu bắt buộc phải thiết kế được các hoạt động một cách khoa học. Đây là yêu cầu có tính nguyên tắc như đối với việc xây dựng kế hoạch dạy học trước khi lên lớp. Do đó, hiệu trưởng cần chỉ đạo tổ/nhóm chuyên môn thiết kế các buổi sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề gồm các bước sau:

Bước 1: Chuẩn bị

- Các buổi sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề cần có công tác chuẩn bị và phân công rõ ràng công việc cho các thành viên trong tổ/nhóm bộ môn:

+ Dự kiến được nội dung công việc, hình dung được tiến trình hoạt động.

+ Dự kiến những phương tiện gì cần cho hoạt động?

+ Dự kiến sẽ giao những nhiệm vụ gì cho đối tượng nào, thời gian phải hoàn thành là bao lâu? trao đổi, thảo luận, kết nối thông tin như thế nào?

- Tổ trưởng/nhóm trưởng sẽ làm những việc gì để thể hiện sự tương tác tích cực các thành viên trong tổ/nhóm. Để làm được việc này đòi hỏi mỗi giáo viên và tổ trưởng chuyên môn phải có kĩ năng làm việc nhóm.

Bước 2: Điều hành buổi sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề

- Lựa chọn thời gian và tiến hành đúng theo thời gian đã chọn.

- Tổ trưởng/nhóm trưởng chuyên môn điều hành buổi sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề: Xác định rõ mục tiêu buổi sinh hoạt, công bố chương trình, cách triển khai, định hướng thảo luận rõ ràng; nêu rõ nguyên tắc làm việc.

- Các thành viên được phân công viết các chủ đề báo cáo nội dung.

- Tổ trưởng chuyên môn tổ chức cho các thành viên thảo luận, biết khêu gợi các ý kiến phát biểu của đồng nghiệp; biết chẻ nhỏ vấn đề thảo luận bằng những câu hỏi dẫn dắt hợp lý; lắng nghe, tôn trọng các ý kiến phát biểu.

Bước 3. Kết thúc buổi sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề

- Kết thúc buổi sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề phải đưa ra được các kết luận cần thiết, phương hướng triển khai vận dụng kết quả của chủ đề trong thực tế giảng dạy.

- Đối với các trường qui mô nhỏ, giáo viên ít, nên đẩy mạnh hoạt động sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề với qui mô cụm trường để trao đổi học thuật, nâng cao năng lực chuyên môn theo yêu cầu.

c) Hình thức sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề

Sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề có thể thực hiện theo các hình thức khác nhau như: sinh hoạt theo môn học, theo nhóm môn học, sinh hoạt trong nhà trường; sinh hoạt theo cụm trường. Để tổ chức và quản lý các hoạt động chuyên môn trong các trường; tạo môi trường chia sẻ, thảo luận, hỗ trợ lẫn nhau giữa các nhà trường trên phạm vi toàn quốc; tổ chức các hoạt động học tập và hỗ trợ hoạt động trải nghiệm của học sinh.

4.4.3. Sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học

Bước 1. Xây dựng bài học minh họa

- Tổ chuyên môn thảo luận, thống nhất lựa chọn bài học minh họa căn cứ vào mục đích cụ thể của buổi sinh hoạt chuyên môn. Việc lựa chọn giáo viên dạy học minh họa cần đảm bảo các giáo viên trong tổ chuyên môn đều lần lượt tham gia. Khuyến khích giáo viên tự nguyện đăng kí dạy học minh họa.

- Giáo viên dạy học minh họa nghiên cứu chương trình môn học, kế hoạch dạy học môn học, sách giáo khoa và tài liệu dạy học liên quan, phối hợp với các giáo viên khác trong tổ chuyên môn để xây dựng bài học minh họa. Việc xây dựng bài học minh họa cần đảm bảo xác định rõ yêu cầu cần đạt của bài học. Căn cứ vào yêu cầu cần đạt của bài học, giáo viên có thể chủ động, linh hoạt điều chỉnh nội dung, thời lượng, đồ dùng dạy học, phương pháp và kĩ thuật dạy học, đánh giá quá trình học tập của học sinh,… cho phù hợp với đối tượng học sinh và điều kiện dạy học, phù hợp với việc hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực học sinh. Lưu ý, không tổ chức dạy trước bài học minh họa.

Bước 2. Tổ chức dạy học minh họa và dự giờ

Trên cơ sở bài học minh họa đã được xây dựng, giáo viên thực hiện dạy học để tổ chuyên môn dự giờ, phân tích bài học. Khi dự giờ, cần tập trung quan sát hoạt động học của học sinh kết hợp với việc quan sát hoạt động tổ chức, hướng dẫn học của giáo viên theo các yêu cầu sau:

- Chuyển giao nhiệm vụ học tập: nhiệm vụ học tập rõ ràng và phù hợp với khả năng của học sinh, thể hiện ở yêu cầu về sản phẩm mà học sinh phải hoàn thành khi thực hiện nhiệm vụ; hình thức giao nhiệm vụ sinh động, hấp dẫn, kích thích được hứng thú nhận thức của học sinh; đảm bảo cho tất cả học sinh tiếp nhận và sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ.

- Thực hiện nhiệm vụ học tập: khuyến khích học sinh hợp tác, giúp đỡ nhau khi thực hiện nhiệm vụ học tập; phát hiện kịp thời những khó khăn của học sinh và có biện pháp hỗ trợ kịp thời, phù hợp, hiệu quả; không có học sinh bị "bỏ quên".

- Trình bày kết quả và thảo luận: hình thức trình bày kết quả thực hiện nhiệm vụ phù hợp với nội dung học tập và kĩ thuật dạy học tích cực được sử dụng; khuyến khích cho học sinh trao đổi, thảo luận với nhau về nội dung học tập; xử lí những tình huống sư phạm nảy sinh một cách hợp lí.

- Nhận xét, đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập: nhận xét về quá trình thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh; phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ và những ý kiến trao đổi, thảo luận của học sinh nhằm giúp học sinh có hứng thú, niềm tin trong học tập, cải thiện được kết quả học tập; chính xác hóa các kiến thức mà học sinh đã học được thông qua hoạt động.

Trong quá trình tổ chức dạy học và dự giờ, khuyến khích giáo viên dự giờ quan sát, ghi chép kết hợp với ghi hình hoạt động học của học sinh để sử dụng khi phân tích bài học, nhưng không làm ảnh hưởng đến hoạt động dạy học của giáo viên và học sinh.

Bước 3. Phân tích bài học

Toàn trường hoặc tổ chuyên môn tổ chức trao đổi, chia sẻ, tập trung vào các nội dung:

+ Hoạt động học của học sinh: khả năng tiếp nhận và mức độ “sẵn sàng” thực hiện nhiệm vụ học tập của tất cả học sinh trong lớp; sự tích cực, chủ động, sáng tạo, hợp tác của học sinh trong việc thực hiện các nhiệm vụ học tập; sự tích cực của học sinh trong trình bày, trao đổi, thảo luận về kết quả, sản phẩm học tập; sự chính xác, phù hợp của kết quả, sản phẩm học tập; thái độ và cảm xúc của học sinh trong từng hoạt động.

+ Tổ chức hoạt động học cho học sinh: cách thức chuyển giao nhiệm vụ học tập; cách quan sát, theo dõi, phát hiện những khó khăn của học sinh; biện pháp hỗ trợ, khuyến khích học sinh tự học, hợp tác; việc phân tích, nhận xét kết quả hoạt động, quá trình học tập của học sinh.

+ Một số nguyên nhân tác động đến hoạt động học của học sinh: kế hoạch bài học (yêu cầu cần đạt, đồ dùng dạy học, các hoạt động học,…); sự tương tác giữa học sinh với học sinh, học sinh với giáo viên, giáo viên với học sinh; tâm lí, sinh lí học sinh; không khí lớp học,...

Bước 4. Vận dụng kết quả sinh hoạt chuyên môn vào bài học hàng ngày

Dựa trên kết quả phân tích bài học và những điều đã quan sát, học tập được qua dự giờ, các giáo viên chủ động, sáng tạo áp dụng vào các bài học hàng ngày.

Mời các bạn tham khảo các bài khác trong mục Biểu mẫu.

• Tài liệu bồi dưỡng cán bộ quản lý Tiểu học Nội dung 1
• Tài liệu bồi dưỡng cán bộ quản lý Tiểu học Mô Đun 1
• Tài liệu bồi dưỡng cán bộ quản lý Tiểu học Nội dung 2